Dolaşım Sistemi

Dokuların oksijen ve besin ihtiyacını karÂ*şılayan, kanın vücutta dolaşmasını temin eden, kalp ve kan damarlarının meydana getirdiği sisteme dolaşım sistemi denir Kan dolaşımında ortaya çıkan bir bozukÂ*luk dokuların ve organların çalışmalarım aksatır, hatta dokuların ölmelerine bile yol açabilirKan denilen besleyici sıvı, onu pompalaÂ*yan kalp aracılığı ile atardamar veya arÂ*ter denilen kan damarları içinde vücuda dağılmakta, arteriol denen ufak dallara ayrılmakta ve böylece kapalı bir boru sisÂ*temi içinde akarak dolaşmaktadır Çok ince kan damarcıkları yani kopiller deniÂ*len kılcal damarlar doku hücrelerinin yaÂ*nına kadar ulaşır Bu son kademede kılÂ*cal damarlarla hücrelerin çevresinde doÂ*laşan dokulararası sıvı (interstisyel sıvı) arasında difüzyon denilen bir geçiş meydaÂ*na gelir Kanın içinde küçük moleküllerden oluşan besin eriyikleri, oksijen ve su bazı fizik kurallarına uygun olarak kılcal damar çeperlerinden kolayca dokular arasına geÂ*çebilirler Difüzyon denilen bu olayla beÂ*sinler ve oksijen hücrelere girerken yaÂ*pım ve yıkım ürünleri de ters yönden kana geçerler

İnsanlarda kan dolaşımı büyük dolaşım ve küçük dolaşım (akciğer dolaşımı) olaÂ*rak iki bölümden oluşur Büyük dolaşım kalbin sol karıncığından çıkan,aort adı veÂ*rilen büyük atardamar ile başlar VücuÂ*dun her tarafına dağıldıktan sonra ven denilen toplardamarlar aracılığıyla tekrar geriye dönen kan, sağ kulakçıkta büyük dolaşımı tamamlamış olur Sağ karıncıkÂ*tan akciğer atardamarı yani pulmoner arÂ*ter ile başlayan küçük dolaşımda ise kan akciğerlerdeki alveol adı verilen küçük hava keseciklerine kadar gider AkciğerÂ*lerde havadan yeniden oksijen aian ve karbondioksit bakımından temizlenmiş olan kan kalbin sağ kulakçığına dönerek akciÂ*ğer dolaşımını tamamlar

Kanı damarlarda dolaştıran basınç, yani kan basıncı toplardamarlarda ve kılcal daÂ*marlarda düşük, atardamarlarda ise yükÂ*sektir Kan basıncı veya tansiyon denilinÂ*ce, esas olarak büyük atardamarlardan genellikle koldaki atardamarlarda ölçülen basınç anlaşılır Kalbin kanı pompaladığı sıradaki basınç yani sistolik basınç yükÂ*sek, kalbin kanı içine aldığı sıradaki ba sınç yani diastolik basınç ise daha düşükÂ*tür Sistolik kan basıncının derecesi esas olarak atardamar çeperinin esnekliğine bağlıdır Esnekliğin kaybolduğu arterio-skleroz denilen damar sertleşmelerinde sistolik kan basmoı yüksek bulunur DiasÂ*tolik basınç büyük ölçüde çevresel diren ce bağlıdır Kan basıncı milimetre cıva ile ölçülür ve mm/Hg harfleri ile ifade edilir İlk okunan basınç sistojik basıncı yani maksimayı, ikincisi ise diastolik basıncı yani minimayı gösterir Halk arasında buÂ*na büyük ve küçük tansiyon denir Ayrıaa mm değeri yerine cm değeri söylenir, yaÂ*ni 120/80 mm/Hg yerine 12/8 denir

Dolaşım sisteminde arter basıncının 95/ 55 mm/Hg altına düşmesine hipotansiyon denir Bazı kimselerin arter basıncı düşük düzeye ayarlanmıştır ve bu sebeple pek şikâyetleri olmaz Buna esansiyel hiÂ*potansiyon denir Bazı insanlarda ise tanÂ*siyonun düşmesi halsizlik, kesiklik, baş dönmesi gibi belirtilere yol açar

