Giresun / Yerel Giysiler

İl merkezi ve kıyı bölgelerinde çağdaş giysiler giyildiği halde iç kesimlerde geleneksel giysiler yaygındır Giresun’da peştamal kadın giyiminin değişmez bir parçasıdır Cepkenler, bindallılar, entariler bu yörede görülmektedir Kadınlarda başa örtülen, bele sarılan peştamalın değişik türü vardır Kadınlar başlarına “Keşan Peştamal” denilen gösterişli ve ince bir dokumayı bellerine de düz çizgili veya direkli peştamal diye adlandırılan dokumayı sararlar Kadınlar eskiden canfes (üçetek) de giyerlerdi Ev gezmelerinde, düğün ve bayram gibi özel günlerde de kadınlar başlarına altın tepelik, boyunlarına beşibiryerde ve kollarına da hasır bilezik takarlardı Hasır bilezikler günümüzde de büyük ilgi görmektedir

Eskiden dokunan yün çoraplara günümüzde pek rastlanmamaktadır Boyalı yaşmak ve çember, peştamal, entari, hırka ve yelek günlük kadın giyimini oluşturmaktadır Ayaklara giyilen kara lastik artık kullanılmamaktadır

Kentte de görülen bu giyimin yanında modern giyim de yaygındır Erkek giyiminde dağlık kesimlerde aba – zıpka denen paçaları dar, baldırdan yukarısı bol pantolonlar giyilir Bu giyimde yörenin sert iklimin etkisi vardır Erkeklerde aba zıpkanın yanında çerkez kayışı, kama, gümüş kamalık, kabalak ve çizme giyilmektedir Erkekler il merkezinde, kıyı ve kasabalarında ceket ve pantolon giyerler, kasket takarlar

Günümüzde Giresun halkı modern giyimi kullanmaktadır Yine köy ve kasabalarda kadınlar ev içinde oyalı yaşmak veya çember, entari, peştamal veya şal giyerler Ayaklarına; lastik veya kundura giyerler

Kadın Kıyafetleri : Daha çok il merkezinde olmak üzere zenginler Kadın Kıyafetleri tarafından giyilen ipek ve kadife entariler yöreye has motiflerle süslenir Ekonomik duruma göre altın, gümüş işlemeler göze çarpar Genelde canlı renklerden oluşan (sarı, kırmızı vs) serbest kıyafetlerdir Kumaş olarak; eski yıllarda basma ve pazen olarak mevsimine göre giyinilir Eskiden Çarşaf ve

Ferace giyilirdiBindallı ve üçetek tabir edilen elbiseler de giyilirdi Giyim kumaşları şehir ve köylerde değişmekte olup, ipekten yapma elbiseler kullanılabilirdi

Eskiden şehirlerde gündelik giysi olarak kadınlarda manusa denilen çizgili, pamuklu, fanusa denilen yünlü ve ipek kadife entariler giyilirdi Tepelik ve oyalı yemeni başa bağlanırdı Bu giysiyle sokağa çıkıldığında başa gelen kısma büzgülü ipek, pütükare çarşaf ve peçe takılırdı Entarinin üstüne Musul çarşaf giyerler Kenarları 2-3 cm genişliğinde altın gümüş telle şeritlenmiş, başa kordonla bağlanıp, ucuna altın gümüş toplar, nazar boncuğu yaşlılara felç vurmasın diye bir akik boncuk bulunan peçe ve kıl peçeler takılırdı

Yatak giysisi olarak; beyaz patiskadan fistolu, kırmalı veya dantelli kurdelelerle süslü gecelik giyilirdi

Hamam giysisi olarak; Zenginler; altın sırmalı, gümüş telli havlular, üçgen biçimi yaşmaklar, gümüş tas, gümüş nalın, altın ve gümüş kakmalı fildişi taraklar kullanırlardıFakirler ise; baş tarafı işli ipekli havlular, yaşmaklar, ceviz nalın, bakır taslar ve pamuk keten peştamallar kullanırlardı

Sırmalı bohça içinde ikinci beyaz bohçaya sarılmış; gümüş telli sırmalı havlu, yaşmak, altın ve gümüş kakmalı fildişi tarak, gümüş tas, gümüş nalın, kese, sabunluk, hamamda üzerine oturmak için küçük bir halı ve işlenmiş örtü bulunur Bunun yanında hamamda ipekli ve pamuklu peştamallar da kullanılırdı

