Türkiye'nin Yeraltı Zenginlikleri

Türkiyede Madenler Ve Özlellikleri

Türkiyede Yeraltı Kaynakları




Türkiye maden rezervi açısından dünyanın en zengin ülkeleri arasında yer alırken, adeta büyük bir servetin üzerinde yaşıyoruz Türkiye, maden çeşitliliği itibariyle dünyanın 10 ülkesi, toplam altın rezervimiz ise 6,5 ton civarında!


MTA verilerinden derlediği bilgilere göre, Türkiye'nin karmaşık jeolojik yapısı çok çeşitli madenlerin ülkede bulunmasına olanak sağlıyor Türkiye yer altı kaynakları yönünden dünya madenciliğinde adı geçen 132 ülke arasında toplam üretim değeri itibariyle 28'inci, maden çeşitliliği itibariyle 10'uncu sırada yer alıyor Türkiye başta endüstriyel ham maddeler olmak üzere, metalik madenler, enerji ham maddeleri ve jeotermal kaynaklar açısından zengin bir konumda bulunuyor


Türkiye'de günümüzde dünyada ticareti yapılan 90 çeşit madenden 77'sinin varlığı Türkiye'de saptanırken, halen 60 civarında farklı maden ve mineral üretimi yapılıyor


Dünya metal maden rezervlerinin yüzde 0,4'ü, endüstriyel ham madde rezervlerinin yüzde 2,5'i, kömür rezervlerinin yüzde 1'i ve jeotermal potansiyelinin yüzde 0,8'i Türkiye'de bulunuyor


Zengin olunan madenler arasında ilk sırayı, 3,066 milyar ton ile dünya rezervlerinin yüzde 72'ini oluşturan, bor mineralleri alıyor


ALTIN POTANSİYELİ


Türkiye'nin teorik altın potansiyelinin 6 bin 500 ton olduğu tahmin ediliyor Türkiye, bu potansiyelle dünyada ikinci potansiyel durumunda bulunuyor Şu ana kadar yapılan çalışmalarla 600 ton altın varlığı görünür hale getirilirken, mevcut potansiyelin yüzde 10'u bulundu ve altın yataklarından şu ana kadar 50 ton civarında altın üretildi


Takı, mücevher tasarımında dünyanın önde gelen ülkeleri arasında yer alan Türkiye'de yılda 300 ton altın ithal ediliyor İthal edilen altının 100-150 tonu Türkiye'de işlendikten sonra ihraç ediliyor, kalanı ise yurt içinde tüketiliyor


JEOTERMALDE AVRUPA BİRİNCİSİYİZ


Teorik jeotermal enerji potansiyeli 31 bin 500 MWt (megavat termal) olan Türkiye, bu potansiyeli ile dünyada 7'inci, Avrupa da ise birinci konumda bulunuyor Türkiye'nin bugün jeotermal enerjiyi doğrudan kullanım kapasitesi bin 229 MWt Doğrudan kullanım açısından ise Türkiye dünya sıralamasında 5'inci konumda


KÖMÜR


Enerji ihtiyacının yerli kaynaklardan karşılanması politikası kapsamında da son 3 yılda yapılan kömür arama projeleri kapsamında (özellikle derin sondajlar yaparak) 20-25 yıldır değişmeyen 8,3 milyar ton kömür rezervi, 300 bin metre sondaj yapılarak ve 2,3 milyar ton yeni kömür rezervi bulunarak yüzde 28 oranında arttı Toplam linyit rezervi de 10,6 milyar tona yükseltildi


YILDA 5-6 MİLYAR DOLAR KATMA DEĞER


Türkiye'de yılda 150 milyon ton seviyelerinde üretilen maden ürünleri, inşaat sektöründe ve sanayide ham madde olarak tüketilirken, yılda Türkiye'ye 5-6 milyar dolar katma değer kazandırıyor


