Adiyaman İli Ve İlçeleri Hakkında Genel Bilgiler

Adıyaman Hakkında Bilgiler, Adıyamanın Gezilecek yerleri, Adıyamanın İlçeleri, Adıyamanın Tarihi, Adıyamanın Turistik yerleri, Adıyaman Yemekleri, Adıyaman Nemrut Dağı,Adıyaman Kahta






GENEL BİLGİLER


Yüzölçümü: 7614 km²


Nüfus: 513131 (1990)


İl Trafik No: 02


Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin batısında yer alan, tarih sahnesindeki yeri ilk insanlara dek uzanan, pek çok değişik kültüre merkezlik etmiş olan bir kültür ve turizm kentidir Dünyanın en eski yerleşim yerlerinden biri olan Adıyaman toprakları üzerinde, insanlık tarihinin bütün evrelerine dair bulgular elde edilmiştir Adıyaman, dünyanın 8 harikası olarak anılan Nemrut Dağı eserleri, Kommagene uygarlığının kalıntıları, dünyanın 4 büyük barajı olan Atatürk Barajı, Çamgazi barajı, kış kampı organizasyonu, dünya birinciliğine sahip halk oyunları ile öne çıkan bir kenttir


TARİHÇESİ


Adıyaman, tarihin bilinen en eski yerleşim yerlerinden biridir Adıyaman Palanlı Mağarasında yapılan incelemelerde kent tarihinin Mö 40000 yıllarına kadar uzandığı anlaşılmıştır


Yine Samsat-Şehremuz Tepe’deki tarihi bulgulardan Mö 7OOO yılına kadar Paleolitik, MO 5000 yıllarına kadar Neolitik, MÖ 3OOO yıllarına kadar Kalkolitik ve MO 30OO-1200 yıllan arasında da Tunç Çağı dönemlerinin yaşandığı anlaşılmıştır Bu dönemde bölge Hititlerle Mitannilar arasında el değiştirmiş ve Hitit Devletinin yıkılmasıyla (MÖ 1200) karanlık bir dönem başlamıştır MÖ 12OO’den Frig Devletinin kuruluşu olan MÖ 750 yıllan arası dönemle ilgili olarak yazılı kaynağa rastlanmamıştır Ancak; bu dönemde yöre, Asur etkisine girmeye başladığından, Samsat’ta bulunan Asur etkili mühürler ve Kahta Eskitaş Köyünde bulunan Hitit Hiyeroglifi ile yazılmış kitabeler, Anadolu’daki tarihi silsilenin ilimizde de aynen devam ettiğini, göstermektedir Bu dönemde Adıyaman ve çevresinde Hitit Devletinin yıkılmasıyla ortaya çıkan Geç Hitit şehir devletlerinden biri olan Kummuh Devleti hüküm sürmüştür


MÜ 9OO-70O yılları arasında yöre Asur etkisinde kalmakla birlikte, Asurlular tam olarak egemen olamazlar 6 yüzyılın başlarından itibaren yöreye Persler hakim olur ve yöre Satrap’lar (Valiler) eliyle yönetilir MO 334 yılında Makedonya Kralı Büyük iskender’in Anadolu’ya girmesiyle Pers’ler hakimiyetini kaybetmiş ve Mü 1 yüzyıla kadar yörede Makedonyalı Selev-kos Sülalesi hüküm sürmüştür Bu sülalenin gücünün zayıfladığı sıralarda, Kral Mithradetes l Kallinikos Kommagene Krallığının bağımsızlığını ilan etmiştir (MO 69)


Başkenti Samosota (Samsat] olan Kommagene Krallığı, egemenliğini MS 72′ye kadar sürdürmüş, bu tarihte yöre Roma imparatorluğunun eline geçmiş ve Adıyaman Roma imparatorluğunun Syria (Suriye) Eyaletine, 6 Lejyon olarak bağlanmıştır Roma imparatorluğunun 395 yılında Batı ve Doğu Roma olarak ayrılmasıyla, Adıyaman Doğu Roma imparatorluğuna katılmıştır 643 yılından itibaren bölgeye İslam akınları başlamakla birlikte İslam hakimiyeti ancak 670 yılında Emevi’lerle kurulabilmiştir 758 yılında ise, II, Abbasi komutanlarından Mansur Ibni Cavene’nin hakimiyetine girer 926 yılına kadar Abbasi hakimiyetinde kalan H’de bu tarihte Hamdanüerin egemenliği başlar 958 yılında yöre yeniden Bizanslıların eline geçer


