göç edenlerle yapılan görüşme bulguları ve etikleri

Göç Edenlerle Yapılan Görüşme Bulguları ve etkileri

1 Terör ve Göç Olayları

Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun kırsal kesiminden Türkiye'nin Bati bölgelerine ya da bölgenin büyük merkezlerine göç hareketinde artış, özellikle PKK terörüyle paralellik göstermektedir 1983 yılından önce %7 olan terörden kaynaklanan göç olayı 1983-1990 yılları arasında %645'e; 1991 'de %838'e; 1992 'de %814'e; 1993 'de %834'e çıkmaktadır 1994 yılından itibaren güvenlik güçlerinin etkisiyle terörle ilgili göç olayları % 627'ye; 1995 yılında %512'ye; 1996 yılında %416'ya; 1997 yılında %28'e düşmüştür Ayrıca 1994'ten itibaren bölgedeki göç olayı yavaşlamıştır Bu sonuçta güvenliğin bir ölçüde sağlanması etkili olduğu gibi göç potansiyeline sahip nüfusun azalması da etkili olmuş olabilir


2 Göç Veren İller

Bugün yaşanılan göç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'nun terörün hedefi haline gelen köy ve mezralarından, yani kırsal kesimden, bölgedeki ya da dışındaki şehir merkezlerine doğru cereyan eden bir olaydır


Göç veren iller sıralamasında Diyarbakır (Merkez, Hazro, Bismil, Kulp, Dicle, Hani, Lice, Çınar, Silvan) %195 ile ilk sırayı almaktadır Daha sonra sırayla Siirt (Eruh, Pervari, Şirvan) %108, Mardin (Merkez, Midyat, Derik, Savur, Mazıdağı, Ömerli, Nusaybin, Yeşilli) %95; Tunceli (Merkez, Pülümür, Pertek, Çemişkezek, Hozat) %89; Hakkari (Merkez, Şemdinli, Çukurca, Yüksekova) %62; Şirnak (Merkez) %54; Muş (Merkez Varto, Bulanık) %40; Van (Merkez, Özalp, Gürpınar, Bahçesaray) %40; Ağrı (Merkez, Eleşkirt, Hamur, Patnos) %37; Bitlis (Merkez, Mutki) %31; Bingöl (Kığı, Solhan) %28; Batman (Merkez, Sason, Gercüş) %27; Kars (Digor, Arpaçay) %17; Erzincan (Merkez) % 09 ve Şanlıurfa (Siverek) %05 illeri gelmektedir


3 Göç Alan İller


Köy ve mezra gibi kırsal kesimden kaynaklanan göç olaylarında göç eden kesimin öncelikli olarak kendi bölgesindeki büyük yerleşim merkezlerine yöneldikleri görülmektedir Bu türden göç olaylarına göç eden kesimin büyük çoğunluğunun yakını kendi bölgelerindeki şehir merkezlerinde, diğerlerinin ise Akdeniz bölgesi veya Bati Anadolu'da ikamet ettikleri için bu illeri tercih ettikleri görülmektedir Kendi yörelerinden göç alan iller arasında ilk beş sıra Diyarbakır (%1471), Siirt (%734), Batman (%607), Mardin (%548) olarak tespit edilmektedir Göç eden kesimin kendi yöreleri dışında tercih ettikleri iller ise, ilk beş sıra Adana (%708), Antalya (%50), İçel (%465), İzmir (%404), Manisa (%364) seklinde sıralanmaktadır


4 Göç Olayının Sebep Ve Sonuçları


Doğu ve Güneydoğu Anadolu verilerine göre göç olayının sebepleri olarak görüşülenlerin %445'i örgütü; %285'i Devletin görevini yapamaması % 125 köy korucularının baskı; %02'si hem örgütü, hem de devleti saymaktadırlar Dolayısıyla güvenlik güçleri ile terör örgütü arasındaki mücadele bölgeden göç etmek zorunda kalan insanların %857 sini etkilemiş görünmektedir Göçün ikinci önemli sebebi olarak ekonomik şartların bozulması (%75) ve issizlik (%42) gösterilmektedir Kan davası (16), ağa baskısı (%01) vb gibi diğer sosyal yapıdan kaynaklanan sebepler %05 gibi oldukça düşük bir seviyededir


