Harita Bilgisi...

Eski 07-16-2012   #1
Prof. Dr. Sinsi
Varsayılan

Harita Bilgisi...



HARİTA BİLGİSİ(KARTOĞRAFYA)

HARİTA

  • Kuşbakışı görünümün
  • Ölçekli
  • Düzleme aktarılmasıdır
Uyarı!
Yeryüzünün bir bölümünün kuş bakışı olarak çizilmesiyle elde edilen şekillerin harita özelliğini taşıyabilmesi için, çizimin belirli bir ölçek dahilinde yapılması gerekir

KROKİ

  • Kuşbakışı görünümün
  • Kabataslak (ölçeksiz)
  • Düzleme aktarılmasıdır

Uyarı!
Dünya haritaları, yer şekillerinin biçimini gerçeğe tam uygun olarak göstermez Alan , açı, uzunluk bozulmaları meydana gelir Sebebi: Küre şeklindeki bir yüzeyin düzleme aktarılmış olmasıdır Haritalardaki bozulma Ekvator'dan Kutuplara doğru artar

PROJEKSİYON YÖNTEMLERİ
Haritalardaki bozulmaları en aza indirebilmek için bazı yöntemler geliştirilmiştir Bunlara projeksiyon ya da izdüşüm yöntemleri denir

1Silindir Projeksiyonu
Ekvator ve çevresini gerçek alanı ile haritaya yansır Buna karşılık Kutuplara doğru bozulma artar Alan bozulur ancak şekil korunur Deniz ve hava ulaşımında kullanılır

2Düzlem Projeksiyonu
Dar sahalarda büyük ölçekli haritaların çiziminde kullanılır Haritanın orta kısmı gerçeğe yakınken, kenarlara doğru bozulma artar Bu yöntemde açılar korunurken, şekil ve alan bozulmaları olur

3 Konik Projeksiyon
Orta enlemlerde yer alan bölgeleri gerçeğe daha yakın gösterir Bu yöntemle çizilen haritalarda şekiller bozulur, ancak alanlar korunur

Uyarı!
Bir yerin gerçek yüzölçümü yükseklik ve çukurluklar dikkate alınarak hesaplanır İzdüşüm yüz ölçümde ise her yer düzlük kabul edilir
Bunun sonucu olarak bir yerin gerçek yüz ölçümü ile izdüşüm yüzölçümü arasında fark büyük ise o yer engebeli, fark az ise düzlüktür Fark Doğu Anadolu Bölgesi’nde en fazla iken, Marmara Bölgesi’nde en azdır

Harita Çiziminde Dikkat Edilecek Hususlar
  • İlk olarak haritanın kullanım amacı belirlenmeli ve amaca uygun konu başlığı konulmalı
  • Küçültme oranı (ölçek) belirlenmeli
  • Enlem ve boylam gösterilmeli
  • Eğer alan küçük ise yön işareti konulmalıdır
  • Lejant belirtilmeli
  • Lejant: Haritalarda kullanılan işaret ve renklerin ifade edildiği tablodur
  • Çizim yöntemi belirlenmeli
HARİTA ÇEŞİTLERİ
A-Konularına Göre Haritalar
1Genel Haritalar
Yaygın olarak kullanılan atlas ve duvar haritaları genel haritalardır Başlıcaları;
a-Fiziki haritalar: Yer şekillerini gösteren haritalardır Sadece bu haritalardan yaralanarak; profil çıkarılabilir ve yükseltiler tespit edilebilir

b-Siyasi (idari) haritalar:Sınırları gösteren haritalardır

c-Beşeri haritalar: Nüfusun dağılışı, ırk, dil, dinlere göre dağılışı gibi özellikleri gösteren haritalardır
d-Ekonomi haritaları: Tarım, hayvancılık, ormancılık, sanayi, madencilik gibi özellikleri gösteren haritalardır

2Özel Haritalar
Konunun uzmanlarınca çizilen haritalardır İklim (izoterm, izobar gibi) , turizm, deprem, toprak, karayolları ve bitki örtüsü haritaları özel haritalara örnektir

Uyarı!
Bütün haritalardan faydalanarak;
  • İzdüşüm alan ve uzaklık hesaplanabilir
  • Yerel saat farkları bulunabilir
  • Konum belirlenir
  • Yön tayini yapılabilir
B- Ölçeklerine Göre Haritalar
1-Büyük Ölçekli Haritalar
a-Planlar: Ölçeği 1/20000 ‘den daha büyük olan haritalardır En ayrıntılı haritalardır
b-Topoğrafya Haritaları: Ölçeği 1/20000-1/200000 arasında olan haritalardırYer şekillerini en ayrıntılı gösteren haritalardır

2-Orta Ölçekli Haritalar: Ölçeği 1/200000-1/500000 arasındaki haritalardır
3-Küçük Ölçekli Haritalar: Ölçeği 1/500000 ‘den daha küçük ölçekli haritalardır

PLAN-HARİTA
Benzer özellikleri: Kuşbakışı olarak çizilme ve ölçekli olmalarıdır
Farkları: Ayrıntıları gösterme gücü ve kullanım alanları farklıdır

ÖLÇEKLER
1-Kesir Ölçek
2-Çizgi (grafik) Ölçek

1KESİR ÖLÇEK
Kesirlerle ifade edilen ölçeklerdir Kesir ölçekte birim yazılmaz Her zaman cm cinsindendir

Örnek: Gerçekte 90 km olan Manisa-Soma arası haritada 6cm ile gösterilmiştir Haritanın ölçeği nedir?

