Bel Ağrısı Sebepleri Nedenleri

Bel ağrısı sebepleri nedenleri

Bel ağrısı

Belimiz omurganın en çok yük taşıyan bölgesidir Omurga birbiri ile eklemleşen 24 omur, sakrum ve kuyruk sokumundan oluşur Bu omurların 7'si boyunda,12'si sırtta, 5'i belde bulunur Sakrum birbiri ile kaynaşmış 5 , koksiks ise 4 yapıdan oluşur(Şekil ) Omurlar omur cismi ve arka yapılardan oluşur, arasındaki kanaldan omurilik geçer Her omurun diğer omurun arka elementleri ile yaptığı eklem bölgesindeki kanaldan ise sağ ve solda alt taraf kaslarımızın hareketlerini kontrol eden sinirler geçer Omur cisimleri birbiriyle diskler aracılığıyla eklemleşir Diskler omurları birbirinden ayıran ve üzerine binen yükü emen yumuşak yastıkçıklardır Her birinin çekirdek bölümü jel kıvamındadır ve dış kısmı ise daha kalın liflerce sarılarak korunmuştur Disk çekirdeğinin içindeki sıvı, omurların diskler üzerinde öne ve arkaya kaymasını bu şekilde bel omurgasının eğilmesi ve hareket etmesine yardımcı olur Bel bölgesindeki hareketleri sağlayan ve yapıları koruyan güçlü kaslar ve bağlar vardır ve bel bölgemiz çukurdur Bel, karın, kalça bölgesi, bacak kasları bel hareketleri ile ilişkili görev yaparlar ve hareketleri kolaylaştırırlar

Bel ağrısı en sık rastlanan ağrı nedenlerindendir İnsanların %80'inin hayatlarının bir döneminde mutlaka bel ağrısı deneyimi vardır Bel ağrıları birçok ülkede iş gücü kayıplarında ikinci sırada yer almaktadır ve üretimin azalmasına neden olur En sıklıkla 40 yaş civarındadır ve bazı araştırmalara göre 45-54 yaşlarında çok sıktır Bazı araştırmalarda kadınlarda bel ağrısı daha sıktır

Bel ağrısının çok değişik nedenleri olabilir Basit bir kas spazmından, enfeksiyona, karın içindeki organ hastalıklarına ya da tümörlere kadar birçok neden söz konusudur Bu nedenle bel ağrısı mutlaka dikkate alınmalı ve hekime başvurulmalıdır Bel ağrılarında sıklıkla neden omurganın mekanik sorunları ile ilişkilidir Mekanik bel ağrısında fiziksel aktivite ile artan, anatomik yapının aşırı kullanımı ve yaralanması gibi sebepler vardır Bu tip ağrı bel kaslarının, tendonların ve ligamanların zorlanmaya maruz kalmasıyla ortaya çıkar Öne eğilme, bir şey kaldırma, uzun süre ayakta durma ve oturma ağrıyı arttırır Dinlenme ve sıcak ağrıyı azaltır

Bel ağrısı risk faktörleri

• Hareketsiz iş ve yaşam düzeni olanlar
• Ağır kaldıranlar, eğilme-bükülme hareketini yanlış yapanlar
• Uzun süreli araç kullananlar
• Doğuştan belinde kayma olanlar
• Fazla kilolular
• Zayıf bel ve karın kasları olanlar
• Vücut mekaniği ve duruşu bozuk olanlar
• Hamileliğin son aylarında olanlar
• Yüksek riskli sporlarla uğraşanlar (Halter, kürek vb)
• Sigara içenler
• Ruhsal ve duygusal gerginlik yaşayanlar
• Bel Zorlanması ( Lomber Strain, Sprain )

Bu durum, bel omurgasının mekanik strese maruz kalması sonucu oluşur Mekanik kaynaklı bel ağrılı hastaların % 60-70’inde neden bel zorlanmasıdır Sprain; yaralanma veya aşırı kullanma sonucu ligamanin hasara uğramasıdır Strain ise aynı mekanizma ile kasın yaralanma durumunu ifade eder

Bel zorlanması olan hastada travmadan birkaç saat sonra şiddetlenebilen bel ağrısı vardır Bu ağrı kalçalara yayılabilir ancak bacaklara yayılmaz Bel kaslarında spazm ( kasılma ) vardır ve bu öne ve arkaya bel hareketlerini kısıtlar Ağrı hareketle artar, istirahatla azalır