Endüstriyel ham madde potansiyeli açısından Türkiye dünya rezervinin yüzde 2,5'ine sahip Bazı endüstriyel ham madde mineralleri açısından ise çok daha fazla oranlarda rezerve sahip olan Türkiye'de maden ihracatının en büyük kısmını (yüzde 70-80'ini) endüstriyel ham maddeler oluşturuyor Özellikle de 1 milyar doları aşan ihracatla mermer, 400 milyon dolar ihracatla bor önemli yer tutuyor


DERİN MADEN ARAMACILIĞININ ÖNEMİ


Türkiye'nin zengin kaynaklara sahip olduğu madenler arasında bor, linyit, mermer, perlit, pomza, feldspat, bentonit, barit, manyezit, sodyumsülfat, kayatuzu, trona, jips, stronsiyum tuzları, zeolit, olivin, asbest, lületaşı, sepiyolit, profilit, dolomit, kalsit, fluorit, kuvars-kuvarsit, siliskumu, zımpara, diyatomit, kireçtaşı, yer alıyor


Söz konusu madenler ile daha çok kömür rezervi bulmak için derin maden aramacılığı ve işletmeciliğine geçmek önem taşıyor


Diğer önemli maden rezervleri şöyle:


-Çinko-kurşun: Türkiye'nin metal içeriği olarak 860 bin ton kurşun, 2,3 milyon ton çinko rezervi bulunuyor


-Demir: Ortalama yüzde 50-55 tenörlü işletilebilir demir rezervi toplamı 113 milyon ton dolayında bulunuyor


-Krom cevheri:Türkiye'nin krom rezervi 26 milyon ton civarında


-Bor: Türkiye 3 milyar 66 milyon ton olan bor rezervleri ile dünya bor potansiyelinin yüzde 72'sini elinde bulunduruyor


-Alüminyum: Alüminyum üretimine uygun boksit rezervi 87 milyon ton civarında bulunuyor


-Bakır:Türkiye'de toplam bakır rezervi, metal içeriği olarak 1,5 milyon ton bakır düzeyinde bulunuyor Ekonomik olarak değerlendirilmeyen düşük tenörlü bakır kaynakları dahil edildiğinde toplam bakır kaynağı metal içeriği olarak 3,5 milyon tonu buluyor


-Trona:Türkiye'nin Beypazarı ve Kazan yataklarıyla beraber toplam trona rezervi 836 milyon ton düzeyinde


-Alçıtaşı: Büyük alçıtaşı potansiyeline sahip olan Türkiye'nin rezervleri tam olarak belirlenmedi Yıllık alçı taşı üretimi 3 milyon ton civarında


-Mermer ve doğal taşlar: Türkiye'nin 80 bölgesinde 150'den fazla değişik renk, desen, ve kalitede mermer rezervleri bulunuyor Türkiye'nin mermer potansiyelinin 5,1 milyar metreküp civarında olduğu tahmin ediliyor


-Seramik ve cam ham maddeleri: Sektörün ana ham maddesini kuvars, kuvarsit, kuvars kumu, feldspat, kil ve kaolen oluşturuyor Türkiye'de 89 milyon ton kaolen, 354 milyon ton seramik ve refrakter kil, 239 milyon ton feldspat, 1,3 milyar ton kuvars kumu, 2,3 milyar ton kuvars-kuvarsit potansiyeli bulunuyor


-Çimento ve diğer yapı malzemeleri:İnşaat sektöründe büyük oranda hafif yapı elemanı ve beton agregası olarak da kullanılan ponza potansiyeli 1,5 milyar metreküp, perlit potansiyeli ise 5,7 milyar ton düzeyinde


-Bentonit: Türkiye'de Ankara Çankırı, Tokat, Edirne ve Ordu illerinde yoğunlaşan değişik alanlarda kullanılabilir 250 milyon ton bentonit rezervi bulunuyor


