Öpüşme ile Bulaşan Hastalıklar

Öpüşme; solunum (boğaz-burun) sekresyonları ( salgıları) ile direk fiziksel temasın olduğu bir durumdur
Her iki taraf için de salgıların fiziksel transferi söz konusudur Öpüşme ile enfekte salgılar yoğun bir şekilde karşı tarafa aktarılabilir Bu şekilde temas sonucu bulaşta bu sekresyonlarda yoğun üreyebilen veya bulunabilen mikroorganizmalar risk oluşturmaktadırlar Bu hastalıklar bazen basit bir soğuk algınlığından, daha ciddi veya kronik (müzmin) hastalıklara kadar değişebilmektedir Öpüşme ile sık bulaşan hastalıklardan örnekler;

• Soğuk algınlığı
• Grip
• Grup A beta hemolitik streptokoklar
• Çocukluk çağı döküntülü hastalıklar ı(kızamık, kabakulak, suçiçeği, enteroviruslar gibi)
• İnfeksiyöz mononükleoz (Öpüşme hastalığı)
• Tüberküloz
• Herpes (uçuk)

Bilinenin aksine Hepatit B, Hepatit C, AIDS gibi hastalık etkenleri tükrükte bulunabilmekle birlikte tükrükte çok düşük miktarlarda bulunduklarından bu yolla bulaş yok ya da diğer bulaş yollarına göre daha az kabul edilmektedir Travmatik olmayan yani kanla temasın söz konusu olmadığı öpüşmeler bu hastalıklar için bulaştırıcı değildir
Soğuk algınlığı
Soğuk algınlığı çeşitli viruslar tarafından oluşan ve üst solunum yolu infeksiyonu bulgu ve belirtileri ile seyreden bir hastalık tablosudur Hafif seyirlidir 200’e yakın virus çeşidi tarafından oluşabilir Soğuk algınlığı dünyadaki en yaygın hastalıklardan birisidir Özellikle okulların açılması ile eş zamanlı olarak başlar Daha çok sonbahar ve ilkbahar aylarında görülürken, soğuk hava, virusların burun mukazasında üremesini kolaylaştırır ve infekte olmasına katkıda bulunur Viruslar yakın temas ile rahatlıkla bulaşabilmektedir Öpüşme ile de bu risk oldukça artmakta ve yoğun bir şekilde virus alımı olmaktadır
Virus, kontamine yüzeylerde saatlerce kalabilmektedir Bu yüzeylere temastan sonra da viruslar rahatlıkla buruna ve gözlere transfer olabilir Bunu engellemek için el hijyenine dikkat edilmeli ve yakın temastan, buna öpüşme de dahil, kaçınılmalıdır


Grip (influenza)
Ateş, öksürük, baş ağrısı, halsizlik ve kas ağrısı ile seyreden akut viral bir infeksiyondur Epidemi (ülke/şehir/kurum/ çapında)veya pandemi (dünyada) gibi geniş çapta salgınlar yapabilmesi ve akciğerle ilgili komplikasyonlarının özellikle bazı hasta gruplarında öldürücü olması nedeniyle, diğer akut solunum sistemi infeksiyonlarından ayrılır
Kuluçka süresi etkenin konağa yerleşen dozuna bağlı olarak 18-72 saattir Virus solunum sekresyonları olan burun, boğaz çalkantı suyu, balgamdan izole edilebilir Bulaşma virus içeren küçük partiküllerin solunması ve solunum sekresyonlarının fiziksel transferi ile bulaşır Öpüşme ile de rahatlıkla geçebilir
Korunmada aşı ve infekte kişilerle yakın temastan kaçınmak önemlidir



A grubu B- hemolitik streptokoklar
Bu grup bakteriler toplumda %5-25 oranında bulunabilmektedir Sıklıkla hava yolu ve öpüşme dahil yakın temas ile bulaşır Ayrıca deri lezyonları ile de bulaşabilmektedir Aile içinde, kışla, kreş gibi toplu yaşam yerlerinde bulaşabilir Genellikle kış aylarında daha fazla görülmektedirBu hastalıkta farinks ve tonsillerdeki infeksiyonlar dışında kalp ve eklem komplikasyonları açısından da önemlidir Öpüşme ile infekte olan kişilerden bu bakteriler rahatlıkla direk transfer olabilir
Çocukluk çağı döküntülü hastalıklar
Bu hastalıkların hemen hemen hepsi oral sekresyonlarda bulunduğu için rahatlıkla öpüşme dahil yakın temasla ve damlacık yoluyla bulaşır


Kızamık
İnfekte kişiler prodrom dönemde döküntü ortaya çıkmadan önce hastalığı bulaştırmaya başlarlar ve bulaşıcılık döküntü başladıktan sonrada devam eder Hastada virus ağız içinde bulunduğu için boğaz çalkantı suyundan izole edilebilir


Kızamıkçık
Hastaların solunum salgıları ile bulaşır Döküntüden itibaren iki hafta daha bulaşıcılığı devam eder Döküntü öncesinde 5-7 günlük ateş, halsizlik, baş ağrısı şeklinde prodrom dönemi olabilir Bu virusta ağız içinde bulunduğu için boğaz çalkantı suyundan izole edilebilir