Muayene bulgusu olmadan sadece ağrı yakınması olan hastalar birkaç günde normal günlük işlerine dönerler Ağrıyla birlikte hareket kısıtlılığı olan orta derecede zorlanmalı hastaların tam olarak aktivitelerine dönebilmesi 2 haftayı bulabilir Bel zorlanması olan hastalarda laboratuar testleri ve radyolojik incelemeler normaldir

Tedavide; istirahat, ağrı kesiciler, kas gevşeticiler, fizik tedavi uygulamaları yardımcı olurYatak istirahati mümkün olduğunca az tutulmalıdır Ayrıca istirahat için bazen kısa süreli korse kullanımları yararlıdır Fiziksel aktivitelerin kontrollü arttırılması önemlidir

Bel Fıtığı ( Lomber Disk Hernisi )

Günümüzde en sıklıkla bel ağrısı nedeni olarak disk problemleri gündeme gelmektedir Özellikle görüntüleme yöntemlerindeki ilerlemeler nedeniyle daha sıklıkla tomografi ve manyetik görüntüleme yöntemlerine (MRG) başvurulması radyolojik bulguların klinik özellikler dikkate alınmaksızın bel fıtığı olarak değerlendirilmesine neden olmuşturOrta yaşlı ve sağlıklı erişkinlerin çekilen MRG 'lerinde %25 oranında disk hernisine rastlanılmaktadırYani, klinik bulgu vermeyen disk hernisi görüntüsü oldukça sıktır ve bel fıtıklarına bağlı bel ağrısı %5’in üzerinde değildir

Omurlar arasında yer alan disklerin içindeki jel kıvamındaki sıvının mekanik baskılar neticesi basıncının artarak bir kenardan dışarıya doğru yönelmesi bel fıtığı denilen duruma neden olur Bu sıvının hafifçe bombeleşmeye neden olması bulging ( taşma ), biraz daha zorlanarak ortadaki tutucu bağları da esnetmesi protrüzyon ( orta seviyeli fıtık ), daha da ilerleyip bağları yırtarak sıvının omurilik veya sinir köklerine baskı yapması ile herniasyon (tam fıtık) denilen tablo ortaya çıkar Her durumda da bel ağrısı olmakla birlikte değişik derecelerde bel ve bacak ağrısı, bacak arka yüzden topuğa dek yayılan ağrı, uyuşma, karıncalanma, baskı yaptığı sinir köküne göre de ilgili kasta kas kuvvetinde azalma ve refleks değişiklikleri meydana gelir

Daha çok genç hastalarda ortaya çıkar, bel ağrısı atakları 2-3 haftada geçebilir Bu bel ağrıları zamanla kronik hal alabilir Hastalarda bel ağrısı en küçük bir hareketle şiddetlenip, kilitlenmeye yol açar Ağrı; oturmakla, ayakta durmakla, öksürmekle, ıkınmakla, araba kullanmakla, belin öne hareketi ile artar İstirahatle, belin desteklenmesiyle hafifler Ağrı disk üzerinde basıncın arttığı sabah saatlerinde daha fazladır %98 oranında bel fıtıkları belde 4 ve 5 omurlar ve son bel omuru olan 5 omur ile sakrum seviyesinde ortaya çıkar Bulgular komşu sinir köküne bası nedenli olarak belirti verir Ağrı siyatik sinirin geçiş yolunu takip ettiğinden “siyatik ağrısı” olarak ifade edilir Bel fıtığında disk sıvısı bulunduğu alandan kopup sinir köküne iyice uzandığında (ekstrüde disk) bel ağrısı azalır fakat bacak ağrısı, uyuşma, kuvvetsizlik belirginleşir Hastaların %1'inde omurilikte tam sonucu idrar ve gaita tutamama ile giden ve acilen ameliyatın gerektiği tablolara yol açabilirler ( Kauda Ekina Sendromu )

Bel fıtığı düşünülen hastalarda muayene çok önemlidir Bu tür bir bel ağrısında hekim hastayı ayrıntılı muayene ettiğinde olası disk bölgesini tespit edebilir Bu tanıda bazı özel testler, refleks azalması veya kaybı, sinir boyunca duyu azalması ve sinirin görev yaptırdığı kaslarda kuvvet azalması vardır Hastanın duruşu, bel hareketlerinin kısıtlanma ve ağrı oluşturduğu yön, sinir basısı testlerinin müspet oluşu, reflekslerin, kas kuvvetinin ve duyu muayenesinin dikkatle yapılması tanıyı ulaşmayı sağlayacaktır Bel fıtığı olan bir hastada direkt grafiler tamamen normal olabilir BT ve MRG görüntüleri hem tanıyı koymada hem de başka bel ağrısı nedenlerinden ayırt etmede önemlidir Refleks ve kas gücü kaybı olan, duyu muayenesi bozuk olan hastalarda alt bacak kaslarından yapılacak elektrofizyolojik incelemeler (EMG) yararlıdır