-Manyezit: 41-48 manyezit içerikli 111 milyon ton manyezit rezervi bulunuyor

Başlıca Madenlerimiz
1Demir: Demir çelik Endüstrisinin ham maddesidir Yurdumuzda birçok yerde çıkartılmaktadır Divriği (Sİvas), Hekimhan-Hasan çelebi (Malatya) Eymir, Kayseri, Torbalıda çıkartılmaktadır
Çıkarılan madenler Karabük, Ereğli, Kırıkkale ve İskenderun'daki demir-çelik fabrikalarında işletilmektedir
2Bakır: İyi bir iletken olduğundan elektrik işlerinde kullanılmaktadır Türkiye'de en fazla Karadeniz bölgesinde çıkartılır Özellikle: Rize (Çayeli), Kastamonu (Küre), Artvin (Murgul), Elazığ (Maden) Diyarbakır (Erganide) çıkartılmakta ve Samsunda İşletilmektedir
3Krom: Paslanmaz özelliğinden dolayı geniş kullanım alanı vardır Türkiye üretimde ve ihracatta birinci durumdadır Özellikle: Fethiye, Köyceğiz, Dalaman (Muğla), Kütahya, Bursa, Eskişehir arası Guleman (Elazığ) ve Aladağ’da çıkarılmaktadır
Bu çıkarılan madenler Antalya ve Elazığ'daki işletmelerde işlenmektedir
4Bor Mineralleri: Geniş bir kullanım alanına sahiptir Ortalama bin dalda kullanım alanı vardır Dünyada ki Bor Minerallerinin %80 sahibiz Ama işletme imkanımız çok fazla değildir Özellikle Jet yakıtlarında, roketlerde, Gübre, Boya ve Temizlik maddelerinde kullanılır Özellikle: Balıkesir civarında, Emet (Kütahya) Seyitgazi(Eskişehir)ve Bursa'da çıkartılır
Çıkartılan bu madenler Bandırma Asitborik fabrikasında işlenir
5Boksit: Alüminyumun hammaddesi olan Boksit; uçak, otomotiv, ev eşyaları yapımında kullanılır Konya’nın Seydişehir ve Antalya'nın Akseki ilçesinde çıkartılır çıkartılan bu madenler Seydişehir Alüminyum tesislerinde işlenir
6Kükürt: Kimyada ve bağcılık ta kullanılır Ağrı (Dİyadin9,Isparta (Keçi borlu), Simav (Kütahya'da )Çıkartılır Bu maden de Isparta Keçiborlu’da işletilir (Şu anda çalışmamaktadır)
7Civa: Tıpta ve termometre yapımında kullanılır Tek sıvı madendir Balıkesir(Gönen)Konya (Sarayönü)İzmir (ödemiş ve Karaburun'da ) çıkartılır
8Manganez: Demir, çelik endüstrisinde kullanılır Artvin (Borçka) ve Zonguldak (Ereğli) çıkartılır
9Zımpara Taşı(Korindon): Zımpara kağıdı ve özel zımpara yapımında kullanılır İzmir (Tire), Aydın (Söke), Denizli (Buldan) Muğla'da (Milas ve Yatağan’da ) çıkartılır
10Mermer: İnşaat malzemesi olarak kullanılır Özellikle Marmara adasında, Afyonda ve Balıkesir Bandırmada çıkartılır Ayrıca Kırşehir’de Onixs adıyla bilinen yeşil mermer çıkartılmaktadır
11Fosfat: Suni gübre yapımında kullanılır Özellikle Mardin Mazıdağı'nda çıkartılır Ve burada işlenir Dünya’da Fas, Cezayir ve Tunus öndedir
12 Volfram: Kaliteli çelik ve yüksek ısıya dayanıklı boya yapımında kullanılır Bursa Uludağ'da çıkartılır Ama şu anda işletilmemektedir
13Lületaşı: Biblo ve süs eşyası yapımında kullanılır Eskişehir'de çıkartılır
