Ağ Gelin Türküsü Ve Hikayesi

Bir ağıt olan ?Ağ Gelin? Kayserinin bir çok yerinde bilinmekle beraber özellikle Avşarlar arasında çok sevilerek söylenip dinlenmektedir Kızlar gelin giderken kınalarında bu ağıt söylene gelmiş; bir çok genç kız annesinin sıcak bağrından ayrılırken bu ağıt ile ağlatılmış bu ağıt ile erinin evine yollanmış Bu ağıt gönüllerde sevgi olmuştur Öyle ki bu sevgi Ağ gelini halaya bile yakıştırmıştır

Çoğu köyde halay tutanlar halaya başlamadan önce davul ve zurnacıdan mutlaka ağ gelini çalmalarını ister Bir ağırlamaya veya hareketli halaya geçmeden önce zurna eşliğinde çalınan bu havanın ezgisine; dizili olan oyuncular Ağ gelinin türküsünü söyleyerek aynı zamanda sağa-sola doğru çok yavaş bir şekilde sallanarak halaya hazırlanırlar Dadaloğlu?na da dayandırılan bozlak şeklindeki bu türkünün bitiminden hemen sonra ise hızlı bir halaya geçerler Ağ Gelin?in Develi?de yaygın bir efsane şeklinde anlatıldığını belirten Kadir Özdamarlar taş kesilme motifine uygun olan bu ağıtın öyküsünü şu şekilde anlatmaktadır ?

Koçgun devri adı verilen 1603-1607 yıllarındaki isyan ve soygun hareketlerinde Develi?de etkilenmiştir 1603 yılında ünlü eşkıya Tavil mehmet?in yine Han Mehmet adındaki eşkiyanın yaptığı kötülükler ile aşiretler arasındaki kanlı çatışmalar meşhurdur

Ağ gelin efsanesi de bu kötü günlerin izlerini taşımaktadır Efsanenin halk tefekküründeki gelişimi şöyledir: Develi?den bir Türkmen obası Erciyes?in güney eteklerinde bir yaylaya çıkarlar Bu obada ahlaki ve fiziki güzelliğinden dolayı Ağ (Ak) Gelin adı verilen bir gelin vardır Kocası ve iki çocuğu ile beraber mutlu yaşarlarken kocası gurbete çalışmaya gitmiştir Develi çevresinde yaşayan bir eşkıya güzelliği ile şöhret bulan Ak Gelin?e göz koymuştur Sahipsizliğinide anlayınca bir gece obayı basarak kaçırmak ister Namus timsali Ak Gelin olayı anlar gece karanlığında iki çocuğunu ve küçük sandığını yanına alarak karışıklıktan da faydalanarak gizlice Erciyes?e doğru kaçar Erciyes?in ortalarında öyle bir yere gelir ki ilerisi uçurum gidilmez Geriye dönse eşkıya

Gözyaşları ve çaresizlik içerisinde ellerini açar ve Allah?a yalvarır: -Allahım! Beni ve çocuklarımı ya taş et ya da kuş Duası kabul edilir İlk defa taş et dediği için onlar taş kesilir Güneş doğunca oba sakinleri ve eşkıya; Ak Gelin iki çocuğu ve çeyiz sandığının hayretle ve şaşkınlıkla taş kesildiğini görürler Günler sonra obaya dönen kocası olayı annesinden öğrenir Koşarak ailesinin taş kesildiğini görür Uzaklardan bir ses duyar: -Yiğidim namusunu bir eşkiyaya çiğnetmedim O eşkiyadan ahtımı koma Bu ses Ak Gelin?in sesidir Delikanlı taş kesilen ailesine bakarak: -Alırım ahtını koymam Ak Gelin diye haykırır ? Türk milletinin gönlünün sesi olan Dadaloğlu Ağ Gelin türküsünde de kendini göstermiştir Dadaloğlu tarafından söylendiği belirtilen Ağ Gelin?in Kaman?da söylenen bir hikayeside şu şekildedir

