İflası Sabit Oluncaya Kadar Mesnevi

İFLASI SABİT OLUNCAYA KADAR





Evsiz barksız, kimsiz,kimsesiz bir müflis vardır Zindana düşmüş, amansız bağlara giriftar olmuştu Bir bahane bulup zindandakilerin yiyeceklerini yerdi Tamahı yüzünden halkın gönlüne Kafdağı gibi ağır gelmekteydi Şerrinden kimsenin bir lokma ekmek yemeye kudreti yoktu Çünkü hemen ucundan tutup kapardı

Tanrı davetinden uzak olan, sultan bile olsa gözü açtır O adam da mürüvveti ayak altına almıştı O lokma kapıcının yüzünden bir cehennem kesilmişti Bir rahata kavuşurum ümidiyle nereye kaçsan orada önüne bir afet çıkar Afetsiz, felaketsiz hiçbir köşe yoktur Tanrının halvet yerinden başka hiçbir yerde dinlenmek, rahata kavuşmak mümkün değildir

Kurtulmaya hiçbir çare olmayan bu dünya zindanının ayakbastı parası alınmayan, hapishane dayağı atılmayan bir bucağı yoktur Vallahi fare deliğine girsen yine bir kedi pençeliye çatarsın Ademoğlu, hayalle gelişir Hayalleri güzelse onunla rahatlaşır Yok Eğer gözüne kötü hayaller görünürse ateşten eriyen mum gibi erir gider

Yılanların akreplerin içinde bile olsan tanrı, seni güzel hayallerle avutursa, Yılanlar, akrepler sana munis olur Çünkü , hayalin, aşağılık şeyleri altın yapan bir kimyadır Sabır, güzel hayallerle tatlılaşır

Çünkü her şeyden evvel içinde bulunduğun sıkıntıdan kurtulma hayaline düşersin O, kurtuluş ümidi, içteki imandan gelir İman zayıflığından da ümitsizliğe, iç sıkıntısına uğrarsın Sabır, iman yüzünden baş tacı olur Bundan dolayıdır ki sabrı olmayanın imanı da yoktur

Peygamber “Tanrı, gönlünde sabrı olmayana iman da vermemiştir” Dedi O, senin gözüne yılan gibi görünür ama ötekinin gözüne güzel görünür Çünkü senin gözünde onun küfrünün, kötülüğünün hayali var, halbuki dostun gözünde onun müminlik hayali cilve etmekte Görüyorsun ya

Bu bir kişide iki iş de var Gah balık oluyor, gah olta! Yarısı mümin, yarısı kafir Yarısı hırs, yarısı sabır! Tanrının “ İçimizde mümin var de var, kafir ve eski putperest de” dedi Öküz gibi yarısı kara, yarısı ay gibi bembeyaz Bu yarısını gören onu almaz, öbür tarafını gören almak ister, üstüne düşer

Yusuf, kardeşinin gözünde canavar gibiydi, fakat yine o Yusuf, Yakub’un gözüne huri gibi geliyordu Fer’e ait göz, kötü hayal yüzünden onu çirkin gördü, asli gözse ortada yoktur Zahiri gözü, o asli gözün gölgesi bil O ne görürse bil ki, bu da onu görür Sen bir mekandasın, aslın lamekandır Bu dükkanı kapa da o dükkanı aç Altı cihete kaçma, çünkü o cihetlerde altı kapı vardır Tavlada altı kapı da alındı mı karşıda ki mat olu! Mat

Zindandakiler, Kadının anlayışlı vekiline şikayet ederek dediler ki: “ Hemen bizim selamımızı kadıya götür, bu aşağılık adamdan incindiğimizi söyle O, boşboğaz, obur ve muzır herif, bu zindanda kalıp duruyor Kötü ve çirkin huyu yüzünden sinek gibi çağrılmadan selamsız,sabahsız her yemeğe konmada

Altmış kişinin yemeği ona yetişmiyor Ne kadar söylesek vurdumduymazlıktan geliyor Yüzlerce hileli tedbirlerle sofraya oturdu mu zindandakilere bir lokma bile kalmıyor Sofra serildi mi o cehennem boğazlı herif hemen gelip oturuyor Delili de şu: Tanrı, yiyin dedi! Üç yıllık kıtlığa benzeyen bu adamdan elaman