14Oltu Taşı: Tespih yapımında kullanılır Erzurum'da çıkartılır
15Kuşun-Çinko: İkisi bir arada bulunan madendir Gümüş ile karışık halde de bulunur Önemli yatakları: Rize (Çayeli), Artvin (Borçka ) Kayseri, Elazığ ve İzmir’dedir
Elazığ-Keban'daki simli kurşun ve Kayseri Çinkur’da işletilir (Kayseri çin-kur şuanda işletilmemekte)
16Tuz: Denizlerden, göllerden ve kayalardan elde edilir Ülkemizde en fazla tuz çıkarımı İzmir-Çam altı tuzlası ile Tuz gölünden yapılır Ayrıca; Çankırı, Erzincan, Kars, Van, Yozgat gibi illerden de çıkartılmaktadır
ENERJİ KAYNAKLARI
1Taşkömürü: Maden kömürü de denir 1 jeolojik zamanda oluştuğu için kalori değeri yüksektir Bundan dolayı sadece Demir-Çelik fabrikalarında kullanılır Türkiye’de sadece Zonguldak civarında çıkartılmaktadır
2Linyit: 3 jeolojik zamanda oluşmuştur Kalori bakımından taşkömürüne göre azdır Özellikle ev yakıtlarında ve termik santrallerde elektrik üretiminde kullanılır Linyitin büyük bölümünü Ege bölgesi karşılar Ege bölgesinde: Tavşanlı, Değirmisaz, Tunçbilek (Kütahya), Soma (Manisa), Yatağan, Seyitömer (muğla) Kardeniz’de Çeltek ve Amasya’da çıkartılır Bunlara bağlı olarak Yatağan, Soma, Tunçbilek, Değirmisaz ve Elbistan’da Termik santraller vardır
3Petrol: Hayvan ve bitki kalıntılarının yerin derinliklerinde uzun süreli basınç altında kalması sonucunda oluşur Petrol genel olarak 3 Zamanda oluşmuştur Günümüzde çok önemli bir enerji kaynağıdır Ham petrolün arıtılması sonucunda Mazot, Fuel-oil, Benzin gaz yağı gibi ürünler ortaya çıkar İlk petrol MTA tarafından Raman dağında bulunmuştur Daha sonra Batman Kurtalan, Garzan ve Adıyaman’da bulunmuştur Bu çıkartılan petroller:
Mersin (Ataş)
İzmit(İpraş)
İzmir(Aliağa)
Kırıkkale (Orta Anadolu) rafinerilerinde işlenir
Ülkemizde petrolle çalışan termik santraller vardır
İstanbulAmbarlı
Karadeniz Ereğli
ArtvinHopa
SeydişehirAlüminyum tesisleri
4Jeotermal Enerji: Yeraltından çıkan su buharından elde edilen enerjidir Türkiye'nin genç oluşumlu olmasından dolayı kırık ve çatlaklara bağlı olarak sıcak su kaynakları çok fazladır Denizli Sarayköy, İzmir Balçova, Aydın Germencik’te çıkarılmaktadır
5Hidroelektrik Enerjisi: Sudan elde edilen enerjidir Ülkemizin yükseltisinin fazla olması ve akarsuların derin vadilerden akmasından dolayı buralardan enerji üretmek su potansiyeli bakımından önemlidir Türkiye'de hidroelektrik enerji potansiyeli yükseltinin fazla olmasından dolayı Doğu Anadolu'da fazla iken Yükseltinin az olduğu Marmara bölgesinde azdır
6Doğal Gaz: Trakya Hamidabat ve Mardin Çamurluda elde edilir Ama büyük şehirlerde tüketilenlerin büyük kısmı dışarıdan alınmaktadır Özellikle Rusya ve Azerbaycan’dan Hava kirliliğinin önlenmesi için önemli bir enerjidir