1114-1181 yıllan arası yöreye Türk akınları olur 1204-1298 yılları arasında Samsat ve yöresini Anadolu Selçukluları ele geçirir 1230 ve 1250 yıllarında Moğol saldırılan yaşanır 1298′de yöre ve bölge Memlüklerin eline geçer 1393 yılında Adıyaman bu kez de Timurlenk tarafından yağmalanır


Büyük bir istikrarsızlığın olduğu Orta çağ boyunca Adıyaman Bizans, Emevi, Abbasi, Anadolu Selçukluları, Dulkadiroğullan arasında el değiştirmiş ve nihayet Yavuz Sultan Selim’in Iran seferi sırasında 1516 yılında Osmanlı topraklarına katılmıştır Osmanlı topraklarına katılan Adıyaman, başlangıçta merkezi Samsat’ta bulunan bir Sancakla Maraş Beylerbeyliğine bağlıyken, Tanzimattan sonra bir kaza olarak Malatya’ya bağlanmıştır


Cumhuriyetin kuruluşundan 1954 yılına kadar eski idari yapısı korunarak Malatya’ya bağlı kaza konumunda olan Adıyaman 1 Aralık 1954 tarihinde 6418 sayılı Kanunla Malatya’dan ayrılarak müstakil il haline gelmiştir


İLÇELERİ: Adıyaman (merkez), Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kâhta, Samsat, Sincik, Tut


Besni: Adıyaman’ın batı kesiminde yer alan Besni en eski yerleşim yerlerinden biridir Önemli tarihi kalıntıları arasında Besni ilçesine 15 km uzaklıktaki Sofraz Tümülüsü, 33 km uzaklıktaki Sesönk (Dikilitaş) sayılabilir Besni İlçesinin 6 km kuzeydoğusunda yeralan Besni İçmesinin suyu böbrek taşlarına, kronik kabızlık, bağırsak ve mide iltihaplarında faydalıdır


Çelikhan: Adıyaman’ın kuzeyinde yeralan ilçenin Korucak köyünde bulunan içme suyu birçok hastalığa deva olup, şifalı bir su olarak her yıl birçok kişi gelmektedir


Gerger: Adıyaman’ın 100 km kuzeydoğusunda yeralan Gerger ilçesi, İÖ II yüzyılda Kommageneliler’in atası olan Arsames tarafından kurulan Gerger Kalesi ile anılmaktadır


Kahta: İlin 34 km doğusunda yer alan doğu ve güneydoğu sınırları boyunca Fırat nehri uzanır İlin en büyük ilçesi olan Kahta, Nemrut Dağı Tümülüsü ve Tanrı heykelleri ile yaratıcısı Kommagene Uygarlığı eserlerinin büyük bölümünü ilçe sınırlarında barındırır Her yıl binlerce yerli ve yabancı turist tarafından ziyaret edilen Nemrut Dağı’na gelenlerin durak ve konaklama noktasıdır


Samsat: Üç tarafı Atatürk Barajı gölü sularıyla çevrili bir yarım ada şeklindeki Samsat Adıyaman’a 47 km uzaklıktadır Yapılan arkeoloji araştırma ve kazılarda eski Samsat ve civarında tarihi saraylar, Su kemerleri, Kaleler ve kıymetli eşyalar bulunmuştur





NASIL GİDİLİR?


Karayolu: Adıyaman’a karayolu ile Gaziantep, Şanlıurfa, Malatya, Kahramanmaraş ve Diyarbakır olmak üzere beş güzergahtan gidilir Adıyaman’ın Gölbaşı ilçesi tam bir kavşak yeri olup, Malatya Kahramanmaraş – Gaziantep karayolu ulaşımı Gölbaşı üzerinden sağlanır


Demiryolu: Demiryolu ulaşımı da Gölbaşı ilçesinden yapılmakta olup, Malatya – Fevzi Paşa demiryolu bu İlçeden geçmektedir


Havayolu: Adıyaman Havalimanından tarifeli uçak seferleri bulunmaktadır


Baraj Ulaşımı: Adıyaman’dan geçen, Şanlıurfa, Diyarbakır dahil Güneydoğu illerini birbirine bağlayan karayolu, Gerger İlçesine bağlı Güzelsu köyündeki feribot seferleri ile Şanlıurfa ve Siverek İlçesi’ne bağlanır


