Abaka - Muzgiller Familyasından Bitki ve Bu Bitkinin Lifi

Abaka(Musa textilis),MANİLAKENEVİRİ olarak da bilinir,muzgiller,( Musacaae) familyasından bitki ve bu bitkinin lifiYaprak elyafı,grubu içinde ikinci önemli lif olan abaka lifi öbür yaprak liflerinin çoğundan farklı olarak yaprak saplarından ( petiol ) elde edilirManilakeneviri olarak bilinmesine karşın abaka bitkisinin gerçek kenevirle ilgisi yoktur

Anayurdu Filipinler olan bu bitki 19yüzyılda halat lifi yapımında önem kazandı1925"te Hollandalılar Sumatra"da dikimine başladılarayrıcı ABD Tarım Bakanlığı"da Orta Amerika"da dikim alanları açtı1930"da İngiliz Kuzey Borneosu"nda (bugün Malezya"nın bir bölümü olan Sabah ) küçük çapta ticari üretime geçildiIIDünya Savaşı sırasında Müttefikler Filipin abakasını elde edemeyince Amerikan üretimi büyük
ölçüde arttı

Muz ( Musa sapientum ) bitkisiyle aynı cinsten olan abakanın rizom benzeri köklerinden dairesel bir küme oluşturan 25 kadar etli ve lifsiz sap çıkarHer sap yaklaşık 5 cmçapındadırve 15-25 yaprak taşırYaprak sapları üst üste binerek bu sapları kaplar ve 30 -40 cm çapında otsu,yalancı,bir gövde oluştururYapraklar ince uzun,sivri uçlu,boyu 1-25 meni en geniş yerinde 20-30 cmve üst yüzeyi parlak yeşil,alt yüzeyi sarı yeşil renklidir

İlk yaprak sapları sapın dibinden,öbürleri sapık giderek daha yüksek noktalarından çıkar ve yaşlı yaprakları dışta,genç yaprakları içte yer almak üzere bitki 5-8 m yüksekliğe erişirYaprak saplarının konumu kendisinin ve verdiği lifin rengini belirler,dış tabakalar koyu,iç tabakalar açık renktedirBitkinin tabakalaşan yaprak saplarının gelişimi tümüyle tamamlandığı zaman tepesinden büyük bir çiçek salkımı çıkarYenmeyene muz biçimindeki meyveler 2-25 cm çapında 8 cm boyunda yeşil kabuklu ,beyaz etli,ve iri siyah tohumludur

Bu bitkilerin en iyi yetiştiği yerler 450 mnin altındaki yüksekliklerde iyi sulanan zengin,gevşek ve güçlü topraklardırUygun sıcaklık ortalama 27c 29 c dirve 21c nin altına düşmemesi gerekirYıllık yağış miktarı ortalama 250-280 cm olmalı ve yağışlar bütün bir yıla düzenli olarak dağılmalıdırYüzeye yakın kökleri nedeniyle kolay devrildikleri için dikildikleri yerler kuvvetli rüzgarlara açık olmamalıdırÜretim temel olarak bitkinin kökünden alınan parçaların,genellikle yağmur mevsiminin başında 25-3 m aralıklarla dikilmesiyle yapılırDikimden sonra 18-24 ay içinde her bitki kümesinden iki ya da üç bitki sapı hasata hazır hale gelirve bundan sonra dört ile altı aylık aralarla iki ile dört sap kesilebilirSaplar genellikle çiçeklenme zamanında ve dibe yakın olarak kesilirBitki büyüdükçe yaprak sapı büyüklüğü ve sayısı artarak,altıncı yılda yaşlanmaya başlarBitkiler genellikle onuncu yıl içinde sökülüryerine yenileri dikilir

Filipinlerde lifler genellikle yaprak saplarındaki lif şeritlerinin uçlarının açığa çıkarılıp dışarı çekilmesiyle elde edilirDaha sonra lifler,güneşte kurutulan lif şeritlerinden etli bölümün elle ya da makinede sıyrılması işlemiyle temizlenirOrta Amerika "da yaygın olarak uygulanan makineyle sıyırma işleminde ise saplar 60-180 cmuzunlukta kesilirmakineyle ezilirsıyrılırve elde edilen lifler mekanik olarak kurutulur


İpliklerin yaprak sapı büyüklüğüne ve uygulanan sıyırma işlemi yöntemine bağlı olarak değişen uzunlukları ortalama 90-270 cm "dirBitkinin çeşidine ve sapın konumuna göre parlak lifin rengi beyaz,kahverengi,kızıl,mor yada siyap olabilirve en sağlam lifler dış tabakalardan elde edilir


Sağlamlığı,esnekliği suda batmaması ve tuzlu sudan etkilenmemesi gibi özellikleri nedeniyle değerli olan abaka lifinin kullanıldığı başlıca yerler gemi palamar ve halatlarıolta ipleri,kaldırma ve güç iletim halatları sondaj halatları ve balık ağlarıdırAyrıca abaka kilimkağıt,bardak va tabak altı yapımında kullanılırİç tabakaların liflerinden ise,eğirme işlemi yapılmadan hafif ve sağlam dokumalarda özellikle de yerel giysi ,şapka ve ayakkabı yapımında yararlanılır

Kaynak ;AnaBritannica cilt 1

yazdığım saat ;2330