Efendimizin ömrü ebedi olsun! Ya bu sırrı zindandan defolup gitsin, yahut doyması için vakıftan bir maaş tayin edilsin Ey hem erkeğin, hem kadının memnuniyetini kazanan, bize imdat eyle imdat!”Tatlı sözlü vekil, kadının yanına gelip halkın şikayetlerini bir ,bir anlattı

Kadı, o adamı zindandan çağırttı Kendi adamlarından da işi tahkik etti Zindandakilerin şikayetlerinde haklı olduklarını anladı “ Hemen zindandan git; sahipsiz kalası herif, var evine yıkıl!” dedi Herif dedi ki: “ Benim evim, barkım, senin ihsanından ibaret Kafir gibi, zindanın bana cennettir

Eğer beni zindandan sürersen yoksulluktan, ihtiyaçtan öldüm gitti! İblis gibi, Yarabbi, beni kıyamete kadar yaşat Ben bu dünya zindanında rahatım Beni yaşat da düşmanımın evladını tepeleyeyim Kimin imandan nasibi varsa , kimin yol için bir lokma ekmeği mevcutsa, Ondan, o azığı o, ekmeği gah hile, gah hud’a ile alayım da pişmanlıktan feryada başlasın

Onları bazen yoksullukla korkutayım, bazen güzelliğin saçlarıyla, benleriyle gözlerini bağlayayım Dedi Bu zindanda iman azığı azdır Bu azığa sahip olanlar da köpeğin korkusundan ıstırap içindedir Namazdan, oruçtan, yüz türlü çaresizlikten meydana gelen zevk azığını da gelip birden alır, götürüverir Tanrı Şeytanından Tanrıya sığınırım; ah, onun azgınlığından helak olup gittik! Bir köpek ama binlerce kişiye saldırmada, kime saldırır, kimin kanına girerse o adam da Şeytan kesiliverir

Kim seni haktan, hakikatten soğutursa bil ki Şeytan o adamın içindedir Derisinin altında gizlenmiştir Böyle bir adamın içine girip, böyle bir adamın suretine bürünüp seni aldatmazsa hayaline girer de seni o hayalle kötülüğe sevk eder Seni gah, gezip eğlenme, gah dükkan açıp alışveriş etme, gah ilim öğrenme, gah ev bark kurup çoluk çocuk sahibi olma hayallerine düşürür Kendine gel hemen “ lahavle” de Ama sade dille değil; candan gönülden!

Kadı “ müflisliğini ispat et” dedi Adam, “ İşte bütün zindandakiler tanık” deyince Kadı “ Onlar, senden şikayetçi Senden kaçıp kurtulmak istiyorlar, senin elinden kan ağlıyorlar Senden kurtulmak istedikleri için yalan yere şahadette bulunabilirler” dedi Mahkemede bulunanların hepsi “Biz onun hem müflisliğine,hem kötülüğüne şahidiz”dediler Kadı, o adamı kime sorduysa “Efendim, bu müflisten elini yıka,bundan hayır gelmez” dedi Kadı dedi ki: “ bu müflis fazlasıyla da dolandırıcı bir adam diye şehri alenen dolaştırın

Tellallar, yer ,yer bağırıp onun müflisliğini her tarafta ilan etsinler Kimse ona veresiye bir şey satmasın, kimse ona bir mangır bile borç vermesin Birisi hilesine uğrar da o yüzden davaya kalkışırsa artık onu hapse atmam Çünkü iflası bence sabit olmuştur Elinde ne parası var,ne pulu!” dedi Ademoğlu da iflası sabit oluncaya kadar bu dünya hapishanesinde kalır

Tanrımız da İblisinin müflisliğini Kur’anla bize bildirmiş, her tarafa yaymıştır O hilekar,müflis ve kötü sözlüdür Onunla hiçbir suretle ortak olma, oyuna girişme Alışverişe girişirsen kar edemezsin, çünkü o müflistir, ondan nasıl olur da bir şey elde edebilirsin? Diye anlatmıştır İş bu dereceye gelince odun, satan bir Kürdün devesini getirdiler

Zavallı Kürt, hayli feryadetti, hatta memura para verdi, fakat kar etmedi Devesini çağından akşama kadar aldılar Feryat ve figanına aldırış etmediler O müthiş kıtlığı deveye bindirdiler Deve sahibi de devenin ardından gitmekteydi Taraf, taraf yer, yer gezdirip bütün halka teşhir ettiler

