Kemaliye

Yeşil bahçelerin coşkun su kaynaklarıyla kucaklaştığı Kemaliye; kültürü, tarihi bir yana, ev sahipliği yaptığı doğa ve macera yarışlarıyla da dikkatleri üzerine çekiyor

Malatya'nın kayısı bahçeleri arasından akan yolda ilerliyoruz Hava olabildiğince kuru ama etraf yeşile bürünmüş Erzincan'a bağlı Kemaliye ilçesine daha 160 -170 kilometrelik yolumuz var Bir an önce Fırat Nehri'nin kıyısındaki bu küçük ama bir o kadar da ilginç yeri görmek için sabırsızlanıyoruz Tarihi evleri, kapı tokmakları, doğası, kültürü, yemekleri hakkında pek çok şey duyduğumuz Kemaliye'ye dağların arasından, Keban'ın kıyısından geçerek nihayet varıyoruz



DEV BİR BAHÇE
İlk olarak tepeden gördüğümüz ilçe, etrafı dik yamaçlarla sarılı, önünde su akan dev bir bahçe gibi duruyor Cumhuriyetin kuruluşuna kadar kullanılan 'güzel bahçe/cennet' anlamına gelen 'Eğin' adını ne kadar da hak ettiğini düşünüyoruz… Mustafa Kemal Atatürk'ün bölgeyi ziyaretinden sonra, kendisine gönderme olarak ilçenin adı Kemaliye olarak değiştirilmiş Pek çok yerde iki ismin bir arada kullanıldığını görmek mümkün

Etrafta dolaşmaya başladığımızda dikkatimizi ilk çeken, kapılar ve kapı tokmakları oluyor İnce bir işçilik ve zevkin harmanıyla ortaya çıkmış bu döğme demir tokmaklar, güzel oldukları kadar işlevselliği de vurguluyor Dış kapı cephesinde iki tür ses verme elemanından oluşuyorlar Eve gelen erkek misafirler üst taraftaki kalın ses çıkaran tokmağı kullanırken, kadınlar alt taraftaki ince sesli tokmak ile geldiklerini belli ediyorlar Böylece içerideki ev halkı gelenin kadın mı, erkek mi olduğunu anlayıp ona göre kapıyı açıyormuş Üzerlerine değişik motifler işlenmiş tokmakları üretmeye devam eden tek bir aile bulunuyor ilçede Soyadı da Demirci olan ailenin atölyesini ziyaret etmeye karar veriyoruz hemen Demirci ailesi, bu zanaatı babadan oğula yıllardır aktardıklarını ve bunun ne kadar özel bir iş olduğunu anlatırken, “çok özel olduğuna katılmamak elde değil doğrusu” diye düşünüyorum Bu işin uzun yıllar devam etmesini ümit ederek onlardan ayrılıyoruz



MEYVE AĞAÇLARI ARASINDAKİ EVLER
Kuruluşundan bugüne farklı kültürleri ağırlayan Kemaliye'nin sokaklarında, iyi korunmuş birbirinden güzel tarihi evler sıralanıyor Etrafları dut, ceviz, çınar gibi ağaçlarla çevrelenmiş bu evler 200-300 yaşlarında Alt katta taşın, üst katlarda ahşabın kullanıldığı evler, yörenin coğrafik yapısına uygun olarak tasarlanmışlar Çoğu eğimli araziye yaslanır pozisyonda ve bu nedenle 3-35 metrelik aks sistemi ile inşa edilmiş Dik yamaçların arasına kurulu ilçede, araziyi iyi kullanmak adına tek kat yerine üç veya dört katlı olarak yapılmışlar Evlerde genel olarak taş olan alt kısım kiler-odunluk olarak, ahşap kısım ise yaşam alanı olarak kullanılıyor Son katın üstündeki damlarda ise meyve-sebze kurutuluyor Evlerin farklı noktalarından sokağa veya bahçeye açılan kapıları da hayli ilginç Buralarda yaşayan ailelerle yaptığımız sohbette, çetin geçen kış koşullarında ahşap bölümleri korumanın ve sonrasında bakım yapmanın oldukça zahmetli ve pahalı bir iş haline geldiğini öğreniyoruz Aylarca kar yağışı alan bölgede bazıları, evlerinin dış cephesini farklı bir malzemeyle kaplayarak önlem almaya çalışmış