Doğu'dan Batı'ya yapılan göç olayının ana sebebi bölgedeki terör olup, normal göç sebeplerinden kabul edilen ekonomik dengesizlik ve buna bağlı issizlik olayı ise %117 oranını göstermektedir Ekonomik şartlarının bozulması ve issizlik oranlarına %117 olmasının en önemli sebebi halkın kendilerini kırsal kesim şartlarına göre değerlendirmelerindendir Çünkü "Buraya göç etmeden önceki ekonomik imkanlarınızla şimdiki durumunuzun mukayesesi yapar misiniz?" sorusuna, görüşülenlerin % 305'i ekonomik durumum bozuldu demiştir Oranların farklılıklarını bir de kırsal kesimdeki gizli issizlik etkilemektedir Mesela kırsal kesimde beş kişilik bir ailede bir kişinin yapabileceği isi bütün aile yaptığı için bireyler kendilerini issiz olarak görmemektedirler


Aile fertlerinin tamamının göçüp göçmediği sorulduğunda, ailenin tamamının göçtüğünü söyleyenlerin oranı %967dir Aile fertlerinin tamamının göç etmediğini söyleyenlerin oranı %33 dür Bu nedenle bölgedeki göç olgusu, büyük oranda aile fertlerinin tamamının katıldığı bir olay olarak algılanabilir


Göç edilen bölgelerden, "Köyünüzün hepsi mi yoksa bir kısmi mi göç etti ?" Seklindeki soruya "köyün tamamı göç etti" diyenlerin oranı %783 "kısmen" diyenlerin oranı ise %211'dir Dolayısıyla bölgelerden göçün büyük çapta bir yer değişimi olayı olduğu görülmektedir Bu ise kırsal kesimin (köy ve mezraların) tamamına yakının boşalması, göç alan yerlerin ise kapasitesinin üzerinde yeni hemşeriler kazanması demektir Diğer yandan ayni köye mensup kişilerin %64 oranında ayni şehir merkezine yöneldikleri görülmektedir Bu husus ayni aileye mensup fertlerin %574 oranında ayni şehre yerleşmesi hadisesi ile de paralellik göstermektedir Bu şekildeki göç olayının göç alan bölge sakinleri ile göçmenler arasındaki uyum ve bütünleşmeyi olumsuz yönde etkileyeceği ve bir takım sorunların ortaya çıkaracağı açıktır


Köyde kalanların göç etmemelerinin sebebi: "Bilmiyorum" (%92), "kalanların yaşlı oluşu" (%79), "ekonomik varlıklarının iyi olduğu" (%02), "üzerinde herhangi bir baskının olmadığı" %04 "cevapsızlar" ise % 733 seklindedir


Göç edilen yerin tercihi konusunda görüşülenlerin %235'i daha önce akrabalarının yerleştikleri yer olmasını, %204'ü is, eğitim, sağlık ve sosyal imkânların mevcudiyetini, %190'u bölgeyi tanımalarını, %134'ü geçim şartlarının elverişli olmasını, %116'si memleketlerine yakın olmasını gerekçe olarak göstermişlerdir