Ağ Gelin?in gerçekte Hamitli Cerit kızı olduğu aynı zamanda da Dadaloğlu?nun karısı olduğu belirtilmektedir Dadaloğlu eve gelmemiş karısına bakmamış O da aşiretine dönmüş Hamit?e yerleşmiş Dadaloğlu Uzun yıllar karısını arayıp sormayınca O da evlenmiş İş işten geçtikten sonra Dadaloğlu çıkıp gelmiş Yanmış yıkılmışoba oba gezip çalıp söylemiş Kaman?da Mamalı Değirmeni?nde bir bağ evinde öldüğü söylenen Dadaloğlu?nun Tomarza İlçesi Dadaloğlu Kasabasında da mezarı bulunmaktadır TÜRKÜ Ağ gelin de indim ola yayladan Ağ gelin sürmelim oy Kaşı değil gözü beni ağlatan Ağ gelin sürmelim oy Bu güzellik sana kadir mevlâdan Ağ gelin sürmelim oy Ölürüm de ahtımı koymam sende

Ağ gelin sürmeli sevdiğim Sarı yazma pek yakışır güzele Ağ gelin sürmelim oy Sarardı gül benzim döndü gazele Ağ gelin sürmelim oy Ben gidiyom da sen yârini tazele Ağ gelin sürmelim oy Ölürüm de ahtımı koymam sende Ağ gelin sürmeli sevdiğim Bir taş attım karlı dağın ardına Ağ gelin sürmelim oy Düştü mola Ağ gelinin yurduna Ağ gelin sürmelim oy Senin ile şu beylerin derdine Ağ gelin sürmelim oy Alırım ahtımı koymam sende Ağ gelin sürmeli sevdiğim Ağ gelin de oturmuş çorap örüyor Ağ gelin sürmelim oy Çorabın üstüne güller deriyor Ağ gelin sürmelim oy Zalim anan uzaklara veriyor Ağ gelin sürmelim oy Alırım ahtımı koymam sende

Ağ gelin sürmeli sevdiğim Irmak kenarında biter yosunlar Ağ gelin sürmelim oy Yosunun üstünde bizi yusunlar Ağ gelin sürmelim oy İkimizi de bir mezara kosunlar Ağ gelin sürmelim oy Ağ gelin de biri yari desinler Ağ gelin sürmeli sevdiğim Ağ gelin oturmuş taşın üstüne Ağ gelin sürmelim oy Taramış zülfünü kaşın üstüne Ağ gelin sürmelim oy Bir selamın gelmiş başım üstüne Ağ gelin sürmelim oy Alırım ahtımı koymam sende Ağ gelin sürmeli sevdiğim Ağ Gelin?in Develi Varyantı Sabahtan uğradım ben bir güzele Güzel ağlatmadı güldürdü beni Ben güzelden böyle vefa ummazdım Ak göğsün üstüne kondurdu beni Ağ gelin sürmelim sen bilin Şahin gibi yükseğinden uçarken Keklik gibi engininden geçerken Ab-ı kevser ırmağından içerken Susuz pınarlarda kandırdı beni Ağ gelin sürmelim sen bilin Ağ gelin indim ola yayladan Kaşın değil gözün beni ağlatan

Satın mı aldın güzelliğin Mevla?dan Alırım ahtımı da koymam seni Ağ gelin sürmelim sen bilin Erciyes?e ekin ektim yel aldı Onbeşinde bir yar sevdim el aldı Alırım ahtımı koymam seni Ağ gelin sürmelim sen bilin Yüce dağ başında yayılır yılan Göç gitmiş ailesi çadırı viran Var mı bu dünyada sevdiği olan Alırım ahtımı koymam seni Ağ gelin sürmelim sen bilin Sana diyorum sana çanlı kilise Verin evrakları gitsin polise(!) Kadir Mevlam seni bana verirse Alırım ahdımı de koymam seni Ağ gelin sürmelim sen bilin Bir taş attım karlı dağın ardına O da düştü ağ gelinin yurduna Bizim ilen şu beylerin derdi ne Hiç çareler bulunmuyor derdime Ağ gelin sürmelim sen bilin Bir taş attım gümbürdesin gölünüz Ben gidiyom viran kalsın iliniz Alırım ahtımı koymam seni Ağ gelin sürmelim sen bilin