D Vitamini

D VİTAMİNİ
Kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenleyen faktörlerden birisidir Etkisini Paratiroid hormonu ve tiroid bezinden salgılanan tirokalsitonin maddesi ile gösterir Doğada bulunan bir çok sterol denen maddeler ultaviöle ışınları etkisi ile kemik yapısına etki eden aktif maddeler haline dönüşürler İlk olarak tanımlanan D-1 vitamini bu şekildeki steroller karışımıdır ve bu gün için artık anlamsızdır Dikkate alınıp, incelenen D-2 (Ergokalsiferol) ve D-3(Kolikalsiferol) Vitaminleridir
D-2 Vitamini bitkisel kökenli olup, en çok yosunlarda ve mantarlarda bulunur D-3 Vitamini hayvansal kaynaklı ve insan vücudunda deride bulunur Güneş ışınları (296-310 mikron ) etkisi ile her iki vitaminde ilk hallerinden ( D-2 ergosterolden ergokalsiferol, D-3 , 7- dehidroksikalsiferolden kolekalsiferol ) aktif şekillerine dönüşürler
D-3 vitamini deride, karaciğerde, barsaklarda, kemikte, kaslarda ve böbreklerde depolanabilir Aktif vitaminin barsaklar, iskelet sistemi, böbrek ve kas dokusu üzerine etkisi vardır
D Vitaminin Etkileri
Etkisi hormonlara benzer tarzdadır Oluştuğu yerden uzaktaki hücreleri etkileyerek paratiroid hormonu ve kalsitonin ile birlikte kalsiyum ve fosfor metabolizmasını ayarlar

En önemli etkisi barsaklardan kalsiyum ve fosfor emilimini sağlamasıdır
İdrarla kalsiyum ve fosforun atılımını azaltır
Kemikten kana kalsiyum geçişini arttırabilir Bu etkisini kan kalsiyumu düştüğünde paratiroid hormonu ile birlikte gösterir
Kemik ve diş yapısının oluşumuna katkı sağlar
Kalsiyum ve fosforun kan seviyelerini düzenler
Ayrıca sinir sistemi, kalp ve kanın pıhtılaşma mekanizmasına etkileri vardır
D Vitamini bazı yönlerden çimento gibidir Diyetle veya ilaç şeklide alınan fosfor ve kalsiyum D Vitamini yetersiz olduğunda hiçbir işe yaramaz Bu maddelerin kemik ve diş dokusuna oturabilmeleri ancak D Vitamini varlığında mümkündür D Vitaminin kandaki kalsiyum seviyesinin düzenlenmesi direk olarak kalsiyumun da etkilerinin düzenlemesini sağlar Çünkü kalsiyum ileride anlatılacağı üzere vücutta cereyan eden bir çok olayda önemli roller alır
D Vitaminin bu yazılanlardan başka etkileri de vardır fakat bunlar herkesin anlayabileceği tarzda anlatılması mümkün olmayan tibbi konulardır
D Vitamini Eksikliği
Besinlerle alınmasının ötesinde güneş ışınları etkisiyle deride de oluşabildiği için, eksiklik oluşumu değişik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir Güneş ışığı ile az temasta olmak (hava kirliliği, bulut, giyim tarzı, pencere camı, deri rengi, yöresel özellikler), barsaklardan emilimi etkileyen sebepler, yaş (ileri yaşlarda hem deriden üretim hem de barsaklardan emilim ile karaciğer fonksiyonlarında azalma olur) gibi nedenler eksikliğin ortaya çıkmasına yol açar İlk olarak etkilenen kemiklerdir

