Prion Hastalıkları

Bunlar beynin subakut dejeneratif hastalıklarının olduğu bir gruptur Çok uzun inkübasyon periyodları vardırİnflamatuar ve immün cevap göstermemektedir İnfeksiyon ajanları bilinmeyen mekanizmalarla kendine özgü protein replikasyonu olan ajanlardır Bu yüzden bunlara prion denmektedir

Bu hastalıkların en önemli özelliği, bir çok türlere geçirilebilme özelliğinin bulunmasıdır Sponjioform ensefalopatiler insandan insana geçebilmektedir Bu nedenle prion hastalıklarına "Transmissible spongioform encephalopathies" (TSE) adı da verilmektedir Bu hastalıkları oluşturan etkenler oldukça farklı özelliklere sahiptirler Bu nedenle infeksiyonlarının patogenezi tam olarak bilinmemektedir Prion terimi protein yapısındaki infeksiyon etkeni anlamında kullanılmaktadır Prionlar saflaştırılmış olup, yapısının siyaloglikoprotein olduğu anlaşılmış ve bu ajanların nöronal hücre membranı ile ilişkisi olduğu ortaya çıkarılmıştır İnfekte bireylerde prionlar beyin dokusunda yüksek konsantrasyonlarda birikmektedirler Prionlar birçok fiziksel ve kimyasal etkenlere olağan üstü dayanıklılık gösterirler Formaldehid, UV ve 80°C'de ısıtılmaya dayanıklıdırlar Ayrıca tripsin ve nükleazların da etkilerine direnç gösterirlerİnsanlarda 4 tip prion hastalığı oluşmaktadır:Creutzfildt-jakob hastalığı(CJD),Gerstmann-Straussler-Scheinker sendromu, Kuru ve Ölümcül Ailesel Uyku HastalığıVe hayvanlarda 4 tip hastalığı oluşturur: Scrapie hastalığı, Bulaşıcı Kürk Hayvanlarının Ensefalopatisi, Amerikan Geyiklerinin Kronik Zayıflatıcı hastalığı ve Bovine Spongioform Disease(BSE) 1990'ların sonunda da halk arasında deli dana hastalığı olarak bilinen BSE ile ilgili CJD'nin yeni bir varyantı ortaya çıkmıştır

ICreutzfildt-jakob Hastalığı (CJD) (Subakut süngerimsi ensefalopati) İlk kez 1920'lerde tanımlanmıştır Özellikle 50-70 yaşlarında görülmektedir Kuluçka süresi 10 yıl kadardır Bu nadir görülen subakut ensefalopatide beyinde sponjioform dejenerasyon saptanmaktadır Hastalıktaki bulgular insanlardaki kuru ve koyunlardaki scrapie bulgularına benzerlik gösterir Ancak klinik bulgular CJH'de ağır bunama, kas sıyırmaları, uyku hali şeklinde seyreder Şikayetler görüldükten sonra bir sene içerisinde ölümle sonuçlanır Bu hastalığın etkeni prion olup kendisine karşı hiç bir antikor cevabı veya hücresel bağışıklık gelişmemektedir 1-Tanımlama:Konfizyon ,progresiv demans ile giden sinsi başlangıçlı, 16 ile 80 yaş arasında daha çok da 35 yaş ve üstünde görülen bir hastalıktır Nörolojik semptomlar ve myoklonik kasılmalarla devam eder EEG'de tipik olarak yüksek voltajlı kompleksler vardır Hastalık çok hızlı ilerler ve 3-12 ay arasında ölüme neden olur Hastaların %5-10'unda presenil demans öyküsü vardır Patolojik değişiklikler MSS'ye sınırlıdır

Gerstmann-Straussler-Scheinker (GSS) nöropatolojik olarak multisentrik plaklarla karakterizedir GSS CJD'den ortalama hastalık süresi ve bazı semptomlarla ayrılır MSS ayırıcı tanısında demansın diğer formları (özellikle Alzheimer), diğer yavaş virüs enfeksiyonları ,toksik ve metobolik ensafalopatiler ve daha nadiren de tümör ve diğer bası yapan durumlardır

UK son on yıl içinde sığırlarda binlerce BSE bildirmiştir BSE'nin insanlara bulaşma olasılığı ve CJD ile ilişkisi çok geniş olarak araştırılmıştır Böylece CJD'nin yeni formu (vCJD) tanımlanmıştır Aralarında bazı farklar vardır CJD'nin aksine vCJD daha genç grupta görülür CJD'de görülen karakteristik EEG değişiklikleri vCJD'de görülmez Son olarak vCJD'nin klinik gidişi CJD'den daha uzundur(12-15 ay CJD'de 3-6 ay) Laboratuvar sıçanlarında infekte sığır materyali ile hastalık oluşturulmuştur Yine de bu BSE ile vCJD'nin aynı ajanca oluşturulduğu anlamına gelmez Aynı zamanda 129 pozisyonundaki methiyonin için bütün vakaların pozitif olması genetik yatkınlığı da göstermektedir Diagnoz periyodik EEG ve klinik bulgularla konur Biyopsi örneklerinde de histopatolojik bulgularla konfirme edilmelidir Beyin biyopsisinde anormal amiloid proteini ve ölümden sonra BOS'da anormal protin çifti gösterilebilir Fakat genel olarak BOS testi şu anda yapılmamaktadır

