Haber

Haber a (ar fjabeı)

1 Yeni olmuş bir olayın ilk duyurusu; bir olay hakkında verilen ya da alınan bilgi: Ölüm haberi bizi çok sarstı, iyi, mutlu, kötü bir haber getirmek, vermek, almak Haberi duydunuz mu? Olanlardan haberin var mı? Haberim olsaydı hemen gelirdim

—2 Tanıdık bir kimsenin, bir ailenin durumu, etkinlikleri, sağlığı ile ilgili olarak alınan bilgiler: Yurtdışındaki bir arkadaşından iyi haberler almak Bir hasta hakkında iyi bir haber almak Çocuklarından hiç haber alamamış

—3 Olma olasılığı bulunan ya da olacak bir şey hakkında önceden yapılan uyarı: Haber vermedin deme, paramı bu ay başında isteyeceğim Haberin olsun, bu hatanı bir daha hoş karşılamam

—4 Kulaktan kulağa dolaşan söz: Ortalıkta zam yapılacağı haberi dolaşıyor

—5 Belirli bir alanda edinilmiş bilgi: Senin fiyatlardan haberin var mı? izin ver de bizim de şiirden o kadar haberimiz olsun

—6 Haber almak, bir şey hakkında bir kimseye haber ulaşmak, bir şeyi duyup öğrenmek: Haber aldığımıza göre yarın ge-ieceklermiş

|| (Bir kimse ya da bir şeyden) haber çıkmak (genellikle olumsuz), onunla ilgili olarak beklenilen bilgi gelmek, hakkında bilgi verilmek: Sınavlardan bir haber çıkmadı Haber salmak, herhangi bir araçla haber ulaştırmak, iletmek

|| (Biryere, bir kimseye) haber uçurmak, hemen ya da gizlice göndermek, ulaştırmak: Gecenin geç vaktinde haber uçurup arkadaşını çağırtmıştı

|| Haber vermek, bir durum ya da olayın belirtilerini yansıtmak: Bulutlar, biraz sonra yağmurun başlayacağını haber veriyordu

|| Bir şeyden ya da bir kimseden haber ver, "ondan söz et" anlamında asıl söz edilmesi, göz önünde tutulması gereken şeyi, kimseyi bildirir: Elbette gideriz, sen yeter ki paradan haber ver (tkz)

|| (Bir şeyden) haberi olmak, o şey hakkında bilgisi bulunmak

—Ask Haber merkezi, Silahlı kuvvetler' de gelen haberlerin alındığı ve değerlendirildiği, gerekli yerlere ulaştırıldığı merkezlere verilen ad (Haberleri almak ve yayınlamaktan sorumlu olan bir muhabere kuruluşudur Kripto, gönderme, alma bölümlerinden oluşur)

—Basın, Radiletiş ve TV Haber ajansı -> ajans

|| Haber bülteni, politik, toplumsal, ekonomik yorumlardan çok bilgi, haber ve olaylar üzerinde duran bülten

— Haber ajansları ya da herhangi bir kurum ya da kuruluş tarafından yayımlanan ve güncel haberleri içeren bülten

|| Haber merkezi, bir yayın organının haberleri derleyip toparlamak ve değerlendirip iletmekle görevli personelinin bağlı olduğu, yurtiçi ve yurtdışından haber ajanslarıyla sürekli görüntü ve haber alışverişi olan birim

—Dilbil Haber kipi -> BİLDİRME* KİPİ

—Gazete Haber alanı, bir gazetecinin haber toplayabileceği ya da toplamakla görevli olduğu çevre (parlamento, bakanlıklar, genel müdürlükler, belediye, vilayet, emniyet müdürlüğü, elçilikler, kentler, semtler, spor alanları, kuruluşlar, partiler, vb) |

| Haber alma şefi -

—isi Bazı islam bilginlerine göre Hz Muhammet'in söz, davranış ve onayladıklarının tümü anlamına gelen hadis"in eşanlamlısı (Bk ansikl böl)