Her hamamın, her çarşının önünde biriken halk ona bakıyordu Türk, Kürt, Rum, Arap ve sair milletlerden sesi gür olan tellallar da kendi dillerince, “ Bu müflistir, hiçbir şeyi yoktur Ona hiçbir kimse bir pul bile ödünç vermesin Zahiren, batınen bir habbesi bile yok Müflisin biri, kalpın biri, kötü adamın biridir; bir hile, hud’a kabıdır Kendinize gelin, aklınızı başınıza alın, onunla arkadaşlık etmeyin

Size satmak için bir öküz bile getirse mutlaka çalmıştır,öküzü hemen tutup bağlayın Eğer aldanır da bu herifi davaya kalkışırsanız ben bu ölü herifi zindana atmam Bu herif, tatlı sözlüdür, boğazı da pek boldur Üstündeki libas yenidir ama içindekiler paramparça Hile için o elbiseyi giyerse bilin ki kendisinin değildir, halkı aldatmak için giymiştir” diye bağırıyorlardı

Ey temiz kalpli, hakim olmayan kişinin dilindeki hikmet sözünü de iğreti elbise bil! Hırsız, bir güzel elbise giyse bile o eli kesik, senin elini nasıl tutar, sana nasıl yardım edebilir? Akşam vakti müflis deveden inince Kürt dedi ki: “ Evim uzak, vakit de geç Kuşluk çağından beri deveye bindin Arpadan vazgeçtim,hiç olmazsa bir avuçtan az bile olsa biraz saman ver!” Müflis “ Şimdiye kadar niçin gezip dolaştık? Aklın nerede? Hiç anlamadın mı? Müflis olduğuma dair davul çaldılar, sesi yedinci kat göğe kadar vardı; duymadın mı?

Kulağın galiba ham tamahla dolu Tamah insanı sağır ve kör eder Bu sözleri kerpice, taşa kadar her şey işitti “ Bu kaltaban müflistir, müflis” diye bağırıp durdular” Dedi Bu sözü akşama kadar söylediler de devecinin kulağı tamahla dolu olduğundan duymadı Kulakta, gözde Tanrı mührü var; işitmiyor,duymuyor

Yoksa hicaplarda nice suretler var, sesler var! Tanrı güzellikten, kemalden, cilveden hangisini isterse göze onu gösterir; Güzel sesten, müjdelerden,coşkun ve neşeli sözlerden hangisini dilerse kulağa onu duyurur Sen şimdi, ondan gaflettesin ama ihtiyaç vaktinde Tanrı onu izhar eder Peygamber “Kadri yüce Tanrı, her derde bir derman yarattı” demiştir Fakat sen, onun fermanı olmadıkça o dermandan derdine yarayacak bir renk göremez, bir koku duyamazsın

Ey çarelere başvuran, ölünün gözü nasıl cana bakarsa sen de gözünü Lamekan alemine çevir, aklını başına al Varlık alemi çarelerle doludur da Tanrı, bir yere perde çıkmadıkça yine çare yok! Bu cihan, cihetsiz Lamekan aleminden meydana gelmiş, bu cihana lamekan aleminden bir mekan verilmiştir

Tanrıyı candan gönülden istiyorsan varlıktan yokluğa dön Bu yokluk, gelir yeridir; ondan kaçınma Bu varlık da çok olsun az olsun, gider yeridir! Tanrı sanatının tezgah evi, mademki yokluktur O halde tezgah evinin dışında ne varsa değersizdir Ey Hilim sahibi Tanrı; bize, duyanın insafa gelip kabul edeceği ince sözler hatırlat Dua da senden, icabet de Emniyet de senden korku da

Yanlış söylediysek düzelt Ey söz sultanı,düzeltme de senden Öyle bir kimyan var ki onu değiştirebilir, kan ırmağıysa Nil haline getirirsin Bu çeşit tebdil edişler, senin işin, bu türlü iksirler senin sırlarındır Suyu toprağı birbirine kattın; sudan topraktan adem teninin suretini düzdün

Sonra onu karıya,dayıya,amcaya,binlerce düşünceye, neşeye ve gama kattın Daha sonra da bazılarına hürlük verdin; bu gamdan, bu neşeden kurtardın: Kendisinden, soyundan halas etti, her güzeli, gözüne çirkin gösterdin Böyle adam, his alemine mensup ne varsa reddeder, görünmeyene dayanır

Aşkı meydandadır da maşuku gizli Zahiri sevgili de, cihanda o gizli maşukun bir imtihanından ibaret Bunu bırak, surette olan aşklar mutlaka surete ve güzel kadına değildir İster bu cihanın aşkı olsun ister o cihanın aşkı Hakiki maşukta suret yoktur Hakikaten surete aşıksan sevgili ölünce onu niye terk ediyorsun?