Çocuklarda Raşitizm denen hastalığa yol açar (Bu hastalık daha sonra kendi bölümünde detaylı olarak anlatılacaktır)
Erişkinlerde ise osteomalasi hastalığına neden olur Sıklıkla doğurganlık çağındaki kadınlarda görülür Özellikle sık doğum ve inanışlar gereği örtünmek suretiyle yeterli güneş ışını alamama nedenleri hastalığın oluşumunu kolaylaştırır
Bebeklerde eksikliğinde sık olarak görülen belirti huzursuzluk, iştahsızlık, dışkı bozuklukları ile emerken ve uyurken kafasında terleme olmasıdır Bu terlemenin daha başka sebepleri varsa da en sık D Vitamini eksikliğidir
Yatış pozisyonuna bağlı olarak kafatasının şeklinde değişiklikler oluşur
Kaslarında da gevşeklik, güçsüzlük nedeniyle oturmakta, ayağa dikilmekte zorlanırlar
Bebekler için doğal olan bıngıldak denilen kafatasındaki yumuşak bölgeler aylara göre belirli açıklığa sahiptir Eksikliğinde küçülme ve kapanma gecikir
Kafatasının arka yan bölgelerine parmakla basıldığında masa tenisi topu gibi içeriye doğru bir esneme oluşur (kraniotabes )
Göğüs kafesini oluşturan kemiklerde , ön yüzde iki sıra halinde, derinin altında tespih dizisi gibi, deri altında oluşan yuvarlak kabarıklıklar meydana gelir
El bileğini oluşturan kemiklerin genişlemesi sonucu, bilek kalınlaşır
Daha sonraları genellikle 1,5 - 2 yaş civarında göğüs kafesinde yassılaşma, öne çıkıklık, bacak kemiklerinde eğrilmeler dikkati çeker
Dişlerin gelişmesi yetersiz ve şekil bozuklukları olur
Tetani denilen adale kasılmaları ortaya çıkar
Göz adaleleri ve kulak kemiklerinin etkilenmesi sonucu görme ve duyma bozulur
D Vitamini Fazlalığı
Bir çok kez vitamin düşkünlüğü nedeniyle fazlalık tabloları oluşur

Kanda kalsiyum düzeyi artar ve buna bağlı olarak da iştahsızlık, bulantı, kusma, idrarın çoğalması, susama hissinin artması, sıklıkla ishal ve arada kabızlık nöbetleri oluşur
Vücudun bazı yerlerine kalsiyum oturması sonucu taş ve kireçlenmeler meydana gelir
Damar sertliği oluşumu hızlanır ve artar
D Vitamini Gereksinimi
Günlük doz ( 1 mikrogram = 40 Ünite )Normal bebeklere

400,


Prematürelere

800,


Erişkinlere

1000


Ünite yeterlidir
Bu miktarlar yeterli güneş ışını alamayanlar içindir Besinlerin bazılarında doğal olarak bulunabileceği gibi ( yumurta sarısı, tereyağı, balık ciğeri ) bazı besinlere (margarin, hazır mama, bebe bisküvisi ) katılmış olabilir
D Vitamini doğal kaynakları
Yumurta sarısı, süt ve tereyağı, hayvan karaciğeri (özellikle morina, kalkan, pisi, köpek balığı karaciğeri) Bitkilerde D vitamini pek bulunmaz Hayvansal ürünlerin D vitamini açısından zenginliği hayvanın ne denli güneş ışınlarına maruz kaldığına göre değişmektedir Güneş görmeyen, kapalı mekanlarda yetiştirilen hayvanların ürünleri bu yönden fakir kalmaktadır D vitaminin asıl kaynağı güneştir Güneş gören insanlar D vitaminini kendileri de sentez edebilir, dışarıdan almak zorunda değildir Yeterli güneş ışığı alanlarda başka bir hastalıkları yoksa D vitamini eksikliği oluşmaz Bu nedenle D vitamini bazı tıp adamlarına göre vitamin değil, hormon gibi kabul edilmelidir Bebeğin sadece yanaklarının yeterli güneş ışını alması, onun ihtiyacını karşılayabilir Eğer anne yeterli D vitamini veya güneş ışını aldığı takdirde sütünden bebeğine yeterli D vitamini geçer D vitamini ısıya dayanıklıdır, kaynatmakla aktivitesini yitirmez