Tedavide kontrollü istirahat, ağrı kesiciler, kas gevşetici ilaçlar, bel korsesi, fizik tedavi uygulamaları yararlıdır Daha sonra karın kaslarını kuvvetlendirici egzersizler ile dinamik bel egzersizleri tekrarları önlemede yardımcıdır İyi planlanmış rehabilitasyon uygulamaları ve özellikle bel ve karın ile kalça çevresi kasların kuvvetlendirilmesi, birlikte yapılan hareketlerin ilişkisi için önemlidir Hasta, belini koruma anlamında “bel okulu” eğitim programlarından yarar görür
Bel fıtıklarının büyük kısmı cerrahi gerekmeksizin düzelir Az sayıda vakada cerrahi gerekir Bel fıtığında cerrahi için mutlak ve olası gereklilikler vardır
Bel fıtığında cerrahi endikasyonlar
Ciddi kas güçsüzlüğü (düşük ayak)
Kauda ekina sendromu
3 aydan uzun ve diğer tedavilere yanıtsız şiddetli ağrı

İdrar ve gaita tutamama ile giden Kauda Ekina Sendromu ve ilerleyici kas kuvvetsizliği, refleks azlığı veya kaybı oluşan hastalarda cerrahi tedavi gereklidir Burada amaç sinir kökü üzerindeki basıyı kaldırmaktır Ameliyat sonrası hastayı normal yaşamına döndürebilmek için yine bel omurgasına yönelik dinamik egzersizler kademeli olarak yapılmalı ve iyi bir rehabilitasyon planlanmalıdır

Disk hernisi cerrahisine bağlı komplikasyon gelişme oranı geniş hasta serilerinde %91 'dir Bir başka sorun ise tekrar operasyon gerekliliği oranının %5-10 arasında olmasıdırCerrahi doğru seçilmiş vakalarda %95 yüz güldürücüdür Başarı için, olumsuz faktörlerin önceden belirlenmesi ve ortadan kaldırılması, hastaların iyi seçilmesi önemlidir

Orta yaş üzerinde ortaya çıkan bel ağrılarının bir diğer nedeni ise omurlar arasındaki eklemlerdeki dejenerasyona bağlı olarak oluşan osteoartrittir Bu tür ağrılarda bel ağrısı daha belirgindir, ağrı yavaş başlar, genellikle sinir basısı bulgusu yoktur Antienflamatuar ilaçlar, analjezikler ve istirahate yanıt iyidir Tanı hastalar hekim tarafından muayene edildikten ve bel bölgesinin röntgenleri ve ileri radyolojik tetkikleri değerlendirildikten sonra kolaylıkla konur Hastaların hastalıkları konusunda aydınlatılmaları ve uygun fizik tedavi ve rehabilitasyon uygulamaları yeterlidir En önemlisi hastaları düzenli egzersizler yapmak için ikna etmektir Bel ağrısı olan kişilerde tavsiye edilen spor aktiviteleri yürümek ve yüzmektir

Kanal Darlığı ( Spinal Stenoz )

Omurilik ve sinir köklerinin içinden geçtiği omurga kanalının daralmasıdır Nedenleri arasında, sıklıkla yapısal olarak dar olması ve doğumsal defektler , omurgayı çevreleyen küçük eklemlerin aşırı kireçlenmesi, omurların birbiri üzerinden kayması ( spondilolistezis ) gibi nedenlerle sinirlerin geçtiği mesafenin daralması sayılabilir

Belde kanalın en dar bölgesi yapısal olarak L3 ve L4 seviyesindedir, darlığa da en sık bu seviyelerde rastlanır

Hastaların %90’ında bel ağrısı ve daha sonra başlayan tek veya iki taraflı bacak ağrısı vardır Sinir kökünün uzun süreli baskıya maruz kalması, o sinirin uyarı verdiği kasta kuvvetsizliğe ve refleks değişikliklerine yol açar Omurganın özellikle arkaya doğru eğilme hareketi kısıtlıdır Hastalar yürümekle ortaya çıkan, oturmakla rahatlayan, bir veya iki bacakta ağrı ,uyuşma ve kramplar tanımlarlar Belini öne eğerek yürümek yakınmaları bir parça azalttığından öne eğik bir postür geliştirirler