Coğrafya

ADIYAMAN

COĞRAFYA

Adıyaman'ın Kuzey kesimi torosların uzantısı olan Malatya dağları ile çevrilidir Çelikhan, Gerger ve Tut ilçelerinin arazilerinin çoğu dağlıktır İlin belli başlı dağları; Güneye inildikçe ova nitelikli araziler başlar Şanlıurfa ve Diyarbakır ile il sınırı oluşturan Fırat Nehri ilin can damarıdır Gölbaşı, İnekli, Azaplı Abdulharap Gölleri Adıyaman'ın doğal gölleridir Atatürk Barajının yapılması ile meydana gelen Atatürk Barajı gölü, Adıyaman için adeta deniz niteliğindedir

Adıyaman karasal bir iklime sahip olduğundan yazları sıcak ve kurak, kışları yağışlı ve soğuk geçmektedir


ADIYAMAN

İLETİŞİM BİLGİLERİ

İl Kültür Müdürlüğü

Tel: (416) 216 12 59 / 216 19 91

Faks: (416) 216 24 78

İl Turizm Müdürlüğü

(+90-416) 216 10 08 - 216 38 40

Turizm Danışma Müdürlüğü

(+90-416) 216 51 31

Önemli Telefonlar

Valilik : (+90-416) 216 10 01

Belediye : (+90-416) 216 10 20

Hastane : (+90-416) 216 10 15

Polis : (+90-416) 216 10 70


NE YENİR?

Çiğ köfte, İçli Köfte, Basalla (ekşili köfte), Cılbır, Mercimekli Köfte, Pestil, Yapıştırma ve Hıtap, Adıyaman’ın ünlü yemek türlerinden bazılarıdır İl merkezinde yöresel yemeklerin bulunduğu lokantalar mevcuttur Kahta ilçesindeki Baraj Gölü kıyısında balık yenebilir Nemrut Dağı yolu üzerindeki konaklama ve kafeteryalarda yeme-içme olanağı mevcuttur

Adıyaman’dan yemek tarifleri

Adıyaman Tavası

Malzemeler :

15 kg koyun eti kuşbaşı

250 gr çekilmiş kuyruk yağı

5 kg domates

15 kg patlıcan

250 gr yeşil biber

100 gr sarımsak

Yeteri kadar tuz

Hazırlanışı: Domates ve patlıcanların kabuğu soyulur ve kuşbaşı doğranır Tavaya doğranmış et konur, soyulmuş sarımsak etin üzerine serpilir, üzerine yeşil biber ve kuyruk yağı dizilir ve üzerine doğranmış patlıcanlar yerleştirilir, en üste domatesler konur ve fırına verilir Piştikten sonra servis yapılır

Karıştırmalı Adıyaman Pilavı

Malzemeler :

15 kg bulgur

500 gr tereyağı

2 kg doğranmış et (kavurma et)

100 gr Salça

100 gr Pul biber

50 gr baharat

yeteri kadar tuz

Hazırlanışı: Et kavrulur, bir tencereye alınarak üzerine salça dökülür, biber ve baharat üzerine 15 litre su ilave edilir Kaynadıktan sonra bulgur eklenerek bir miktar kaynatılıp suyu çekildikten sonra servis yapılır

Burma Tatlısı

Malzemeler:

1 kg baklava unu

750 gr Antep fıstığı

500 gr tereyağı

35 gr nişasta

3 kg şeker

Hazırlanışı: Un hamur yapılıp 25 yumak halinde ayrılır, yumaklar yufka şeklinde açılır Yufkalar tepsiye her yufka arasına fıstık serpilerek yerleştirilir Tepside dilimlenir, üzerine yağ dökülerek fırına konur Piştikten sonra üzerine şerbeti dökülür Servis yapılır

NE ALINIR?

Adıyaman’ın kent merkezinde bulunan tarihi çarşı Oturakçı Pazarı’nda yöreye özgü halı, kilim, cicim, heybe gibi el sanatları ürünleri ile turistik eşyalar bulunabilir Nemrut’taki turistik tesislerde satılan Nemrut heykelleri, hediyelik olarak alınabilecek eşyalardır Yine bu tesislerde, yörenin tarihinin anlatıldığı çeşitli dillerdeki Nemrut rehber kitapları bulunabilir

LİNKLER

Adıyaman Valiliği http://wwwadiyamangovtr/valilik/valilik_girishtml

YAPMADAN DÖNME

Nemrut Dağı’nı görmeden, güneşin doğuşunu ve batışını izlemeden,

Kommagene Uygarlığı eserlerini görmeden,

Atatürk Barajı Kahta Sahilindeki lokantalardan balık yemeden,

Adıyaman Müzesini gezmeden,

Yörede dokunan halı, kilim, cicim ve heybe ve Nemrut heykelleri almadan

…Dönmeyin