Cember :Yörede baş örtüsü (Tülbent), yemeni ve yazma olarak da bilinir İnce ve seyrek dokunmuş, üzerine kalıpla basılmış, elle boyanmış yaprak ve çiçek motifleri bulunan, etrafı çeşitli renklerde ince boncuk, metalik beyaz pul ve iğne oyalarıyla süslü, başta siyah olmak üzere değişik renklerde olan bez bağlanır Çemberin diğer bir adı da “Yaşmak” veya “Bürümcek” olarak da bilinir, yanlız yaşmak biraz daha büyük olup, örtünme şeklide farklıdırdaha çok başa dolanır, çene altından bağlanmaz

Entari :Entari, üçetek veya Bindallı olarak da tabir edilir Fistan üzerine eskiden “Yaylık” takılırdı Yöre giyiminde en çok kullanılan model; beli büzgülü entari modelidir Etek ve yaka kısmı fırfırlı (volanla) veya dilimli; kolları uzun, kol ağızları manşetli veya büzgülü olup lastik takılır

Yaylık; Genellikle Görele ve çevresinde kullanılır Fistan üzerine İman tahtası olarak tabir edilen göğsü kapatan bezdir Günümüzde kullanılmamaktadır

Yelek :Kolsuz sade modeli ile yeni giyimi, kadife kumaşı ve işlemesiyle eskiyi hatırlatır Kol ve yaka kenarına işlemenin renginde harç ve uyumlu renkli su taşı geçirilir Yeleğin sağ ve sol yanı ile arkası eskiden sırma tekniği ile( başta çiçek ve yaprak olmak üzere ) çeşitli desenler işlenir Tam bele inmez, önde kendiliğinden kapanabileceği gibi gizli kanca veya uçkurla içten bele bağlanır Çeşitli pamuklu bezlerden yapıldığı gibi en makbulü kadife olanıdır

Göynek :Beyaz ve krem rengi olan Göynek dokuma keten, kara keten ve bürümcükten yapılmıştır İçe giyildiği için bu gün kullanılmamaktadır

İç Donu :Eskiden uçkurlu ve dize kadar uzun, diz kısmı lastikli “Tıman” adı verilen bezden yapmadır

Peştamal :Entarinin üzerine, bele bağladıkları, genellikle beyaz, kırmızı, enlice çizgili veya kareli peştamallar bağlanır Doğu Karadeniz İllerinde kullanılır ancak renkler yöreden töreye değişir Her gün iş içinde bulunan kadınların tarlada, mutfakta, yolda, pazarda belinde taşıdığı peştamalı oldukça süslü bir giysi olması yanında kadınların çalışırken üst başlarını kirlenmekten koruyan iyi bir önlüktür

Keşan :Genelde peştamal gibi kullanılır Ancak zaman zaman başa atıldığıda görülür Renk tonları peştamal gibi olsada deseni farklı olup daha ince çizgilerden oluşur Genelde keşapta dokunduğundan, ismini bu ilçeden almıştır

Acem Şalı : Daha çok yüksek kesimlerde oturan kadınların bellerine sardıkları kalınca bir kuşaktır Kuşak, sırtında yük taşıyan kadının belinin incinmemesi bakımından bir yastık (arkalaç) görevi görür Özel gün ve düğünlerde giyilen püsküllü ve desenli yün kuşaklara “ACEM ŞALI” denirdiBunun sebebi bu kuşağın Acem ülkesinden gelmesidir

Kolon – Kolan :Yassı ve enlice bağ Kalın yünden dokunur Kaytandan daha incedir Kadınların; sırtında yük taşımada kullandıkları, ayrıca bellerine sardıkları bir bağdır

Çorap :Yün ve ince sağlam pamuk ipliğinden dokunmuş Fildegoz adı verilen değişik renklerde motiflerle süslü diz kapağının altına gelecek şekilde uzunca örülmüş çoraplar giyilir Bkz Resim 9 Örgü desen ve motiflerine göre değişik adlar alırlar Örneğin, erik yaprağı, burma, saç örgüsü, yıldız, çiçek, kilim, baklava ve muska gibi Değişik renk ve motiflerde örülen bu çoraplara alaca çorap adı verilir

Yemeni :Bir çeşit hafif ve kaba ayakkabı Altı kösele olup değişik renkte deriden alçak topuklu olarak yapılır Bkz Resim 10 Dağ köylerinde deriden yapılan çarık, çapula, yemeni, kent merkezinde ve sahil köylerinde mest, kundura giyilir Ayrıca kara lastik, içi pamuklu bezle kaplı olduğu için ayağı terletmediğinden daha çok kullanılır