Yiyecek

100 grda Ünite


Balık yağı

8000


Konserve balık

400


Yumurta

60


Tereyağı

30


Karaciğer

10


Et

1 den az


Sebze

0 a yakın
Kaynak: Sağlık Rehberi

D VİTAMİNİ
Kalsiyum ve fosfor metabolizmasını düzenleyen faktörlerden birisidir Etkisini Paratiroid hormonu ve tiroid bezinden salgılanan tirokalsitonin maddesi ile gösterir Doğada bulunan bir çok sterol denen maddeler ultaviöle ışınları etkisi ile kemik yapısına etki eden aktif maddeler haline dönüşürler İlk olarak tanımlanan D-1 vitamini bu şekildeki steroller karışımıdır ve bu gün için artık anlamsızdır Dikkate alınıp, incelenen D-2 (Ergokalsiferol) ve D-3(Kolikalsiferol) Vitaminleridir
D-2 Vitamini bitkisel kökenli olup, en çok yosunlarda ve mantarlarda bulunur D-3 Vitamini hayvansal kaynaklı ve insan vücudunda deride bulunur Güneş ışınları (296-310 mikron ) etkisi ile her iki vitaminde ilk hallerinden ( D-2 ergosterolden ergokalsiferol, D-3 , 7- dehidroksikalsiferolden kolekalsiferol ) aktif şekillerine dönüşürler
D-3 vitamini deride, karaciğerde, barsaklarda, kemikte, kaslarda ve böbreklerde depolanabilir Aktif vitaminin barsaklar, iskelet sistemi, böbrek ve kas dokusu üzerine etkisi vardır
D Vitaminin Etkileri
Etkisi hormonlara benzer tarzdadır Oluştuğu yerden uzaktaki hücreleri etkileyerek paratiroid hormonu ve kalsitonin ile birlikte kalsiyum ve fosfor metabolizmasını ayarlar

En önemli etkisi barsaklardan kalsiyum ve fosfor emilimini sağlamasıdır
İdrarla kalsiyum ve fosforun atılımını azaltır
Kemikten kana kalsiyum geçişini arttırabilir Bu etkisini kan kalsiyumu düştüğünde paratiroid hormonu ile birlikte gösterir
Kemik ve diş yapısının oluşumuna katkı sağlar
Kalsiyum ve fosforun kan seviyelerini düzenler
Ayrıca sinir sistemi, kalp ve kanın pıhtılaşma mekanizmasına etkileri vardır
D Vitamini bazı yönlerden çimento gibidir Diyetle veya ilaç şeklide alınan fosfor ve kalsiyum D Vitamini yetersiz olduğunda hiçbir işe yaramaz Bu maddelerin kemik ve diş dokusuna oturabilmeleri ancak D Vitamini varlığında mümkündür D Vitaminin kandaki kalsiyum seviyesinin düzenlenmesi direk olarak kalsiyumun da etkilerinin düzenlemesini sağlar Çünkü kalsiyum ileride anlatılacağı üzere vücutta cereyan eden bir çok olayda önemli roller alır
D Vitaminin bu yazılanlardan başka etkileri de vardır fakat bunlar herkesin anlayabileceği tarzda anlatılması mümkün olmayan tibbi konulardır
D Vitamini Eksikliği
Besinlerle alınmasının ötesinde güneş ışınları etkisiyle deride de oluşabildiği için, eksiklik oluşumu değişik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir Güneş ışığı ile az temasta olmak (hava kirliliği, bulut, giyim tarzı, pencere camı, deri rengi, yöresel özellikler), barsaklardan emilimi etkileyen sebepler, yaş (ileri yaşlarda hem deriden üretim hem de barsaklardan emilim ile karaciğer fonksiyonlarında azalma olur) gibi nedenler eksikliğin ortaya çıkmasına yol açar İlk olarak etkilenen kemiklerdir