Muayene bulguları ve hastanın hikayesi tanı koymada önemlidir Direkt grafilerde eklem aralığında daralma, kireçlenme gözlenebilir BT ve MRG yöntemleri ile görüntüleme tanıyı kesinleştirir Uyuşma şikayetleri yoğun olan hastalarda EMG incelemesi sinir kökünün ne kadar basıya maruz kaldığı ve hasarlanma derecesini göstermek açısından faydalıdır

Tedavide hafif ve orta dereceli şikayetleri olan hastalarda istirahat, fizik tedavi ajanları, antianflamatuar ilaçlar ve ağrı kesiciler verilebilir Kalsitoninin ağrı kesici özelliği ve yürüme mesafesini arttırdığı bilinmektedir Omurilik içinde baskıya maruz kalan sinir çevresine yapılacak kortizon enjeksiyonları yarar sağlayabilir Neurontin ( Gabapentin ) sinir köküne basıyı azaltmakta ve ağrıyı hafifletmede son zamanlarda kullanılan yeni bir ajandır

Tedavinin her aşamasında sıkı bir şekilde kas gücü ve refleks muayeneleri yapılmalıdırTedaviye dirençli ve bası bulguları fazla olan vakalarda cerrahi tedavi düşünülmelidir

Bel Kayması (Spondilolisthezis)

Bir omurganın diğeri üzerinde öne veya arkaya yer değiştirmesini ifade eder Beş tipi vardır ve farklı mekanizmalarla ortaya çıkar Genellikle yapısal olarak omurgayı destekleyen küçük eklemlerin kollarındaki kemik defektine bağlı olarak (spondilolizis) gelişir Ayrıca dejeneratif, travmaya bağlı ya da bazı hastalıklarına bağlı olarak da oluşur Çocuklarda ve büyüme çağındaki gençlerde bel ağrısının en yaygın nedenidir Bel ağrısına ek olarak kayma olan hastalarda kanal darlığı gelişirse bacak ağrıları da tabloya eklenebilir

Kaymanın 4 derecesi vardır ve buna göre şikayetlerin yoğunluğu da değişir Hastaların muayenesinde bel kavsi artmıştır, kas spazmı bulunabilir, belin arkaya hareketi ağrılı ve çoğunda kısıtlıdır Normal röntgende yan alınan pozisyonda öne kayma görülür Şüphe edilen durumlarda belin öne ve arkaya pozisyonlarında dinamik grafiler alınabilir, kayma ve kemik defektleri görülebilir Bacak ağrısı eşlik eden hastalarda sinir basısı düşünülüyorsa BT ve MRG tetkikleri yapılabilir

Tedavide akut dönemde yatak istirahati, ağrı kesici ilaçlar, kısa süreli bel korsesi, fizik tedavi ajanları uygulanır Ağrı azaldıkça egzersiz programına geçilir Bu noktada fleksiyon egzersizleri yani omurganın öne doğru hareketinin baskın olduğu egzersizler, karın kaslarını kuvvetlendirme ve postür (duruş) egzersizlerinin de önemi büyüktürHastanın kilo verme konusunda bilinçlendirilmesi gerekir

Eğer kayma derecesi 3 ve 4 derece ise cerrahi girişim gerekir3 – 4 ay cerrahi dışı tedavi yöntemleri uygulanmasına rağmen ağrı azalmamış hastalarda da cerrahi düşünülür

Diğer Nedenlere Bağlı Bel Ağrıları

Sırt ve bel ağrısının bir diğer nedeni duruş bozuklukları, kaslardaki yetersizlik ve hareketsizliktir Günümüz insanı uzun süreli büro işleri nedeniyle sürekli oturmakta ve teknolojinin sağladığı desteklerle daha az hareket etmektedir Bunun sonucu olarak birçok kasda kısalma ve sürekli gerilime bağlı rahatsızlıklar ortaya çıkmaktadır Özellikle sırt bölgesindeki açılanmanın artmasına bağlı kifotik duruş sırt ve bel ağrısının nedenlerindendir Düzenli egzersizler, yoga ve Pilates gibi özel egzersizler bu duruş bozukluklarının azaltılmasında etkindir
Romatolojik hastalıkların, bazı hormonal hastalıklar ve kemik problemlerinin , batın içindeki organların hastalıklarının ve hatta enfeksiyonların ani veya kronik bel ağrısı bulgusu verebileceği unutulmamalıdır Ağrı 2-3 günden fazla devam ediyor ve basit analjeziklere yanıt vermiyorsa gecikmeksizin hekime müracaat edilmesi gerektiğini hatırlatmalıyız