2- İnfeksiyon Ajanı: Şempanzelere, ginepiglerine ,keçi ve sıçanlara bulaşabilen bir kendini replike edebilen bir prion tarafından hastalığın oluşturulduğuna inanılmaktadır

3- Vakalar: CJD tüm dünyada bildirilmiştir Ortalama yıllık mortalitesi 05-1/1000000 dir Ailesel birikimlerde Slovakya, İsrail ve Şili'de bildirilmiştir

4- Kaynak: Bilinen kaynak sadece insanlardır Hayvanlardan bulaştığı hipotezi varsa da gösterilememiştir

5- Bulaşma Yolu:Bilinmiyorİyotrojenik olarak
1)Kornea transplantasyonlarında,
2) Kortikal elektrotlarda bulaşı tanımlanmıştır
6- İnkübasyon Süresi: İatrojenik vakalarda 15 aydan
30 yıl ve daha fazla zaman gerekmektedir İnfekte MSS dokusu ile direkt temaslarda bu süre 10 yıldan daha azdır
7- Bulaşıcılık Periyodu: MSS dokuları semptomatik hastalık süresince bulaşıcıdır
8- Yatkınlık ve Direnç: Otozomal dominant yatkınlık hastalıkların ailevi olmasını açıklar gibi görünmektedir
9- Kontrol Metodları:
A-Koruyucu Önlemler: Hastalardan doku nakli yapılmamalı, EEG elektrotları ve diğer cerrahi aletler çok iyi sterilize edilmelidir Et ve süt ürünleri ile bulaşı gösterilememekle beraber BSE olan sürülerden tüketim yasaklanmıştır Kan transfüzyonları da bulaşı gösterilememiştir Ancak yüksek riskli gruplardan kan bağışı alınmamalıdır
Önlem olarak vCJD'nin bulaşmasını önlemek için Ağustos 1999'da Amerika ve Kanada'da alınan bir kararla 1 Ocak 1980-31 Aralık 1996 arasında UK ve Kanal Adalarında 6 ay geçirmiş insanlardan kan bağışı kabul edilmesini yasaklamışlardır Ayrıca USA dışındaki sığır kaynaklı insülin kullananlar ve başka injeksiyon yoluyla sağlık ürünleri kullananlar da bu gruba sokulmuştur
B-Hastanın Tedavisi ve Çevre ile İlişkisi:
1 Bölgesel sağlık otoritelerine bildirim
2 İzolasyon Genel kurallar
3 Dezenfeksiyon: Dokular, cerrahi aletler ve tüm yara drenajları kontamine kabul edilmeli ve sterilize edilmelidir Buhar otoklavı (132 'C de 1 saat)
4 Karantina: Gereksiz
5 Aşılama: Yok
6 İyi bir anemnez ile önceki cerrahi veya dental işlemler, insan hormonları ile temas, demans hikayesi tesbit edilmelidir

7 Tedavi: Yok

IIKURU 1957 yılında Yeni Gine'de dağlık bölgeleri ziyaret ederken yerlilerde gelişen bir dejeneratif hastalık olarak tanımlanmıştır Kuru hastalığı bu bölgede yaşayan bazı yerel kabileleri etkilemekteydi Kanibalizm'in (insan eti yeme) yaygın olduğu bu bölgede hastalık genelde çocuklar ve erişkin kadınlarda görülmekteydi Kuluçka dönemi aylar ve yıllar olarak tarif edilmektedir Şikayet ve laboratuar bulguları Scrapie hastalığına benzerlik göstermektedir Yavaş ilerleyen ataksi ve başta karın bölgesinde ve el ve ayaklarda titremeler gelişmektedir Ateş yoktur Beyin omurilik sıvısı ve kan değerleri normaldir Hiçbir iltihabi reaksiyon görülmez Hastalık ilerledikçe göz dışı hareketlerde anormallikler ve mental (akıl) değişiklikler gelişir Hastalık 3-6 ay içerisinde ölümle sonuçlanır Hastalık sırasında bağışıklık oluşmaz Etyolojik etken olan prionun doğal kaynağının ne olduğu henüz bilinmemektedir Kuru çok fazla teması gerektiren bazı gömme uygulamaları ve yamyamlıkla bulaşan bir hastalıktır Önceleri sıktı Şimdi yılda sadece 10 vaka görülmektedir