—Parapsikol ONBİLİşsEL'in eşanlamlısı

|| Haber verici rüya, bir olayı önceden haber verdiği izlenimini bırakan rüya (Bk ansikl böl)

—Radiletiş ve TV Haber bürosu, haber merkezine yöresel haberleri iletmekle görevli bölgesel ünite

|| Haber program, ha beri konu alan programlı yayhn

|| Haber spikeri -

—ansikl isi Hadisçilerin çoğunluğu, hadis ile haberi eşanlamlı sayarlarken bazı hadisçiler Hz Muhammet'in söz, davranış ve onayladıklarına "hadis", sahabe* ve tabii*'nden birine ulaşan söze "haber" derler Haberi, ilk kaynağından başlayarak aktaran kişilere râvi* denilir Hadisçiler, râvilerin sayılarına göre haberleri genellikle üç bölüme ayırırlar: ilk kaynaktan başlayarak, her aşamada, yalan söylemek üzere anlaşmalarını aklın kabul edemeyeceği kadar çok sayıda kişilerin aktardıkları (rivayet ettikleri) hadise haber-i müte-vatir; her aşamada râvisi ikiden (başka bir tanıma göre üçten) az olmayan hadise haber-i meşhur; râvisi bir olan ya da birden çok olsa bile haber-i mütevatir derecesine ulaşamayan hadise haber-i vahit denir Her haber-i meşhur, bir haber-i vahit sayılır Haber-i mütevatir, kesin olduğundan, ortaya koyduğu bilgi ya da yargı da kesindir Öteki haberlerde ise böylesine bir kesinlik yoktur Bu nedenle, kelam*'da mütevatir olmayan haber, zan-ni delil sayılır Hz Muhammet'ten duyulduğuna hiçbir kuşku bulunmayan habere de haber-i sadık denir Bu terim, Hz Muhammet'ten duyulduğu kuşku götürmeyen Kuran'ı da içerir ve dinsel konularda kesin delil sayılır

—Parapsikol Ruhbilimsel ve psikanalitik açıklamalar ötesinde, duyuüstü algıyı ve özellikle önbilişi işe karıştıran parapsiko-lojik türden bir açıklamayı gerektirir gibi görünen dikkate değer durumlar vardır Ayrıca birçok deneysel parapsikoloji incelemesi de önbilişsel rüyalar olasılığını doğrulamaktadır

—Teiekom Birinci Dünya savaşı'na dek haberlerin kamuya iletimi, uygulamada gazetelerin (-
• Haberlerin iletimi Eskiden posta, optik telgraf, posta güvercinleri, özel kuryeler, daha sonra telgrafla sağlanan haber iletimi denizaltı kablolarının döşenmesiyle (1851 'de Manş denizi altında, 1873'te Avustralya'ya doğru, 1886'da Atlas okyanusu altında) kolaylaştı Birbirini izleyen köklü değişiklikler, iletim koşullarını temelden sarstı; böylece bütün telekomünikasyon araçlarının evrenselleşmesi ve iyileşmesi sonucu anlık iletim aşamasına gelindi; telgraf, telefon, radyo alanında kablolar çok alıcılı iletişime olanak verdi; sonra, teletipografi vefototelekopi hizmete girdi, teletipsetterler vetelematiğin kullandığı ağlar kuruldu

Uluslararası kablolar, haber iletiminde en çok kullanılan yollardan biridir Günümüzde üç iletim yöntemi üzerinde durulmaktadır: kablolarla telli dağıtım; telekomünikasyon uyduları kullanımı ve üçüncü kuşak uydularla haberi doğrudan alıcıya aktarma; kaset ya da disket biçiminde videogramlarla bilgi depolama ve kullanıcıya istediği televizyon programını izleme olanağı verme Bu konuda kurulan altyapı gittikçe daha çok bilişime dayanır