KIŞIN İSTANBUL, YAZIN SIRAKONAK
Sırakonak Köyü'nde Kemaliye evlerini toplu halde görebiliyoruz 'Açık hava müzesi gibi' denilecek türden bir köy burası Neredeyse hiç modern yapı yok gibi Gözlerimiz dut ağaçları ve tarihten başka birşey görmüyor Dar sokaklarda dolaşırken rastladığımız Kemaliyeliler hemen bizi evlerine davet ediyor Köyün en büyük ve belki de en eski evine konuk oluyoruz Sırakonak'a dışarıdan kimsenin yerleşmediğini, burada evi olanların kışlarını genelde İstanbul'da geçirdiğini ama yazın geri geldiklerini ev sahibinden öğreniyoruz İç ve dış mekânlardaki ahşap işçiliği özellikle tavan işlemeciliği örneğine az rastlanır türden Bu güleryüzlü insanlar evlerine ve geçmişlerine sahip çıkmayı bildikleri kadar buranın herşeyiyle farklı bir yer olduğunu da unutmamışlar Sırakonak gibi Başpınar, Kozlupınar, Çit, Dutluca köyleri de görülmeye, korunmaya değer diğer yerler Bu amaçla 2002 yılında Kemaliye temsilciliğini açan Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı (ÇEKÜL) Kemaliye ve köylerinde çalışmalarını sürdürüyor



MACERA OTUZ YILDIR KEMALİYE'DE
Kemaliye'yi civardaki ilçelerden ayıran en önemli özelliklerinden biri de, otuz yıldır düzenlenen Uluslararası Kültür ve Doğa Sporları Şenliği'ne ev sahipliği yapması Bir hafta süren, yurtiçi ve yurtdışından farklı alanlardan yüzlerce konuğu ağırlayan bu şenlik, oldukça kapsamlı bir organizasyon aslında Bizim de bir bölümüne katıldığımız etkinliklerde zengin programın aksamadan akışı, Kemaliye Kültür ve Kalkınma Vakfı (KEMAV) görevlilerin yardımseverliği ve çalışkanlığı oldukça etkileyiciydi Etkinlikler kapsamında kaya tırmanışı yarışı, bisiklet yarışı, paramotor gösterisi, cirit oyunları, su sporları gösterisi yanında; civardaki köylere geziler, kanyonda tekne gezintisi, ağaç dikimi ve uçurtma şenliği, folklor gösterileri gibi aktiviteler de yer alıyordu İlçedeki çeşitli tesislerin açılışı, hafta boyu süren fotoğraf, resim sergileri Kemaliye'nin farklı konuklarla, üst düzey devlet yöneticilerinin katılımıyla daha da renklendi Bizi makamında ağırlayan Kemaliye Belediye Başkanı Mustafa Haznedar, böyle bir etkinliğin yıllardır ilçede yapılmasından duyduğu mutluluğu dile getirerek, zenginleştirdikleri programla ilgili bilgiler de verdi Emeği geçen herkese teşekkürlerimizi sunuyoruz



SU KENARINDAN KEMALİYE
Tüm gezimiz boyunca yanımızdan akıp giden ve bölgeye hayat veren Fırat Nehri'nin suyu, son yıllarda küresel ısınma sonucu artan hava sıcaklığıyla ne yazık ki biraz azalmış Yine de sarp kayaların arasından geçerek uzun yolculuğuna devam ediyor Biz de bir botla sularında açılıp Karanlık Kanyonu görme şansı yakalıyoruz Bu aynı zamanda Kemaliye'nin güzelliğine bir de su kenarından bakma fırsatı demek! Bir süre sonra her iki tarafta yükselen ve güneşin bile geçmesine izin vermeyen dev kayalar arasında, ne kadar küçük kaldığımıza şaşırıyoruz Kanyona tepeden bakan dik bir yamaçta stabilize bir yol da bulunuyor Tünellerle açılan yol, kanyonu farklı bir açıdan görmek isteyenler için iyi bir tercih olabilir



DUT İLE CEVİZİN BİRLİKTELİĞİ: LÖK
Bot yolculuğumuz sonrası, yörenin iştah açıcı yemekleriyle donatılmış sofra hepimizi sevindiriyor Keşkek, aşlık çorbası, Eğin piyazı, kenger kavurması, hışik yahnisi gibi yöresel yemeklerin yanında Lök, ilçede yetişen ürünlerden ne kadar nefis lezzetler yaratıldığının bir göstergesi Dut kurusu ve cevizin un haline getirilip, karıştırılmasından oluşan Lök, mutlaka tadılması gerekenler arasında yer alıyor

ÖZLENEN YER
Doğu Anadolu'nun ortasındaki bu küçük ilçe geçmişten gelen tüm değerlerine, kültürel farklılıklarına sahip çıkıp dimdik ayakta durmayı başarıyor Bu anlayışla gün geçtikçe daha da büyüyeceği ve gelişeceği ortada Herşeyin birbirine benzemeye başladığı bu yüzyılda, Kemaliye görmeyi özlediğimiz türden, nadir bulunan yerlerden biri Korunmayı, özen gösterilmeyi ve ilgiyi sonuna kadar hak ediyor



Skylife dergisinden