Kozmik, Cosmique, Kosmikos

KOZMİK sıf (fr cosmique; yun kosmikos'tan)

1 Fels Kozmosa, evrene ve onun genel düzenine ilişkin: Kozmik uzamlar

—2 Gökbil Yıldızlararası uzaylarla ilgili olan için kullanılır; uzaysal: Kozmik tüze

—Astrofiz Kozmik ışınlar ya da kozmik ışınım, uzayı her yönde tarayan ve Güneş, gökada ve gökadadışı'ndan kaynaklanan yüksek enerji yüklü parçacıklar akısı (Bk ansikl böl)

—Uz havc Birinci kozmik hız, bir cismi Yer çevresinde uydulaştırmak için Yer'den ayrılırken verilmesi gereken kuramsal minimal hız (Yermerkezli bir eylemsizlik işaretine göre bu hız yaklaşık 7,9 km/sn'dir)


|| ikinci kozmik hız, Yer'den ayrılan bir cismin kurtulma hızı (Yermerkezli bir eylemsizlik işaretine göre bu hız yaklaşık 11,2 km/sn'dir)

|| Üçüncü kozmik hız, Güneş sisteminden ayrılan bir cismin kurtulma hızı (Yer'den hareketle ve yermerkezli bir eylemsizlik işaretine göre bu hız yaklaşık 16,6 km/sn'dir)

—ANSİKL Astrofiz Kozmik ışınlar, elektronları koparılmış atom çekirdekleri, elektronlar ve hatta pozltronlardır; enerjileri birkaç milyon elektronvolt ile yüz milyar milyar elektronvolt (1020 eV) arasında değişir Kozmik ışınım çekirdeklerinin % 90'ını hidrojen çekirdekleri (protonlar), % 9'unu helyum çekirdekleri oluşturur, geri kalan % 1 ise daha ağır çeşitli elementlerin çekirdeklerini içerir Bu sonuncular arasında, hafif çekirdekler (lityum, berilyum, bor), önemsiz düzeyde bulundukları yıldız atmosferlerindekinden daha büyük bir orandadır Kozmik ışınların kimyasal yapısının bu özelliği, birincil ağır çekirdekleri ortadan kaldıran ve daha hafif ikincil çekirdekleri üreten yıldızlararası ortamla çarpışmalardan ileri gelir Bunların yol boyunca uğradıkları etkileşim sonucu kozmik ışınların yaşam süresi yaklaşık 10 milyon yılla sınırlıdır Gözlemlenen dağılımı hemen hemen izotroptur; ancak bu, kozmik ışınları oluşturan kaynakların dağılımının izotrop olduğunu göstermez Gerçekten de kozmik ışın parçacıkları, doğrusal yörüngeleri izlemez, ancak geçtikleri bölgelerin (gezegenlerarası, yıldızlararası ortam) manyetik alanlarıyla sürekli bir sapma gösterirler Dolayısıyla kozmik ışınların incelenmesi bize, bu ışınların hem yayım kaynakları hem de uzaydaki yolu hakkında bilgi verir

Yayım kaynakları hakkındaki bilgi, özellikle kozmik ışınım parçaaklarının toplamının yaklaşık % 1'ini oluşturan ve esas olarak hafif çekirdekler gibi ikincil olmayan birincil elektronların incelenmesiyle elde edilir Yüksek enerjili elektronlar senkrotron* ışınım yayımıyla açığa çıkar Kozmik ışınların oluşması ve ivmesi yüksek enerjili mekanizmalar gerektirir Güneş püskürtülen sırasında oluşan kozmik ışınların enerjisi 106 eV düzeyindedir ve 109 eV'u aşmaz Gökadamızda, daha yüksek enerjili kozmik ışınların oluşumu süpernovaların patlamalarıyla beslenir; Gökadamızın çekirdeğini oluşturan pulsarlar da yüksek enerjili parçacıklar yayan kaynaklardır Çok yüksek enerjilere (1018 eV ve daha fazla) sağlanan katkı, gökadadışı kökenlidir (Seyfert gökadalarının çekirdekleri, radyogökada kuazar-ları)

Uçaklar, uçuş sırasında, kozmik ışınımın etkilerinde kalır; 15 000 m'nin altındaki yükseltilerde, atmosfer yeterli bir ekran oluşturduğu için bu etkiler önemsiz sayılır Ancak büyük yükseltilerde durum değişir: gerçekten de iyonlaşma olgularının yer aldığı bu yükseltilerde, bu olgular gerek insan vücudu, gerek elektronik donanımlar için bir tehlike meydana getirir

Ortalama Güneş etkinliği döneminde kaydedilen ışınlama dozları son derece zayıftır ve tehlikesizdir; yeğin Güneş etkinliği döneminde ise güçlü Güneş püskürtülen kısa dalgalarda yapılan İletişimi tedirginleştirebillr ve astronotlar İle büyük yükseltide uçan sesüstü uçaklarının yolcuları için bir tehlike oluşturabilir Bu nedenle, özellikle Güneş püsküllülerini tahmin için uluslararası bir servis kurulmuştur