Alzheimer Hastaları ve Yakınlarına Kısaca Yasal Haklar

Alzheimer Hastaları ve Yakınlarına Kısaca Yasal Haklar


Dr Nurullah YÜCEL
Sosyolog Sami ŞEN


İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Müdürlüğü
Alzheimer Hastalığı gittikçe ilerleyen bir şekilde bilişsel yeteneklerin yıkımına neden olan bir beyin hastalığıdır Kişi yavaş yavaş çevreyle iletişim kurma yeteneğini, karar verme yeteneğini kaybeder Belleğini kaybeder, anormal davranışlarda bulunur Kişilikte bir değişiklik olur, kaygı artar Günlük yaşam aktivitelerini yerine getiremez


Diğer engellilerde olduğu gibi, engelli sayılmaları ve engellilere yönelik sunulan imkanlardan faydalanmaları için Alzheimer hastaları içinde tam teşekküllü bir devlet hastanesinde engel derecesi en az yüzde kırk olan engelli sağlık kurulu raporu çıkarılması gerekir


Raporda hastanın ihtiyacı olan konular hasta yakını tarafında önceden raporun alınış amacı hastanede sorulduğunda maaş, emeklilik vs tek tek belirtilmelidir Hasta için gerekli olan raporun değerlendirme kısımları eksik bırakılmamalıdır Rapor her gerektiğinde yeniden çıkartılmaması için rapor aslı gibidir onayıyla çoğaltılabilir


Fakat sigorta, kaymakamlık gibi bazı kurumlar geçerli ve yeni tarihli bir rapor olsa dahi kendi yönlendirdiği hastanelerden bazı işlemler için yeniden rapor talep etme yoluna gidebilir


Alzeimer hastaları zihinsel yetilerini doğru ve yeterince kullanamadığı için, kendisi ve yakını aleyhine herhangi bir hukuki olumsuzluğa sebep olamamak için, velayetinin kendisine bakan sağlıklı bir yakını üzerine alınması önemlidir Çünkü Alzeimer Hastalığı, zihinsel ve ruhsal bir hastalık olduğu için temyiz yeteneği yoktur


Alzeimer hastaları ve yakınları hastanın yaşı ve zihinsel ve ruhsal yetersizliği sebebiyle engellilere tanınan tüm tüm hakları kullanamayabilir Biz genelde Alzeimer hastalarının faydalandığı haklardan özet halinde bahsedeceğiz
Bu hakları şu şekilde sıralayabiliriz: Engelli maaşı (2022 maaşı), yakınları için evde bakım aylığı, bakım evi, emeklilik, malülen emeklilik, araç alımı, medikal malzeme temini, emlak vergisi, vergi indirimi konularında hukuki düzenlemeler mevcuttur


Yerel yönetimlerin hizmetlerinde ulaşım, medikal malzeme yardımı,danışmanlık-bilgilendirme-yönlendirme, sporla rehabilitasyon, fizik tedavi, engellilere yönelik toplumda farkındalık bilinci oluşmasına yönelik çalışmalar, engellilere hizmet sunan kamu kurumları ve özel sektörle birlikte engellilere yönelik hizmetlerin geliştirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik seminer, panel ve sempozyom gibi ortak çalışmalar İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Müdürlüğü tarafından Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı ,Milli Eğitim, İlçe Belediyeleri, Kaymakamlık, Üniversiteler, Müftülük ve Engelli dernekleri ile birlikte yapılmaktadır


İstanbul Büyükşehir Belediyesi Engelliler Müdürlüğü’nün bu çalışmaları, yerel yönetimlerin engellilere yönelik hizmetlerinde İstanbul dışında da model oluşturmaktadır İstanbul Büyükşehir Belediyesi; İSKİ’de, İETT ve toplu taşımada engellilere indirim ve kolaylık sağlamaktadır


Engelli Kimlik Kartı Başvurusu için Gereken Evraklar


1)Engelli Raporunun Hastaneden veya Noterden Onaylı 1 Adet Örneği
2) Engellinin 1 Adet Kimlik Fotokopisi
3) 1 Adet Fotoğraf
4) Müracaat eden kişinin kimlik fotokopisi




65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz Ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun
Kanun Numarası : 2022


Madde 1– (Değişik birinci fıkra: 5/3/1992-3783/1 md) 65 yaşını doldurmuş, kendisine kanunen bakmakla mükellef kimsesi bulunmayan, sosyal güvenlik kuruluşlarının herhangi birisinden her ne nam altında olursa olsun bir gelir veya aylık hakkından yararlanmayan, nafaka bağlanmamış veya bağlanması mümkün olmayan, mahkeme kararıyla veya doğrudan doğruya kanunla bağlanmış herhangi bir devamlı gelire sahip bulunmayan ve muhtaçlığını İl veya İlçe İdare Heyetleri’nden alacakları belgelerle kanıtlayan Türk Vatandaşlarına hayatta bulundukları sürece, 300 gösterge rakamının her yıl bütçe kanunu ile tespit edilecek katsayı ile çarpımından bulunacak tutarda aylık bağlanır


(Mülga ikinci fıkra: 1/7/2005-5378/25 md)
Herhangi bir şekilde bu maddede yazılı miktardan fazla devamlı gelir sağlayan veya sağlaması mümkün olan kimselerin geçim kaynağı var sayılır ve kendilerine aylık bağlanmaz





Engelli Maaş Bağlanma Süreci Nasıl İşlemektedir?