Erkek Kıyafetleri :Erkeklerde kostüm olarak hakim yaka beyaz gömlek, üstüne düğmeli yelek onun Erkek Kıyafetleri üstüne ise uzun kollu belden bağlamalı aba giyilir Altta belden bağlamalı Zıpka, ayaklarda el örme çorap, üzerine diz hizasında çizme giyilir Başta ise aba-zıpka kumaşından yapılmış kulak üzerinden bağlamalı “KABALAK” adı verilen başlık kullanılır Aksesuar olarak, boyunda zincirli gümüş hamaylı, omuzdan asılıp bel hizasına inen zincirli gümüş tütünlük, göğüs hizasına takılan beşli gümüş köstek zincirleri, belde ise çerkez kayışı ile kılıflı kama ve tabancalık takılır Kostüm kumaşının ana rengi siyahtır Esas giyimin dokuması; “KARAMANTU” denilen keçi yününden yapılma, adına “ÇÖPÜR” denilen ve siyah renkli bir kumaştır Bu kumaş kalın olup, 25 cmlik enlilikte kazık denilen dokuma tezgahında elle dokunurdu Oldukça ağır bir kumaştır Bugün ise normal siyah renkli kumaşlardan yapılmaktadır

Kabalak :150 – 170 cm uzunluğunda, 24-25 cm eninde çuha, karamanduladır, sağlam parlak kumaş yada şayak; Şayak: kaba bir şekilde dokunmuş, dayanıklı yünlü kumaş, iplikleri köyden köye ve çuhadan daha seyrek olarak dokunmuş lacivert veya siyah renktedir Bkz Resim 12 Kaba örgülü olmakla birlikte sıcak tuttuğundan özellikle köylüler ve kasaba esnafı arasında ceket (aba) ve pantolon (zıpka) kumaş olarak kullanılmıştır Ortası başa yerleştirilecek şekilde dikilir Bağlığın tepesine bağlı püskülü vardır Önde 6 cm eninde 20 cm uzunluğunda kaytan işlemesi vardır Arka tarafında 10 cm’lik bir yırtmaç vardır Bu yırtmaç kabalağın iyi ve rahat bağlanması için yapılmıştır Uzun kısımları uç kısımlarından içe doğru 30 cm astarlıdır Başa sarılarak kulak üstünde fiyonk şeklinde bağlanır

Gömlek – Mintan :El tezgahlarında 1900-1909 yıllarında erkekler için; Koluzobba denilen eriş ve arağazı (dokuma tezgahlarında enine alınan iplik, atkı ipek ve bürümcümle dokuma bir çeşit gömlek), yine yarım koluzobba yahut melez deline ipeği az ve bürümcüğü fazla ikinci çeşit gömlek Hilaliye denilen çin pamuğu ve ayrıca ipek ve bürümcük karışık dokunan erkek gömleğidir Şimdi ise beyaz-siyah, siyah-beyaz çizgili bezden yapıldığı gibi, beyaz patiska, poplin veya ipekli kumaştan dikilen hakim yaka kolları manşetli bol bir giysidir Bkz Resim 13 Yaka; boğaz üzerinde iki üç düğme ile iliklendiği gibi sol omuz üzerinde de iliklenir Düğmeler siyah renktedir

İç Göynek :Yakasız ve önden üç düğmeli olarak uzun veya kısa kollu olarak kullanılır İki tip olarak mevsimine göre, yazın Kara keten kumaşından yapılanı, kışın ise yün olanı giyilmektedir

Yelek :Ön kısmı siyah kumaştan dikilmiştir Arka kısmı boydan boya astarlıdır Yeleğin iç astarı Karamanduladan olduğu gibi ipekten de olur Yaka kısmında 12 cm eninde sırma işlemeler vardır Sol omuza yakın bir konumdan aşağıya doğru bir dizi düğme ile iliklenir Bkz Resim 14 Bu düğmeler simetrik olarak sağda bulunur Kullanılan düğmeler siyah veya metalik beyaz renkte (gümüşten) olur Kol altında cepler bulunur Gömleğin üzerine giyilir Kruvaze yelek, çift tarafı düğmeli olup, yeleğin arkası köprü bağı ile bağlamalı, yaka kenarları kaytan işlemelidir

Aba-Cepken : Siyah şayak kumaştan yapılmıştır Yakasız, kolları astarlı olduğu halde bedeni astarsızdır Sağ ve sol tarafta birer cebi vardır Kruvaze olarak sağ solun üstüne kapatılır