Doğaçlama Tiyatro

Doğaçlama tiyatro

Doğaçlama Tiyatro, özellikle Avrupa ve Amerika’da geniş kitleler tarafından yapılan ve bilinen bir iş Robin Williams, Jim Carrey gibi pek çok ünlü komedyen ve oyuncu doğaçlama tiyatro yapılan kulüplerde keşfedildilerBugün için de hala Amerikan eğlence dünyasının en büyük oyuncu kaynağı bu kulüplerAyrıca “Whose line is it anyway? ve “Mock the week” gibi Amerikan ve İngiliz televizyonlarında birer efsaneye dönüşmüş televizyon şovları da doğaçlama tiyatro zemin alınarak hazırlanıyor

İlk başta şunu hatırlatmakta yarar var Aslında Doğaçlama Tiyatro gösterileri bir tiyatro oyunundan daha çok, seyircinin katılımıyla zenginleşen bir şov Çünkü normal bir tiyatro oyunuyla kıyaslanamayacak kadar hareketli, interaktif ve eğlenceli

Doğaçlama Tiyatro’nun en temel özelliği yazılı bir metnin ve yönetmenin olmayışı Oyuncular, seyircilerden değişik yönelimler (yönelim: oyuncunun oyuna başlamasını sağlayacak herhangi bir şey; bir kelime, bir mekan vb ) alarak değişik oyunlar doğaçlıyorlar Oyunlar tamamen sahnede kuruluyor
Doğaçlama Tiyatro’nun en önemli özelliklerinden biri bu Oyuncular da seyirciler gibi biraz sonra ne olacağını bilmiyor ve her iki taraf için de heyecan verici bir süreç yaşanıyor


Kısa Tarihçe

Doğaçlama, tiyatro sanatında çok önemli bir yere sahiptir Çağlar boyunca yazarlar yapıtlarını oluştururken, oyuncular role hazırlanırken, oynarken doğaçlamadan yararlanmıştır İtalyan halk tiyatrosu Comedia Dell’ Arte’de ya da Ortaoyunu’nda olduğu gibi doğaçlama sahne uygulamalarında da kullanılmıştırModern anlamda, Doğaçlama Tiyatro’nun ilk örnekleri 1930 ‘lu yıllarda Amerika’da Viola Spolin tarafından oluşturuldu Chicago’da Neva Boyd tarafından yönetilen ‘Yeniden Yaratım Eğitim Okulu’nda çalışmaya başlayan Viola Spolin 1927 – 41 yılları arasında okulda bulunan göçmen çocukların topluma sosyal entegrasyonunu sağlamak için değişik tiyatro oyunları geliştirdi

Şüphesiz Spolin’den öncede bir takım oyunlar vardı ama Spolin’in getirdiği en büyük yenilik,oyunları eğitimde ve özellikle oyuncu eğitiminde kullanmasıydı
Viola Spolin, oyun duygusuna çok önem vermiş, yaratıcılığın motor gücünün bu duygu olduğunu vurgulamıştır Onun için, en önemli unsurlardan biri, oyuncuların kişisel olarak özgürleşmesidir Sahne, yaşamdan yalıtılmış bir sihir alanı değildir Doğaçlama oyuncusu, çevresine ve diğer oyunculara karşı savunmasız ve oynamaya istekli olmalıdır…
İyi ya da kötü , doğru ya da yanlış yoktur Doğaçlama tiyatro çalışmalarında, öğretici vb konumunda baskın bir lider yoktu Herkes kendi öğrenir, yöneticide oyunculardan biridir Çalışmalarda daha çok deneyim paylaşımı vardır


Spolin, aynı zamanda modern doğaçlamanın başyapıtlarından olan ve günümüzde de önemli bir başvuru kaynağı olan ”Tiyatro için Doğaçlama” kitabını yazmıştır
Viola Spolin’le birlikte doğaçlama’nın en önemli figürlerinden birisi oğlu Paul Sills’ dir Chicago Üniversitesi’nden mezun olan Sills tiyatroya ilgili birisi olmasına karşın ilk başlarda annesinin tekniklerine ilgi duymamış, ama kısa sürede bu tekniklerin oyunculardaki yaratıcılık ve kendiliğindenlik duygularını geliştirdiğini fark etmiştir


Aynı zamanda Spolin’in doğaçlama oyunlarının seyirciler tarafında ilgiyle izlenildiğini fark edip, düzenli doğaçlama gösterilerini başlatan kişidir David Sheperd’la birlikte ilk profesyonel doğaçlama tiyatrosu olan “The Compass” ı kurmuştur
Doğaçlama Tiyatro’nun efsanevi mekanlarından biri The Second City, 16 Aralık 1959 da Şikago’da Paul Sills , Howard Alk ve Bernie Sahlins tarafından kuruldu The Second City gerek doğaçlamanın geniş kitlelere ulaşması gerek yeni doğaçlamacılar yetiştirmek açısından tam bir okul olmuş, ilerleyen yıllar içerisinde Amerika’nın değişik yerlerinde ve Kanada’da şubeleri açılmıştır


Second City’nin önemli yönetmenlerinden bir tanesi de Del Close ‘du Uzun yıllar burada yönetmen, oyuncu ve öğretici olarak çalıştıktan sonra ayrılıp Sharna Helpern tarafından kurulmuş Improvolypic’e katılmış ve orada yepyeni bir doğaçlama biçimi olan UZUN FORM’u keşfetmiştir


Dünya’da en yaygın olarak yapılan uzun form biçimi Harold onun tarafından geliştirilmiştir Harold’ın özel bir anlamı yoktur, tamamamen raslantısal şekilde bulunmuş bir isimdir
Doğaçlama Tiyatro’nun önemli kişiliklerinden biri de İngiliz Keith Johnstone’dur Kariyerine ilkokul öğretmeni olarak başlayan Johnstone, Royal Court Theatre’da yaptığı doğaçlama çalışmalarla İngiltere’deki doğaçlama tiyatro’nun temellerini atmış ve çalışmalarını 1966′ya kadar Spolin’den habersiz bir şekilde yürütmüştür… Oyununu izleyen bir seyircinin verdiği kitap sayesinde Spolin’den haberdar olmuştur

Jerzy Grotowski, Joseph Chaikin, Eugenio Barba, Peter Brook ve Augosto Boal gibi 20 yüzyılın önemli tiyatro adamları da çalışmalarında ve sahnelemelerinde doğaçlamadan yararlanmış ve değişik çalışmalar üretmişlerdir…
Doğaçlama Tiyatro, günümüzde sadece oyun için bir hazırlık ya da oyuncu eğitiminde kullanılan bir yöntem değil ayrı bir tiyatro akımı olarak kabul görmektedir