Kabakulak
Damlacık infeksiyon ile bulaşır Tükrük bezlerini enfekte eden bir viral hastalıktır Virus tükrük bezlerinden tükrük kanalları yoluyla ağızdan direk temas ile de bulaşır


Enteroviruslar
Yaz aylarında ateş döküntü ile seyreden bir hastalıktır Ağız içinde bulunan virus, boğaz çalkantı suyunda izole edilebilir



Su çiçeği
Ateş ve deri döküntüsü ile seyreden çok bulaşıcı bir çocukluk hastalığıdır Erişkinlerde oldukça ağır seyreder Kuluçka dönemi 2-3 haftadır Daha çok ilkbahar, sonbahar aylarında görülür Virus trakea ve bronş epitel hücrelerine yerleşir Solunum yolu ve yakın temas ile bulaşır Yüzde, gövdede döküntü ve ağız içinde ve saçlı deride veziküller vardır Bağışıklık sistemi bozuk olanlarda hastalık ağır seyreder


Herpes viruslar (HSV-I)
HSV-1 ile birincil infeksiyon genellikle farinks ve ağız mukozasında oluşur Bulaşma vezikül tarzındaki cilt lezyonu ile direk temas sonucudur Kuluçka süresi 2-12 gündür Hastalık birincil infeksiyondan sonra latent (sessiz) kalıp daha sonra bağışıklık sistemi baskılandığında yeniden reaktive olur ve yineleyen infeksiyonlara neden olur Bunların başında “uçuk” adı verilen tablo gelmektedir
Çocukluk çağında birincil infeksiyon geçirilmezse daha ileri yaşlarda gelişmediği görülür Çünkü erişkinlerin ağız epitel hücreleri kalın ve dayanıklıdır Bununla birlikte bu tür bireylerin herhangi bir nedenle bağışıklıklarının bozulduğu veya sağlık personeli gibi HSV ile yoğun karşılaşmaya bağlı olarak erişkin dönemde de birincil infeksiyon geçirdikleri görülür Erişkinlerin %70- 90’ ında HSV- 1 antikorları yani infeksiyonun geçirildiğine dair kanıt bulunmaktadır Genellikle çocukluk yaş grubunda yakın temas ile duyarlı kişilerin deri ve mukozalarındaki çatlak veya sıyrıklardan etkenin girmesi ile bulaşır HSV -1 infeksiyonu genellikle orofarenks ile sınırlıdır ve bu tür olgularda virus çevreye infekte aerosoller veya tükrük ile bulaşır Orofarengeal hastalık daha çok 1-5 yaş arası çocuklarda görülür Ağız mukozası, dil, dudak, damak ve farinkste küçük veziküller ve ülserasyonlara neden olur Bu tablonun veya uçuk adı verilen tekrarlamaya bağlı lezyonların bulaşında öpüşme önemli rol oynamaktadır

İnfeksiyöz mononükleoz(öpüşme hastalığı, ukte humması)
Her iki cinste, yılın her mevsiminde eşit sıklıkta görülür Hafif bulaşıcı infeksiyon kabul edilir Virus insandan insana sıklıkla orofarinks salgıları ile yakın temas sonucu bulaşır Nadiren damlacık infeksiyonu şeklinde bulaşır Duyarlı konağın orofarinks epiteline girerek buradaki hücreleri infekte eder Genç erişkinde akut infeksiyon ; yüksek ateş boğaz ağrısı, lenf bezi büyümesi ile karakterize bir tabloya neden olur Hastalar en sık boğaz ağrısı yakınması ile başvurur


Tüberküloz

Kişiden kişiye geçiş başlıca solunum yolu ile olur Tüberküloz hava yolu ile geçen infeksiyonlara klasik bir örnektir Kaynak vakaların birçok solunumsal manevrası (öksürme, hapşırma vb) ile bulaşır Bu manevralar sırasında üst solunum yollarından yüksek hava akım hızları oluşur Hava yolu mukozasını kaplayan sıvıdan ve akciğerlerdeki infeksiyon odaklarından çok sayıda sekresyon damlacıkları ile tüberkülozlu hastalardan sağlam kişilere geçişi olmaktadır
Ancak bulaşta aktif özellikle öksürük ve balgam çıkarımının eşlik ettiği akciğer tüberkulozu geçiren kişilerle öpüşme dahil yakın temas ,tedavi başlanana kadar bulaş açısından risklidir Akciğer dışı yerleşim gösteren tüberküloz , tedavi başlanmış ve tedavinin üzerinden 2 hafta geçmiş olgular bulaştırıcı kabul edilmemektedir
Yukarıda öpüşme ile sık bulaşan belli başlı hastalıklardan söz edilmiştir Ancak infeksiyom etkenlerinin pek çoğunun giriş bölgesinin boğaz- burun olduğu, etkenin ve hastalığın özelliğine göre burada kısa yada uzun bir çoğalma süreci geçirdikleri düşünüldüğünde öpüşmenin çok sayıda etkenin bulaşında önemli rol oynadığı öngörülebilir
Bu nedenle özellikle kış aylarında ve özellikle infeksiyon bulguları olan kişilerle öpüşmekten kaçınılması ve kalp hastaları, küçük bebekler, bağışıklık sistemi baskılanmış kanser hastaları ve önemli ameliyatlAr geçirmiş kişilerin nekahat döneminde tümüyle öpüşmekten kaçınmaları kuvvetle önerilmektedir