Yatar durumda normal olan arter basıncıÂ*nın ayağa kalkınca 10 mm/Hg’den fazla düşmesi halinde ortostatik veya posturol hipotansiyon söz konusudur Vazomotor sistemde yani damarları yöneten sinir sisÂ*teminde bir yetersizlik sonucu veya bazı ilaçlara bağlı olarak meydana gelir BuÂ*nun sonucu baş dönmesi ve hatta beynin kısa bir süre kansız kalması sonucu bayılÂ*ma bile görülür Vazomotor sistem hastaÂ*lıkları arasında Buerger hastalığı, Raynaud hastalığı, akrosiyanoz, eritromelalji gibi damar bozuklukları sayılabilirDolaşımın birden iflas etmesi halinde şok veya kollaps denilen tablo meydana gelir Kalbin dokulara gönderdiği kan hacminin azalması veya kanın yanlış dağılımı sonuÂ*cu çevredeki dolaşım ileri derecede boÂ*zulur Çeşitli nedenlerle oluşan şoklar varÂ*dır ve bu tehlikeli durumdan organizma kendi imkânları ile kurtulamaz ise doktorun derhal yardım etmesi ve hastayı şokÂ*tan çıkarması gerekir, aksi halde hasta ölebilir

Damar sisteminde kan akımının kesilmesi çeşitli nedenlerle olabilir Dokuların ezilmeÂ*si veya kesilmesi sonucu damarlar yırtı-labilir ve kan dışarıya veya doku içine akarak hematom dediğimiz kan toplanmaÂ*sı durumunu meydana getirebilir Kanın damarlar içinde pıhtılaşması yani tromboz meydana gelmesi halinde de kan akımı yavaşlayabilir veya durabilir Bu şekilde meydana gelen ven trombozları yani trom-boflebitler bazı hastalıklarda ve gebelikÂ*lerde oluşan önemli komplikasyonlardır Ayrıca gene bir kan pıhtısının damarı tıÂ*kaması halinde ambolidenı söz edilebilir

Trombotik veya embolik damar tıkanmaÂ*ları özellikle beyinde ve kalpte çok ciddi hastalıklara neden olurlar

Dokuların oksijen ve besin ihtiyacını karÂ*şılayan, kanın vücutta dolaşmasını temin eden, kalp ve kan damarlarının meydana getirdiği sisteme dolaşım sistemi denir Kan dolaşımında ortaya çıkan bir bozukÂ*luk dokuların ve organların çalışmalarım aksatır, hatta dokuların ölmelerine bile yol açabilirKan denilen besleyici sıvı, onu pompalaÂ*yan kalp aracılığı ile atardamar veya arÂ*ter denilen kan damarları içinde vücuda dağılmakta, arteriol denen ufak dallara ayrılmakta ve böylece kapalı bir boru sisÂ*temi içinde akarak dolaşmaktadır Çok ince kan damarcıkları yani kopiller deniÂ*len kılcal damarlar doku hücrelerinin yaÂ*nına kadar ulaşır Bu son kademede kılÂ*cal damarlarla hücrelerin çevresinde doÂ*laşan dokulararası sıvı (interstisyel sıvı) arasında difüzyon denilen bir geçiş meydaÂ*na gelir Kanın içinde küçük moleküllerden oluşan besin eriyikleri, oksijen ve su bazı fizik kurallarına uygun olarak kılcal damar çeperlerinden kolayca dokular arasına geÂ*çebilirler Difüzyon denilen bu olayla beÂ*sinler ve oksijen hücrelere girerken yaÂ*pım ve yıkım ürünleri de ters yönden kana geçerler

İnsanlarda kan dolaşımı büyük dolaşım ve küçük dolaşım (akciğer dolaşımı) olaÂ*rak iki bölümden oluşur Büyük dolaşım kalbin sol karıncığından çıkan,aort adı veÂ*rilen büyük atardamar ile başlar VücuÂ*dun her tarafına dağıldıktan sonra ven denilen toplardamarlar aracılığıyla tekrar geriye dönen kan, sağ kulakçıkta büyük dolaşımı tamamlamış olur Sağ karıncıkÂ*tan akciğer atardamarı yani pulmoner arÂ*ter ile başlayan küçük dolaşımda ise kan akciğerlerdeki alveol adı verilen küçük hava keseciklerine kadar gider AkciğerÂ*lerde havadan yeniden oksijen aian ve karbondioksit bakımından temizlenmiş olan kan kalbin sağ kulakçığına dönerek akciÂ*ğer dolaşımını tamamlar