Haberin evrimi En önemli evrim, iletişim aygıtlarının gittikçe daha büyük ölçüde tümleşmesinden, hatta kaynakların ve farklı haber türlerinin artan bağlantısından kaynaklanır Teknik bakımdan son yıllarda görülen kargaşa aynı anda farklı üç alanı etkiler: önce haberi iletme ve yönlendirme; sonra haber toplama, görüntüleme ve sunma; televizyon ekranı, iletilen haberleri görüntülemede, ayrıcalıklı bir araç oluşturur; nihayet haberi biriktirme ve işleme; bu alanda gelişim, bilişim tekniklerini izler

Kullanıcı açısından, iletişim araçları iki farklı gruba ayrılır Birinci grupta geleneksel İletişim aygıtları yer alır ve bunların sayısını artırma ya da olanaklarını büyütme yoluna gidilir; kablo, video ve telemetin bu kategorinin öğelerini oluşturur Öbürleri farklı bir iletişim biçimi kullanan araçlardır: bunlar, bireyler ya da gruplar arasında ya da bilişimle işlenmiş bir veri bankasıyla çift yönlü ilişki kurmaya dayanır

Yazılı ya da görselişitsel haber araçlarının ve teknolojilerinin gelişimi, zorunlu olarak, her ülkede ve uluslararası alanda, haberin içeriğine de yansır Bu olgu, "bilgi toplumları" ya da "iletişim toplumları" adı verilen çağdaş toplumların en önemli özelliklerinden birini oluşturur Günümüzde önemli olan yalnızca güncel haberler değildir, ayrıca gittikçe zenginleşen yorum, çözümleme ve özel haberlerin çeşitliliği sözkonusudur Kaldı ki güncel yaşamın karmaşıklığıyla artan hizmet bilgileri de haber adıyla anılır Nihayet, veri bankalarında belleğe aktarılmış ve veri tabanlarında dizgelenmiş veriler de haber kapsamına girer

Haber, dalma yönetimin uygulama konusu ve koşulu olarak belirir Yönetimin konusudur, çünkü yazılı ya da görselişitsel haber destekleri, kişilere bilgi iletme ve düşüncelerini anlatma olanağı verir Yönetimin bir aracıdır, çünkü İletişim bir yönetim biçimi olmuştur ve bundan yoksun kalmak, toplumsal varlık hakkının ortadan kalkması anlamına gelir

Nihayet günümüzde haber, çok büyük parasal güç gerektirir Dolayısıyla, "dünya çapında yeni bir haber düzeni"ne (MacBride raporu, 1972) özlem duyan gelişme yolundaki ülkelerin beklentilerine ve gereksinimlerine rağmen, zengin ülkelerde haber daha elverişli bir ortam bulur

Haber özgürlüğü 23 mart 1948'de BM gözetiminde, Cenevre'de uluslararası bir konferans toplandı Konusu uluslararası haberciliğin genel sorunlarıydı Konferans bir yandan şirketlere, gerçek haber özgürlüğü sağlayacak önlemler alınmasını, öbür yandan bu önlemleri uygulatmakla yükümlü uluslararası bir kuruluşun oluşturulmasını benimsedi, insan hakları evrensel beyannamesi'nin 19 maddesi (10 aralık 1948) şunu belirtir: "Her bireyin, düşünce ve anlatım özgürlüğü hakkı vardır; bu da, düşüncelerinden dolayı tedirgin edilmeme, ülke sınırları sözkonusu olmaksızın, bilgi ve düşünceleri herhangi bir yolla arama, alma ve yayma hakkını gerektirir" Devletlerin birçoğu anayasalarında bu ilkeye yer verdi, ama günlük etkinliklerde bu ilkenin gerekliliğini tanımazlıktan gelenler çoğunluktadır