Göç eden halkın köyleri ile ilişkileri : Hakkındaki soruya görüşülenlerin %79'u cevap vermezken, köyü ziyaret (%436) köyde kalanların onları ziyareti (%172), telefonla (%99), mektupla (%13) seklinde ilişkilerin devam ettiğini vurgulayanların oranı %72'ye ulaşmaktadır İlişkilerini tamamen koparanlar ise % 201 nispetindedir Ancak köye dönme konusunda "köyünüze geri dönmek istiyor musunuz ?" Sorusuna, insanların %391'i evet cevabi verirken, %593'ü hayır cevabini vermişlerdir Hayır cevabi verenlere "göç etme sebepleriniz ortadan kalkarsa köyünüze döner misiniz?" Sorusu sorulduğunda hayır diyenlerin oranı %413, kararsızların oranı %164, evet diyenlerin oranı %18, cevapsızlar ise %405'dir "Neden köyünüze dönmeyi düşünmüyorsunuz ?" Sorusuna, "burada düzenimizi kurduk" %243, "iyi bir isim var" %128, "köyümüzde güvenlik yok" %105, "maddî gücüm yok" %02 olmak üzere insanlar "hayır" cevaplarına açıklık getirmeye çalışmışlardır Diğer yandan "imkânınız olsa nerede yasamak istersiniz?" Sorusuna, köyümde, memleketimde diyenlerin oranı %359 bulmaktadır Bu veriler ışığında göç edenlerin çoğunluğunun geri dönüsü düşünmediği ortaya çıkmaktadır


OHAL Bölge Valiliği'nin TBMM Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nden Göç ve Nedenlerini Araştırma Komisyonu'na verdiği bilgiye göre, bölgede 1992-1994 yılları arasında 820'si köy olmak üzere, toplam 3 bin 165 yerleşim birimi boşaltıldığı, daha sonra buralarda yasayan 387 bin kişinin iskanına yönelik projeler çerçevesinde değişik merkezlere 5536 konut yapıldığını, konut ihtiyacının karşılanması için Diyarbakır'da 2 bin 800 konutluk bir proje daha yürütüldüğü, son dönemlerde çeşitli nedenlerden dolayı şehirlerde yasamayan ve eski yerlerine dönmek isteyen 140 köy, 227 mezranın başvuruda bulunduğu, bu köylerden 101'ine, mezralardan ise 99'una olumlu cevap verildiği, böylece 22 bin 992 vatandaş eski yasadıkları yerlere döndükleri, bunların dışında 46 bin 692 kişi daha köylerine dönmek için başvuruda bulunduğu, ancak OHAL Bölge Valiliği bunlardan 19 bin 191'ine dönüş için izin verdiği bildirilmiştir


5 Göç Öncesi Hayat Standardı


Göç eden ailelerin meslek gruplarına bakıldığında %478'inin çiftçi, %472'sinin hayvan yetiştiricisi, %53'ünün arıcı; %08'inin isçi; %22'sinin çoban, %03'ünün esnaf olduğunu görüyoruz Dolayısıyla göç edenlerin tamamına yakını kendini bir is sahibi addederken, issiz olduğunu beyan edenlerin oranı ancak %01 civarındadır Bu verileri "köydeki hayat standartlarına" verilen cevaplar da doğrulamaktadır Çünkü görüşülenlerin %074i ekonomik durumlarının çok iyi, %403'ü iyi olduğunu söylerken, %536'si normal olduğun beyan etmişlerdir Böylece hayat seviyesi normal ve üstü olanların oranı %964'tür Ekonomik durumlarının yetersizliğini beyan edenler ise, %36'dir Ancak şehirde %305'i ekonomik durumlarının bozulduğunu ve geçim sıkıntısı çektiklerini beyan etmişlerdir


Bu bölümle ilgili verilen cevaplar sonucunda, insanların Doğu ve Güneydoğu Anadolu'dan göç etmeden önceki ya da sonraki ekonomik hayatlarının çok iyi olduğu sonucunu çıkarmak doğru değildir Köylerinde kurulu bir düzenleri olduğu, şehirde ortaya çıkan ihtiyaçların henüz bilinmediği, üretebildikleri kadar tükettikleri bir köy ortamından, genellikle tüketici oldukları ve ihtiyaçların üretimden fazla olduğu şehir ortamına gelindiğinde, daha fazla üretseler de etraflarındaki insanlara bakarak kendilerini daha yoksul hissettiklerinden bu çelişki ortaya çıkmaktadır