Paradokslar! (Kısır Döngü)

PARADOKSLAR

(KISIR DÖNGÜ)



Paradoks (Kısır Döngü) Nedir?

Bir sorunun cevabına ne doğru ne de yanlış diyemiyorsak bir Paradoks ile karşı karşıyayız demektir Nicolas Baurbaki bu konuda;

"Ünlü paradokslar, on yıllar bazen de yüzyıllar boyunca mantıksal düşünceyi beslemiştir"

"Bu sayfada yazılı olan hiçbir şeyi okumayın" gibi buna benzer paradokslar ya kendileriyle çelişiyor gibi görünür, anlamsız ya da şaşırtıcı sonuçlara varır; ya da kısır döngü biçimindedir

Paradokslar yüzyıllar boyunca insanları büyülemiş ve hayrete düşürmüştür Paradokslara, Edebiyat, bilim ve Matematik'ten günlük yaşama kadar çok değişik alanlarda rastlanır Ne tür paradoks olursa olsun ortaya çıkan sorular ve karışıklık hem ilginç, hem de eğlendiricidir Özellikle Matematiksel paradokslar yeni buluşlara yol açabilir

Paradoks Örnekleri

Bazı bilinen paradokslardan örneklere bakalım:

1) İkiye Bölme Paradoksu: Bir yolcu, belirli bir uzaklığa gidecektir Önce gideceği yolun yarısını; sonra kalan yarısını; sonra kalanının yarısını; yürümek zorundadır Bu durumda hiçbir zaman gideceği yolun sonuna ulaşamayacaktır

2) Euqlides Paradoksu: "Yaptığım açıklama yanlıştır"

3) Avukat Paradoksu: Yunanlı ünlü avukat Protogras, verdiği özel dersin ücreti ile ilgili olarak öğrencisiyle bir anlaşma yapar Bu anlaşmaya göre öğrencisi aldığı ilk davayı kazanırsa bu ücreti avukata ödeyecek, kazanamazsa ödemeyecektir

Dersin bitiminden hemen sonra herhangi bir dava almayan öğrenciden ses seda çıkmaz Sabrını yitiren avukat, bir dava açarak bu ücreti öğrencisinden talep eder Yeni avukat olan öğrenci bu ilk davasında kendini savunmayı üstlenir

Bu davayı öğrenci kazanırsa ilk davasını kazanmış olacağı için davayı kaybeden hocasına parayı ödemek zorunda kalacaktır

Tersine davayı kaybederse bu kez de davayı kaybettiği için hocasına yine ödeme yapmak zorunda kalacaktır

4) Epimenides Paradoksu: Epimenides Giritli idi Ve paradoksu şöyleydi; "Bütün Giritliler yalancıdır"

5) Walt Kelley Paradoksu: "Düşmanla karşılaştık ve o biziz"

6) Berber Paradoksu: Bu paradoks 1918'de çıkmıştır Bir köyde, bir berber, kendi traş olmayan herkesi traş eder Berberi kim traş edecek?

7) Oscar Wilde Paradoksu: "Günah işlemenin tek yolu onu kabul etmektir"

8) Don Kişot Paradoksu: Sanço Panço, Baratania adasının yöneticisidir Adaya gelenler niye geldiklerini belirtmek zorundadır Eğer doğruyu söylerlerse serbest kalacaklar, yalan söylerlerse asılacaklardır Günün birinde bir yolcu gelir ve "Ben asılmak için buradayım" der Sanço ne yapmalı?

9) Sonsuzlukla ilgili Paradoks: Doğal sayılar kümesi ve Doğal sayıların karelerinin kümesi bir bir eşlenebilir Bu kümelerin eleman sayıları nasıl birbirine eşit olabilir?

10) Russell Paradoksu: Bertrand Russell'ın paradoksu küme üyeliğine ilişkindir Bir küme ya kendisinin bir üyesidir, ya da değildir Kendisinin bir üyesi olmayan kümelere "düzenli" diyelim Örneğin, "İnsanların kümesi"nin kendisi, bir insan olmadığı için, nkendisinin bir üyesi değildir Kendisini içeren kümeleri "düzensiz" olarak adlandıralım Örneğin "beş elemandan fazla elemanı olan kümelerin kümesi" düzenli midir yoksa düzensiz midir? Eğer düzenliyse; kendinin bir üyesi olamaz Tüm düzenli kümeleri içerdiğine göre ve kendisinin de düzenli olduğunu kabul ettiğimiz için, kendisini içermelidir Ama eğer kendisini içeriyorsa, tanıma göre düzensizdir Düzenli olduğunu varsayıp, düzensiz olduğu çelişkili sonucuna vardık Diğer taraftan, eğer düzensiz ise, kendisini elemanı olarak içerir Ama elemanlarının sadece düzenli kümeler olduğunu biliyoruz Demek ki düzensiz ise düzenli olduğu sonucu ortaya çıkıyor Russell Paradoksu, Alman Matematikçi Gottlob Frege'e büyük bir darbe indirmiştir Frege, bu paradoksu öğrendiğinde, aritmetiğin mantıksal gelişimi hakkındaki kitabının ikinci cildini yeni bitirmişti IIcildin ek bölümü şöyle başlar: "Bir bilim insanı için en üzücü olay, yapıtı tam bitmişken temellerinin çökmesidir Bertrand Russell'ın bana gönderdiği mektup sonucunda, bu duruma düştüm"

Alıntıdır