Bir Hayalin Peşinde

Erzurumlu İbrahim Hakkı Efendi, 1700'lerin ortalarında İstanbul'dan eşi Firdevs Hanım'a mektup yazmış Hitap şöyle:

"İzzetli, hürmetli, hakikatli, adamlıklı, şefkatli, hatırlı, gönüllü, asıllı, usullü, akıllı, iz'anlı, hünerli, marifetli, üsluplu, ayıpsız hatunum, helalim Firdevs Hatun huzuruna"

Sonra 2 eşi Fatma'ya, 3 eşi Belkıs'a ve 4 eşi Züleyha'ya yazmış sırayla

Aynı giriş, aynı hitaplarla

Yalnız, Fatma'ya yazarken "hakikatli" yerine "muhabbetli"yi koymuş, Belkıs'a "ayıpsız" yerine "edepli" demiş Züleyha'ya ise bambaşka sıfatlar eklemiş:

"güzel yüzlü, şirin sözlü, melek huylu, çelebi kollu, nazik elli, ince belli, şirin yıldızlı, has odalığım, oğlum annesi, gönlüm cananesi, inci danesi hatunum ve hanım küçük kadın Züleyha Hanım huzuruna"

(Serkan Özburun, "Aşkoğrafya", Kaknüs, 2001)



Çağlar değişse de erkek değişmiyor:

4 eşine birden küçük rötuşlarla aynı sevda mektubunu yollayan "Erzurumlu"dan 250 yıl sonra, bugünün internet kuşağından bir tanıdığım da yazdı(rdı)ğı aşk mesajını kopyalayıp ("forward all" komutuyla) tüm sevgililerine aynen gönderiyor

Anaerkil bir toplum düzeninde yaşasaydık ve kadınların 4 erkekle evlenme izni olsaydı, bir kadın da 4 kocasına aynı mektubu -"gür bilekli", "posbıyıklı", "edepsiz" sıfatlarını üleştirerek- yollar mıydı bilmiyorum; bildiğim o ki, günümüzde kadınların yapacağı iş değildir bu


Geçen yıl "Yüzyılın Aşkları" belgesel serisinde Türkiye'den 10 aşk hikâyesini ekrana getirdik Tümü üzerinden bir değerlendirmeye kalkışsam şunu söyleyebilirim:

20 yüzyılda kadın, hemen her zaman ilişkinin acı çeken tarafı oldu Bekleyen, üzülen, ezilen, aldatılan, terk edilen oydu

Giden, bıkan, ezen, aldatan, terk eden rolü ise erkeğe düştü

Burada isimlere girmeyeceğim, ama "asrın âşıkları" arasında evliyken en güzel şiirlerini sevgilisine yazan, yıllarca kendisini beklemiş eşini kavuştuğu gün aldatan, iktidarsızlığının ezikliğini dayakla kapatan, eski aşkın acısını bir yenisinde unutan erkek öyküleri dinledik

"Yüzyılın Aşkları"nın çoğu kadın kahramanı ise ya düzelir umuduyla gün saymış ya göz yummuş ya da diklenip yalnızlığı seçmişti


Belgeselden edindiğimiz bir izlenim de şu:

Erkek, beyninde yarattığı bir hayale tutuluyor Her tanıştığı kadında o hayali arıyor O hayale şiirler, şarkılar, mektuplar yazıyor Nâzım'ın cezaevindeyken Piraye'de, Mustafa Kemal'in bir "misyon evliliği" yaparken Latife'de aradığı şey, hep o hayal

Ancak kadın, kendi kişiliğini ortaya koyduğu anda, o hayal darmadağın oluyor Hayal kırıklığına uğrayan erkek de "hayal"inin peşinde yeni bir yolculuğa koyuluyor

Nâzım'ın "Sende ben uzaklığı seviyorum" diye yazması ondan Yakına gelince hayal, tuzla buz oluyor çünkü (Erzurumlu'nun "şansı", her hayaline uygun bir karısı olmasıydı belki de Biri "ayıpsız" diğeri "edepli", biri "akıllı" öbürü "cilveli")

Oysa kadın, daha gerçekçi O, etiyle kemiğiyle somut bir adama âşık oluyor Onu hatasıyla sevabıyla benimsiyor Heykelini "yontmaya" çalışsa da erkek gibi her seferinde yeni bir heykel peşine düşmüyor



Farklı yetiştirilme tarzlarından kaynaklanan farklı sevme biçimleri, mutsuz etti 20 yüzyılın kadınlarıyla erkeklerini

Dileriz yeni yüzyıl farklı olur



Can Dündar