Sureti yine yerinde, bu terk ediş neden? Aşık iyice ara, maşukun kim? Sevgili hisle idrak edilseydi her hisle idrak edilene aşık olurdum Vefa, aşkı artıyorsa,suret nasıl olur da vefayı değiştirir? Güneşin ziyası duvara vurdu, duvar kendinden olmayan bir parlaklık, bir ziya elde etti

Ey temiz ve saf kişi neden bir kerpice gönül veriyorsun? Ebedi olan bir aslı iste Ey kendi aklına aşık olan ve kendisine surette tapanlardan üstün gören! Hissine hakim olan, akıl ziyasıdır Bunu, bakırının üstündeki altın bil İnsanlardaki güzellik, altın yaldızdır Öyle olmasaydı nasıl olurdu da sevgilin kart bir eşek haline gelirdi? Melek gibiyken Şeytana döndü ya

Elbette çünkü o güzellik ona ariyetti O güzelliği yavaş ,yavaş alıyor, taze fidan gitgide kuruyor Var, “Yaşattıkça kuvvetlerini azaltır” ayetini oku da gönül iste, kemiğe gönül verme Çünkü o gönül güzelliği, baki güzelliktir O güzellik devleti, Abıhayata sakidir Esasen abıhayat da kendisidir, saki de kendisi, sarhoş da

Tılsımın bozuldu mu üçü birleşir Fakat bu birliği kıyas yoluyla bilemezsin Kulluk et ey kendini bilmez, saçma sapan söylenme Senin mana sandığın surettir, eğretidir Sen kendince övünüp seviniyorsun! Mana odur ki seni senden alır; suretten müstağni kalır Seni kör ve sağır eden, insanı, surete bir kat daha aşık eyleyen, mana olamaz Köre nasip olan, ancak gam arttıran hayallerdir

Gözün nasibi bu fani hayallerden ibarettir Körler, Kuran’ın harflerini ezberlemişlerdir Eşeği görmezler de semeri dövüp dururlar! Gözün açıksa kaçan eşeği gör; ey puta tapan, niceye dek semercilik?! Eşeğin oldukça semer de mutlaka az çok gelir Eşeğin sırtı hem dükkandır, hem mal, hem mal kazanılacak yer Kalbinin incisi, yüzlerce kalbe sermayedir Ey boşboğaz, eşeğe çıplak bin Peygamber, çıplak binmedi mi?

Peygamber, çıplak eşeğe bindi Yaya yürüdü de denmiştir Eşek nefsin kaçıyor, onu bir kazığa bağla Ne zamana kadar işten, yükten kaçacak? İster yüz yıl olsun, ister otuz yıl Mutlaka sabır ve şükür yükünü yüklemeli Hiç bir suçlu başkasının suçunu çekmedi Hiçbir kimse ekmeğini biçmedi

Ekmeğini biçmeyi dilemek ham tamahtır, oğul, o ham tamaha kapılma Ham şey yemek insana hastalık verir Birisi bir define buluverir; ben de onu istiyorum, dükkanla,alışverişle ne işim var? Der Baht işi bu, fakat nadirdir Tende kudret oldukça çalışıp kazanmak gerek Çalışıp kazanmak define bulmaya mani değil ya Sen işten kalma da nasibinde varsa define de arkandan gelsin

Böyle yap ki “ Eğer” illetine uğramayasın, “ Eğer şunu yapsaydım, yahut bunu yapsaydım” deyip tereddüde düşmeyesin Çünkü halkla hoş geçinen peygamber “ Eğe demeyi menetti, “ Onu söylemek münafıklıktandır” dedi O münafık da “eğer” derken, işi şarta bağlarken öldü, bu şarta bağlayıştan öbür dünyaya ancak hasret götürebilirdi!