Kanı damarlarda dolaştıran basınç, yani kan basıncı toplardamarlarda ve kılcal daÂ*marlarda düşük, atardamarlarda ise yükÂ*sektir Kan basıncı veya tansiyon denilinÂ*ce, esas olarak büyük atardamarlardan genellikle koldaki atardamarlarda ölçülen basınç anlaşılır Kalbin kanı pompaladığı sıradaki basınç yani sistolik basınç yükÂ*sek, kalbin kanı içine aldığı sıradaki ba sınç yani diastolik basınç ise daha düşükÂ*tür Sistolik kan basıncının derecesi esas olarak atardamar çeperinin esnekliğine bağlıdır Esnekliğin kaybolduğu arterio-skleroz denilen damar sertleşmelerinde sistolik kan basmoı yüksek bulunur DiasÂ*tolik basınç büyük ölçüde çevresel diren ce bağlıdır Kan basıncı milimetre cıva ile ölçülür ve mm/Hg harfleri ile ifade edilir İlk okunan basınç sistojik basıncı yani maksimayı, ikincisi ise diastolik basıncı yani minimayı gösterir Halk arasında buÂ*na büyük ve küçük tansiyon denir Ayrıaa mm değeri yerine cm değeri söylenir, yaÂ*ni 120/80 mm/Hg yerine 12/8 denir

Dolaşım sisteminde arter basıncının 95/ 55 mm/Hg altına düşmesine hipotansiyon denir Bazı kimselerin arter basıncı düşük düzeye ayarlanmıştır ve bu sebeple pek şikâyetleri olmaz Buna esansiyel hiÂ*potansiyon denir Bazı insanlarda ise tanÂ*siyonun düşmesi halsizlik, kesiklik, baş dönmesi gibi belirtilere yol açar

Yatar durumda normal olan arter basıncıÂ*nın ayağa kalkınca 10 mm/Hg’den fazla düşmesi halinde ortostatik veya posturol hipotansiyon söz konusudur Vazomotor sistemde yani damarları yöneten sinir sisÂ*teminde bir yetersizlik sonucu veya bazı ilaçlara bağlı olarak meydana gelir BuÂ*nun sonucu baş dönmesi ve hatta beynin kısa bir süre kansız kalması sonucu bayılÂ*ma bile görülür Vazomotor sistem hastaÂ*lıkları arasında Buerger hastalığı, Raynaud hastalığı, akrosiyanoz, eritromelalji gibi damar bozuklukları sayılabilirDolaşımın birden iflas etmesi halinde şok veya kollaps denilen tablo meydana gelir Kalbin dokulara gönderdiği kan hacminin azalması veya kanın yanlış dağılımı sonuÂ*cu çevredeki dolaşım ileri derecede boÂ*zulur Çeşitli nedenlerle oluşan şoklar varÂ*dır ve bu tehlikeli durumdan organizma kendi imkânları ile kurtulamaz ise doktorun derhal yardım etmesi ve hastayı şokÂ*tan çıkarması gerekir, aksi halde hasta ölebilir

Damar sisteminde kan akımının kesilmesi çeşitli nedenlerle olabilir Dokuların ezilmeÂ*si veya kesilmesi sonucu damarlar yırtı-labilir ve kan dışarıya veya doku içine akarak hematom dediğimiz kan toplanmaÂ*sı durumunu meydana getirebilir Kanın damarlar içinde pıhtılaşması yani tromboz meydana gelmesi halinde de kan akımı yavaşlayabilir veya durabilir Bu şekilde meydana gelen ven trombozları yani trom-boflebitler bazı hastalıklarda ve gebelikÂ*lerde oluşan önemli komplikasyonlardır Ayrıca gene bir kan pıhtısının damarı tıÂ*kaması halinde ambolidenı söz edilebilir

Trombotik veya embolik damar tıkanmaÂ*ları özellikle beyinde ve kalpte çok ciddi hastalıklara neden olurlar