Çocuklarda Raşitizm denen hastalığa yol açar (Bu hastalık daha sonra kendi bölümünde detaylı olarak anlatılacaktır)
Erişkinlerde ise osteomalasi hastalığına neden olur Sıklıkla doğurganlık çağındaki kadınlarda görülür Özellikle sık doğum ve inanışlar gereği örtünmek suretiyle yeterli güneş ışını alamama nedenleri hastalığın oluşumunu kolaylaştırır
Bebeklerde eksikliğinde sık olarak görülen belirti huzursuzluk, iştahsızlık, dışkı bozuklukları ile emerken ve uyurken kafasında terleme olmasıdır Bu terlemenin daha başka sebepleri varsa da en sık D Vitamini eksikliğidir
Yatış pozisyonuna bağlı olarak kafatasının şeklinde değişiklikler oluşur
Kaslarında da gevşeklik, güçsüzlük nedeniyle oturmakta, ayağa dikilmekte zorlanırlar
Bebekler için doğal olan bıngıldak denilen kafatasındaki yumuşak bölgeler aylara göre belirli açıklığa sahiptir Eksikliğinde küçülme ve kapanma gecikir
Kafatasının arka yan bölgelerine parmakla basıldığında masa tenisi topu gibi içeriye doğru bir esneme oluşur (kraniotabes )
Göğüs kafesini oluşturan kemiklerde , ön yüzde iki sıra halinde, derinin altında tespih dizisi gibi, deri altında oluşan yuvarlak kabarıklıklar meydana gelir
El bileğini oluşturan kemiklerin genişlemesi sonucu, bilek kalınlaşır
Daha sonraları genellikle 1,5 - 2 yaş civarında göğüs kafesinde yassılaşma, öne çıkıklık, bacak kemiklerinde eğrilmeler dikkati çeker
Dişlerin gelişmesi yetersiz ve şekil bozuklukları olur
Tetani denilen adale kasılmaları ortaya çıkar
Göz adaleleri ve kulak kemiklerinin etkilenmesi sonucu görme ve duyma bozulur
D Vitamini Fazlalığı
Bir çok kez vitamin düşkünlüğü nedeniyle fazlalık tabloları oluşur

Kanda kalsiyum düzeyi artar ve buna bağlı olarak da iştahsızlık, bulantı, kusma, idrarın çoğalması, susama hissinin artması, sıklıkla ishal ve arada kabızlık nöbetleri oluşur
Vücudun bazı yerlerine kalsiyum oturması sonucu taş ve kireçlenmeler meydana gelir
Damar sertliği oluşumu hızlanır ve artar
D Vitamini Gereksinimi
Günlük doz ( 1 mikrogram = 40 Ünite )Normal bebeklere

400,


Prematürelere

800,


Erişkinlere

1000


Ünite yeterlidir
Bu miktarlar yeterli güneş ışını alamayanlar içindir Besinlerin bazılarında doğal olarak bulunabileceği gibi ( yumurta sarısı, tereyağı, balık ciğeri ) bazı besinlere (margarin, hazır mama, bebe bisküvisi ) katılmış olabilir
D Vitamini doğal kaynakları
Yumurta sarısı, süt ve tereyağı, hayvan karaciğeri (özellikle morina, kalkan, pisi, köpek balığı karaciğeri) Bitkilerde D vitamini pek bulunmaz Hayvansal ürünlerin D vitamini açısından zenginliği hayvanın ne denli güneş ışınlarına maruz kaldığına göre değişmektedir Güneş görmeyen, kapalı mekanlarda yetiştirilen hayvanların ürünleri bu yönden fakir kalmaktadır D vitaminin asıl kaynağı güneştir Güneş gören insanlar D vitaminini kendileri de sentez edebilir, dışarıdan almak zorunda değildir Yeterli güneş ışığı alanlarda başka bir hastalıkları yoksa D vitamini eksikliği oluşmaz Bu nedenle D vitamini bazı tıp adamlarına göre vitamin değil, hormon gibi kabul edilmelidir Bebeğin sadece yanaklarının yeterli güneş ışını alması, onun ihtiyacını karşılayabilir Eğer anne yeterli D vitamini veya güneş ışını aldığı takdirde sütünden bebeğine yeterli D vitamini geçer D vitamini ısıya dayanıklıdır, kaynatmakla aktivitesini yitirmez

Yiyecek

100 grda Ünite


Balık yağı

8000


Konserve balık

400


Yumurta

60


Tereyağı

30


Karaciğer

10


Et

1 den az


Sebze

0 a yakın
Kaynak: Sağlık Rehberi