Diz Kireçlenmesi (Gonartroz)

Osteoartrit (kireçlenme) agirlik tasiyan eklemlerin yaslanmaya bagli olarak yozlasmasidir Kireçlenme kikirdaktan baslar, kikirdak altindaki kemigi, eklem kapsülünü ve eklem çevresindeki baglari etkiler Hatta agridan dolayi kullanilamayan kaslarda incelmeler ve sertlesmeler olur

Diz vücudun en fazla agirlik tasiyan ve dolayisiyla kireçlenmeden en fazla etkilenen eklemlerinden biridir Diz ekleminde üç adet kemigin eklem yüzeyi vardir Femur (baldir kemigi), tibia (kaval kemigi) ve patella (diz kapagi kemigi ) Tibia femurla, femur patella ile eklem yapar Tibia ve femur arasinda iç ve dis eklemler vardir Kireçlenme daha çok iç femorotibial eklemlerden baslar ve diger eklemleri etkiler Ancak genellikle dizdeki üç eklem birlikte etkilenir

Diz eklemlerinin içinde iki adet bag vardir (ön ve arka çapraz baglar ) Ayrica eklemin iç yaninda ve dis yaninda kuvvetli baglar vardir Eklem yüzlerinin uyumunu saglamak için iki adet menisküs vardir Diz hareketlerini baslica iki kas grubu saglar, dizi dogrultan ekstansör kaslar ( quadriseps ) ve büken fleksör kaslar ( harmstringler)


Gonartroz (diz kireçlenmesi ) kimlerde görülür?
Gonartroz orta ve ileri yaslarda görülür 50 yasin üzerinde kadinlarda daha sik görülür Hastalik daha erken yaslarda da görülebilir Hastalar genellikle kiloludurlar Daha önce geçirilen eklem operasyonlari, travmalar, spor yaralanmalari, iltihapli romatizmalar, dogustan gelen bazi bozukluklar en önemli sebepleridir


Gonartozlu bir dizde neler olur?
Gonartrozda en erken degisiklik eklem kikirdaginda olur Kikirdakta incelme sonucu eklem araligi daralir Kikirdak altindaki kemiklerde de incelmeler ve yipranmalar olur Ayrica eklem kenarlarinda kemiksi çikintilar (osteofit ) olusur Eklem kalinlasmis olarak görülür Eklem çevresi kaslarinda agri sebebiyle kullanilmamaya bagli atrofiler (incelmeler) olur Ayrica eklemin iç yaninda pannikülit adi verilen yag lobülleri vardir Bunlar çogu zaman agrilidir Ayrica zaman zaman eklemlerde iltihaplanma olabilir (sivi toplanmasi )

Hastanin sikayetleri nelerdir ?
Eklemlerde agri ve tutukluk hastaligin ilk belirtisidir Hastalik bazen hiçbir belirti vermeden ilerleyebilir Bazen de hastalik belirtileri oldugu halde röntgen filmleri normal olabilir
Hastalik ilerledikçe eklem hareketleri kisitlanir yürümek ve merdiven inmek-çikmak zorlasir Bazen topallama olabilir Eklemin düzeni bozulur, bacaklarda egilmeler olabilir Eklem içinde, dizin arkasinda ve eklemin ön tarafinda bursalarda iltihapli siskinlikler olabilir Ilerlemis ve rehabilite edilmemis dizlerde dizi dogrultmak, ya da bükmek zor ve agrili olabilir

Muayenede neler bulunur ?
Eklemde sürtünme sesi, sislik, kaslarda erime, pannikülit, eklem hareket kaybi, en sik rastlanan muayene bulgularidir Ayrica degisik derecelerde deformiteler olabilir

Nasil teshis edilir ?
Hastanin ifadesi, muayene ve röntgen filmleri genellikle yeterlidir Baglar ve menisküslerin durumunu degerlendirmek için MR gerekebilir

Tedavide neler yapilmalidir?
Hekimin görevi hastaligin ilerlemesini yavaslatmak, agriyi dindirmek ve hastayi fonksiyonel halde tutmaktir Agri kesiciler, kas gevseticiler kullanilabilir Topikal ilaçlar diz kireçlenmesinde faydalidir
Kireçlenmenin fazla ilerlemedigi ve kikirdagin kismen korundugu hastalarda kikirdak besleyici eklem içi enjeksiyonlar yapilabilir (viskosüplemantasyon) Deformiteleri ( sekil bozukluklari ) gidermek için diz korseleri kullanilabilir Artroza bagli olusan siskinliklerde (sinovit) bu sivi bosaltilir ve soguk (buz) uygulamasi yapilir Eklem içi kortizon enjeksiyonu gerekebilir
Tedavide önemli unsurlardan biri de diz koruma prensiplerinin uygulanmasini ve günde en az iki defa 10'ar dakika hekim ve fizyoterapist kontrolünde yapilan egzersizlerdir
Bütün bu tedavi metodlarina ragmen hastanin sikayetleri devam ediyorsa cerrahi tedavi metodlari uygulanir

Diz koruma prensipleri:

1- Hareket ediniz
2- Fazla kilolarinizi veriniz
3- çömelirken ve dogrulurken, bir yere otururken ve kalkarken kollarinizi kullanin dizlerinizi fazla kirmamaya çalisin
4- Agir yük tasimayin
5- Uzun süre yürümek ve ayakta durmaktan kaçinin
6- Yumusak tabanli ve düz topuklu ayakkabi giyin
7- Bacak kaslarinizi düzenli olarak çalistirin
8- Diz egzersizlerini mutlaka yapin
9- Dizlerinizi sert zeminler üzerine koymayinDiz egzersizleri
Egzersiz 1:
Ayak bileklerinize ve parmaklariniza bir agirlik baglayin ve yavasça bir yere oturun ve ayaklarinizi sallayin 5-15 dakika bu sekilde kalin, günde üç defa tekrarlayin

Egzersiz 2:
Bir sandalyede oturun ayaginizi bir tabela üzerinde dinlendirin Dizinizi hafifçe kaldirarak tabelaya bastirin 5-10 saniye bastirin günde 3 defa 10'ar defa tekrarlayin

Egzersiz 3 :
Sandalyede oturun bir serit haline getirilmis çarsafi topugunuzdan iki elinizle birlikte dizlerinize yukari çekin bu hareketi günde 3 defa tekrarlayin

Egzersiz 4 :
Bir sandalyede yada daha iyisi ayaklariniz degmeyecek sekilde yüksek bir yere oturun, ayaginizi dizleriniz düzlesinceye kadar kaldirin ayni hareketi önce hafif zamanla orta agirliklarla tekrarlayin Günde 5-10 defa tekrarlayin

Egzersiz 5 :
Ayaklariniz arasina bir kitap veya rulo havlu koyun Dizlerinizi bükmeden kitabi kaldirin, 5 e kadar sayin 3x5-10 kez tekrarlayin

Egzersiz 6 :
Dizleriniz arasina bir havlu veya lastik top yerlestirin, baldirinizi ve dizlerinizi sikin 3x5 - 10 tekrar yapin

Egzersiz 7 :
Bir sandalyede oturun sirayla ayak uçlarinizi ve topugunuzu yükseltin 3x 5 - 10 tekrar yapin

Egzersiz 8 :
Sirt üstü yatin, dizinizi ve bacaginizi bükün Topuklarinizdan güç alarak kalçanizi olabildigince yukari kaldiriniz Not:Egzersizlerden önce Fizyoterapistinize danışmayı unutmayınız!!