Örnek: 1/200000 ölçekli haritada 16cm ile ölçülen bir uzunluk gerçekte kaç km’dir?


Örnek: Gerçekte 250 km olan bir yol 1/1250000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?

Uyarı!
Ölçek ne kadar değişirse değişsin; gerçek alan , gerçek uzunluk, enlem- boylam , yükselti vb değişmez

2- ÇİZGİ ( GRAFİK) ÖLÇEK
Çizgilerle ifade edilen ölçeklerdir Bu ölçekte çentikler arasındaki uzaklık farkı birbirine eşittir


Yukarıdaki çizgi ölçeğin boyu 5 cm dir Kesir ölçek değeri nedir?
Cevap: 5 çentik olduğundan her çentik 1 cm dir Bu sebeple

Harita üzerinde çizgi ölçek yardımıyla uzaklık hesaplamada ölçümü yapılacak yerlerin arası şekildeki gibi belirlenir Daha sonra çizgi ölçekte sıfır başlangıcına konularak hesaplanır






YER ŞEKİLLERİNİ GÖSTERME YÖNTEMLERİ
1RENKLENDİRME YÖNTEMİ
Bu yöntemde yer şekilleri renklerle ifade edilir Her renk belirli bir yüksekliği göstermek için kullanılır

2TARAMA YÖNTEMİ
Bu yöntemde, yükselti değerleri eğim yönünde çizilen farklı boydaki çizgilerle gösterilir Çizgi grupları arasındaki halka şeklindeki boşluklar yükselti basamaklarını gösterir

Çizgiler eğimin fazla olduğu yerlerde kısa, kalın ve sık olur Eğim az ise uzun, ince ve seyrek olur Düz alanlar boş bırakılmaktadır

3 GÖLGELENDİRME YÖNTEMİ
Yeryüzü şekillerinin bir yönden eğik olarak ışık aldığı düşünülür Buna göre ışık alan yerler açık, ışık almayan yerler koyu renkte görünürler Bu yöntemde yükselti basamakları bulunmadığından, daha çok yardımcı bir yöntem olarak kullanılır

4KABARTMA YÖNTEMİ
Maket türü haritalardır Yer şekillerini en iyi gösteren haritalardır Fakat yapılması ve taşınması zor olduğundan pek kullanışlı değildir

5İZOHİPS YÖNTEMİ
İzobat: Eş derinlik (deniz ve göllerde kullanılır)
İZOHİPSLERİN ÖZELLİKLERİ

  • İç içe kapalı eğrilerdir Birbirini kesmezler
  • Yükselti dıştan içe doğru artar
  • Aralarındaki yükselti farkı birbirine eşittir (Equdistance)
  • İzohipslerin sık veya seyrek geçmesi yer şekillerine bağlıdır
  • İzohipslerin sık geçtiği yerde eğim fazladır Seyrek geçtiği yerde eğim azdır
  • Eğim arttıkça yatay mesafe (kuş uçuşu) kısalır
  • Aynı izohips çizgisi üzerindeki bütün noktalarda yükselti aynıdır
  • İzohips çizgisi üzerinde olmayan bir noktanın kesin yükseltisi bilinemez
  • Dağ dorukları (zirveler ) nokta halinde gösterilir
  • Akarsu vadilerinde yükseltinin arttığı yöne doğru girinti oluşur
  • Akarsudan sonraki ilk yükseltiler birbirine eşittir Delta, akarsuyun denize döküldüğü yerde biriktirmesi ile oluşan düzlüklerdir
  • Dağ yamaçlarının birleştiği yerlere sırt denir Yükseltinin arttığı yöne doğru "U " harfi şeklinde görünürler
  • Doruk veya dorukları çevreleyen yamaçlardan oluşan yeryüzü şekillerine tepe denir
  • Kıyı çizgisi (deniz kıyısı) sıfır metredir
  • Taban yüksekliği aynı olan iki tepe arasındaki küçük düzlüğe boyun denir
  • Ok işareti çevresine göre çukur olan (kapalı çukur-çanak-krater) yerleri gösterir

PROFİL ÇIKARMA

Profili çıkarılacak olan noktaların arasına bir doğru çizilir
Bu doğrunun kestiği izohipslerin yükselti değerleri, alt kısma çizilecek yükselti ölçeği ile kesiştirilir
Kesişen noktalar birleştirildiğinde profil çıkarılmış olur

Alıntı Yaparak Cevapla
 
Üye olmanıza kesinlikle gerek yok !

Konuya yorum yazmak için sadece buraya tıklayınız.

Bu sitede 1 günde 10.000 kişiye sesinizi duyurma fırsatınız var.

IP adresleri kayıt altında tutulmaktadır. Aşağılama, hakaret, küfür vb. kötü içerikli mesaj yazan şahıslar IP adreslerinden tespit edilerek haklarında suç duyurusunda bulunulabilir.

« Önceki Konu   |   Sonraki Konu »
Konu Araçları Bu Konuda Ara
Bu Konuda Ara:

Gelişmiş Arama
Görünüm Modları


forumsinsi.com
Powered by vBulletin®
Copyright ©2000 - 2025, Jelsoft Enterprises Ltd.
ForumSinsi.com hakkında yapılacak tüm şikayetlerde ilgili adresimizle iletişime geçilmesi halinde kanunlar ve yönetmelikler çerçevesinde en geç 1 (Bir) Hafta içerisinde gereken işlemler yapılacaktır. İletişime geçmek için buraya tıklayınız.