Bir yabancı adam, acele bir ev arıyordu Bir dostu onu harap bir eve götürüp “ Eğer tavanı olsaydı benim yanı başımda ev sahibi olur, otururdum Evde bir oda daha olsaydı çoluğun ,çocuğun rahat ederdi” dedi Adam dedi ki: “Evet, dostlara bitişik komşu olmak iyi, fakat “ Eğer” de oturmaya imkan yok!” Bütün alem, hoşluğu ister, bu yüzden de ateş içindedir İhtiyar olsun, genç olsun herkes altın ister

Fakat herkesin gözü kalp parayı altından fark edemez ki Halis altın kalp akçaya bir ziya, bir parıltı vermiştir Fakat ayar olmadıkça zan ile altını seçmeye kalkışma Ayarın varsa altın seç, yoksa yürü, kendini bilen bir kişiye teslim et Yahut da ruhundan mehenk olmalı Bilmiyorsan yapayalnız yola üşüp ilerleme Yolda gulyabaniler vardır, sesleri bildik sesine seni mahvetmeğe çeken tanıdık sesine benzer “ Ey kervan halkı, buraya gelin, işte yol, iz buracıkta” diye bağırırlar Yolda gulyabaniler vardır, sesleri bildik sesine seni mahvetmeğe çeken tanıdık sesine benzer

“ Ey kervan halkı, buraya gelin; işte yol, iz buracıkta” diye bağırırlar Gulyabani kervan halkını yok etmek, onları da yok olanlara katmak için birer, birer adlarıyla çağırır Çağrılan kişi, oraya varınca bir de bakar ki karşısında kurt, aslan Ömrü zayi olmuş, yol uzun, gün de geçiyor! Ey iyi huylu kişi, gulyabani sesi nasıldır? “Mal isterim, mevki isterim, şeref, isterim!” işte böyle İçimden bu sesleri menet de sırlar keşfedilsin Tanrıyı an da gulyabanilerin seslerini mahvet Nergis gibi olan gözünü bu gergese karşı kapa Subhu sadıkı, subhu kazipten, şarabın rengini kadehin renginden ayırdet ki Bu sabır ve sebatla şu yedi renkli zahiri gözden başka bir göz elde edersin

O gözle bu renklerden başka renkler, taşlar yerine mücevherler görürsün Hatta gevher nedir ki? Sen, kendin bir deniz olur, göklerde seyreden bir güneş kesilirsin İş sahibi, iş yurdun da gizlidir Yürü, onu ancak iş yurdunda apaçık görürsün Madem ki iş yurdu; iş sahibinin mekanıdır, dışarıda kalan gafildir O halde iş yurduna, yani yokluğa gel ki sanatı da sanatkarı da bir arada göresin Madem ki iş yurdu;apaçık görüş yeridir, tabii iş yurdundan dışarısı da hicap mahallidir İnatçı Firavun, varlığa yüz tuttu çünkü, onun yerini görmüyordu Hulasa kaderi değiştirmek istiyor, kazayı savuşturmak arzusunda bulunuyordu Kaza da o hileciye bıyık altından kıs, kıs gülmekteydi Tanrının hükmünü, Tanrının takdirini bozmak için yüz binlerce çocuk öldürttü

Bu suretle Musa Peygamberin zuhuruna mani olmak istiyordu, boyuna binlerce zulüm aldı, binlerce kana girdi O kadar kan döktü ama Musa, yine doğdu ve onu kahretmek için hazırlandı, Eğer zevali olmayan Tanrının sanat yurdunu görseydi eli, ayağı kurur, hile yapamazdı Musa, onun evinde rahatça yaşadığı halde o, dışarıda beyhude yere çocukları öldürüp durmaktaydı

Tenini besleyip yetiştiren; nefsine hizmet eden, sonra da başkalarının kendisine haset ettiğini,düşmanlıkta bulunduğunu sanan kişi gibi Bu, benim düşmanım, şu bana haset ediyor, der durur, halbuki kendisine haset eden, kendisine düşman olan o tendir,kendi nefsidir O, adam Firavuna benzer, bedeni de Musa’ya Böyle olduğu halde dışarıda “ Nerede düşman?” diye koşmaktadır Nefsi ten evinde nazla, naimle beslenmektedir Kendisi başkalarına kin güdüp elini ısırmakta