Ordu Antik Kentleri

Kotyora, Cotyora (Bozukkale-Ordu)


Miletli kolonistlerin Kotyora (Cotyora) ismi ile yörede kurdukları ilk şehrin yeri bugün bilinmemekle birlikte, bugün “Ayar Tamı” denilen yerde kurulduğu sanılmaktadır Burası, Bozepe'nin bir uzantısı olan, dik yamaç görüntüsü veren “Okçulu Kıranı”nın önündeki yer olup, güney kenarı “Acısu deresinden” itibaren Balıktaşı kayalıklarından denize inmekte; doğusunda deniz ve bugünkü Şehir mezarlığının'kapladığı saha bulunmaktadır Kasaba, Kotyora adını, kurulmuş olduğu bu yere göre almıştır

MÖ 400 yıllarında Ksenefon’un “Onbinlerin Dönüşü” isimli eserinde, kolonistlerin buraya gelişleri ve yaşantıları dile getirilmiştir

Kotyora’nın Grekçe’de Dağ Eteği anlamına geldiğini söyleyen bazı tarihçilerin aksine Prof Dr Necati Demir, Kotyora sözcüğünün aslının Kut Yöresi olduğunu, burada Kut Türklerinin yaşadığını, bu ismin sonradan dönüştürüldüğünü iddia etmektedir



Ordu ilinin tarihi kaynaklardaki adı olan; 'Cotyora/Kotyora' isminin bazı kesimler tarafından ısrarla Rumca okunmaya çalışıldığına değinen Prof Dr Necati Demir, Ordu ilinin MÖ 400 yılından önce şehir merkezinin 5 kilometre dışında olan halk arasında Bozukkale olarak bilinen bölgede 'Kotyora' (Kut Yöresi) adıyla kurulduğunu belirtmektedir Kut Türklerinin MÖ2500–2400 yıllarında Hazar Gölü çevresinde otururken batıya göçen ve Türkçe konuşan bir kavim olduğunu ifade eden Prof Dr Demir’e göre, “Kut kavminin Türk kökenli olduğunu ünlü Sümerolog Prof Dr Benna Landsberger, 1937'de yapılan Tarih Kurultayı'nda Atatürk'ün huzurunda bizzat söylemiştir Pek çok bilim adamı Kut Türklerinin kullandığı dilin Ural-Altay dillerinin bir parçası olduğunu kabul etmiştir”

Kotyora’nın tarih öncesi çağları Prehistorik Dönemde başlamıştır 1963–1964 yıllarında Dil Tarih ve Coğrafya Fakültesi Prehistorya Tarihi Kürsüsü’nden ProfDr Kılıç Kökten’in Ordu’nun Ünye civarında yaptığı arkeolojik kazı ve araştırmalar, ilk yerleşimin MÖ15000’de başladığını ortaya koymuştur Ayrıca Mesudiye ilçesinde Eski Tunç Çağı’na ait buluntular da ele geçmiştir



MÖ: XVII yüzyılda burası Kaşkaların yurdu olarak tanınmıştır Kaşkalar yörede MÖ VIIIyüzyıla kadar egemenliklerini sürdürmüş, Hititlerin başkenti Hattuşa (Boğazköy)’ya ve Asur sınırlarına kadar akınlar düzenlemişlerdir Tarihi belgelere göre MÖ VII yüzyılda Miletli kolonistler burada ticaret kolonileri kurmuşlardır Böylece bütün Karadeniz kıyılarında ticaret ve deniz ulaşımına hakim olmuşlardır

Yöredeki kısa süreli Hitit egemenliğinden sonra Frigler, Medler ve Persler buraya hakim olmuşlardır Büyük İskender’in Persleri yenmesinden sonra Helenistik kültür yörede egemen olmuş, MÖIVyüzyıl sonlarında da Pontus Krallığı’nın sınırları içerisinde kalmıştır MÖIyüzyılda Romalılar Pontus Krallığı’nı ele geçirmiş, ardından yöreye Bizanslılar egemen olmuş ve Armeniakon Theması sınırları içerisine almıştır
Kaya Mezarları ve Yerleşimleri

Ordu il merkezi ve Mesudiye ile Ünye ilçelerinde kaya mezarlarına rastlanmaktadır Bu mezarlar anıtsal büyüklükte olup, Helenistik ve Roma dönemlerine tarihlendirilmektedir

İl merkezine 10 km uzaklıktaki Delikkaya Kaya Mezarları tek odalı mezarlar olup, önlerinde çift sütunlu girişleri bulunmaktadır Ayrıca Büben Köyü sınırları içerisinde de kaya mezarlarına rastlanmaktadır

Mesudiye ilçesi Konacık Köyü Yeşilce yolu üzerinde günümüze son derece iyi durumda gelebilmiş bazı Kaya Mezarları bulunmaktadır Bu mezarların ön cephelerinde tek ve çift sütunlu girişleri olup, içeride kareye yakın planlı mezar odaları vardır

Ünye ilçesinin Gürpınar Köyü, Tozkoparan mevkiinde ve Cevizdere'de bulunan kaya mezarları Helenistik dönemden kalmışlardır Anıtsal büyüklükteki bu mezarlar son derece iyi durumda olup, önlerinde girişleri, arkalarında da kayalara oyulmuş olarak mezar odaları bulunmaktadır

Kurul Kayası Yerleşmesi

Ordu il merkezine 20 km uzaklıktaki Bayadı Köyü sınırları içersinde sivri bir kaya kütlesi üzerinde antik bir yerleşim alanı bulunmaktadır Karadeniz Bölgesi’nde benzerlerine rastlanamayan bu yerleşim alanında yeraltı dehlizleri ile karşılaşılmaktadır Yerleşim alanında, 2 m kalınlığındaki duvar kalıntılarının yanı sıra keramik parçaları ile pişmiş topraktan kiremitler ortaya çıkarılmıştır Bu buluntular MÖIV yüzyılda burada bir yerleşim olduğuna işaret etmektedir

Arıkmusa Yerleşmesi

Ordu ili Mesudiye ilçesinin 19 km doğusundaki Arıkmusa Köyü’nde antik döneme ait bir yerleşim alanı ile karşılaşılmıştır Ancak burada herhangi bir yüzey araştırması ve kazı çalışması yapılmadığından bu yerleşimin tarihlendirilmesi yapılamamıştır