Haber özgürlüğünü engellemeler karşısında, kamu özgürlüğü ve demokrasi konusundaki düşüncelerin evrimi, kamunun haber alma hakkının daha güçlü biçimde ifade edilmesini sağladı 11 nisan 1963'te resmen ilan edilen papalık genelgesi Pacem in terris bu yeni hakkı, "her kişinin objektif bilgi edinme hakkı" olarak tanımladı Bu "bilgi edinme hakkı", "insanın iletişim hakkı" ile genişledi

11 kasım 1983 tarih ve 2954 sayılı yasa uyarınca Türkiye'de radyo ve televizyon istasyonlarının kurulması, işletilmesi ve yayınlarının düzenlenmesi devletin tekelindedir Bu tekel Türkiye Radyo-Televizyon kurumu tarafından kullanılır

• Haber ve uzayın örgütlenmesi Toplumsal ilişkiler daima bilgi alışverişini ve iletişimi gerektirir Taraflar aynı yerde olmadıklarında, iletmeye çalıştıkları haber, kodla-mada, kod çözmede ve bunları birleştiren hat üzerinde yitimlere uğrayarak kısalır Öte yandan, kullanılan ortamların sığası, iletim hızı (yazılı iletim sözkonusu olduğunda) ve erim, iletişimi sınırlar; belirli bir erimin ötesinde giderler aşırı yükselirken an-laşılırlık azalır

Toplumsal yaşamda, taraflar çoğu kez iletişim gereksinimi duyar: komütasyonu düzenlemenin en iyi yolu (telefon sistemlerinde olduğu gibi), tarafların tümünü bir santrala bağlamak ve çok geniş alana dağılmış çok sayıda kişiye hizmet verilecekse, bunları santral tipi merkezlerin hiyerar-şik düzeni içinde örgütlemektir, iletişimin yüz yüze yapıldığı dönemlerde düşünülen çözümde bile, aynı mantık görülür: kişiler; genel toplumsal santral görevi yapan bir noktada toplanırdı; bu nokta kentlerin merkezi semtiydi Burada da, alışverişe katılanların sayısı ve dağılımı arttığında, tıkanmayı önlemek ve giderleri sınırlamak için merkezleri örgütlemek kaçınılmaz oldu: kent ağları işte bu anlayıştan doğdu

Toplumsal yaşamda dolaşan haberin amacı, çoğu kez davranışları denetlemektir: sözkonusu olan şeyin olanaklı olması için hem gözlemleme postaları, hem de İyice belirlenmiş çevre alanlar gerekir; işte bu olgu uzayı bölgeler biçiminde birbirine bağlamaya götürür

Haber ekonomisinin problemleri, uzayın örgütlenmesi konusunda, temel biçimlerden bir bölümünü belirler: iletilerin eri-miyle sınırlı etkileşim alanları, merkezi bölge ağları, birbirinden az çok ayrılmış uzay bölgeleri

Son iki yüzyılda görülen teknolojik değişimler, her tür alışverişi ve bunların kapsadığı haber akılarını artırdı, gereksinimleri karşılamak için yeni olanaklar yarattı, ancak temel mantık değişmedi; değişen, sınır erimler, sınır sığalar, iletim hızları oldu Dolayısıyla altüst olan iletişim coğrafyasında, uzayın örgütlenmesiyle iletişim işlevinin büyüdüğü görüldü XIX yy başı ve 1960 arasındaki ilk dönemde gelişme, insanların, bağlantı sistemlerinin düğümleri olan kentlerde yoğunlaşmasını sağladı Çağdaş telekomünikasyonla birlikte, çevreye yayılma eğilimi ortaya çıktı

Günümüzde, haberlerin büyük bir bölümü kablolar ya da demetlerle iletilir ve hesap merkezlerinde işlenir, iletişim araçlarının, bunlardan yararlananların ve yayın merkezlerinin gücü artmıştır Çağdaş dünyanın politik coğrafyasının temel sorunlarından biri, bu güç artışından kaynaklanmaktadır