- İl ya da ilçe defterdarlıktan sevk alınarak hastaneye gidilir Buradan sevk alınarak gidildiğinde muayene ücreti ödenmez Hastanede yüzde 40 ve üzerinde özürlü olduğunuza dair rapor alırsınız Bu rapor maaşa bağlanmanız için olmazsa olmazlardandır


– Kişinin yaşadığı bölgenin mal müdürlüğü, defterdarlık ya da SGK müdürlüklerinden 2022 sayılı kanuna göre hazırlanmış başvuru formunu alıp doldurması gerekir


– Alınan engelli raporu ve 2022 sayılı kanuna göre hazırlanmış başvuru forumları ilde bulunan defterdarlık müdürlüğüne teslim edilir


– İl ya da ilçe idare kurulu kişi hakkında küçük bir inceleme başlatır Müracaatı yapılan kişinin gerçekten de bakıma muhtaç olup olmadığı tespit edilir


– İl ilçe idare kurulu kişinin gerçekten de bakıma muhtaç bir engelli olduğu kanaatine varırsa belgeleri genel merkeze gönderip sizin maaşa bağlanmanızı onaylar


Evde Bakım Parası Nedir?


Engelli bireylerin hayatlarının idamesini evde yürütecek kişilere Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü tarafından aylık net asgari ücret miktarında verilen tutara evde bakım parası denilmektedir Evde bakım parası engelli bireylerin kendisine değil, bakımını üstlenen akrabası, vasisi gibi üçüncü kişilere ödenen bir meblağdır


Evde Bakım Parası Almanın Şartları Nelerdir?


Engelli bireylerin evde bakım parası alabilmesi için üç şart gereklidir
– Her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendisine düşen ortalama aylık gelir tutarının, bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olduğu bakım raporuyla tespit edilmesi,
– Engelli bireyin heyet raporu veren hastanelerden alacağı özürlü sağlık kurul raporunun ağır engelli kısmında mutlaka “Evet” yazan bir ibare bulunması,
– Engelli bireyin başkasının yardımı olmadan hayatını devam ettiremeyecek şekilde bakıma muhtaç olması gerekli olduğunun bakım heyeti raporuyla tespit edilmesi


Evde Bakım Parası İçin Nereye Başvurulur?


Evde bakım parası alabilmek için engelli bireyin ikametgâhının bulunduğu yerdeki Aile ve Sosyal Politiklar Bakanlığı İl Müdürlüğü’ne veya varsa Aile ve Sosyal Politiklar Bakanlığı İlçe Müdürlükleri’ne başvurulması gerekmektedir Aile ve Sosyal Politiklar Bakanlığı İlçe Müdürlükleri’nin bulunmadığı yerlerdeyse Kaymakamlıklara başvuru yapılabilir





Vergi İndirimi


Engelliye Bağlı Gelir Vergisi İndiriminden Kimler Yararlanabilmektedir?
Engelli hizmet erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan hizmet erbabı, Engelli serbest meslek erbabı ile bakmakla yükümlü olduğu engelli kişi bulunan serbest meslek erbabı,basit usulde vergilendirilenlerden, tüccar ve ücretli durumuna girmeksizin, imalat, tamirat ve küçük sanat işleri ile uğraşan, (ilk madde ve yardımcı malzeme müşteriye ait olarak faaliyet gösteren terzi, tamirci, marangoz gibi) özürlüler yararlanmaktadır


Kamu Sektöründe ve Özel Sektörde Çalışan Engellilerin Gelir Vergisi İndiriminden Yararlanabilmeleri İçin Yapacakları İşlemler Nelerdir?
Gelir vergisi indiriminden yararlanmak isteyen özürlü hizmet erbabı, nüfus kağıdının örneği ve çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı olduğunu gösterir belgeyle birlikte illerde Defterdarlık Gelir Müdürlüğüne, bağımsız Vergi Dairesi bulunan ilçelerde Vergi Dairesi Müdürlüğüne, diğer ilçelerde Mal Müdürlüğüne bir dilekçe ile başvuracaktır


Gelir Vergisi İndiriminden Yararlanmak İsteyenlerin Hangi Belgeleri Hazırlamaları Gerekmektedir?


Gelir Vergisi indiriminden yararlanmak isteyenlerin dilekçe ekinde bulunduracakları belgeler şunlardır:


Hizmet erbabının bakmakla yükümlü olduğu engelli kişiler için:


– Ücretlinin çalıştığı işyerinden alacağı hizmet erbabı olduğunu gösterir belge,
– Engelli kişilerin nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğraf
– Engelli kişiye bakmakla yükümlü olduğunu gösteren belge
Özürlü serbest meslek erbabı için:
– Vergi kimlik numarasını gösteren belge,
– Nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğraf
Serbest meslek erbabının bakmakla yükümlü olduğu engelli kişiler için:
– Serbest meslek erbabının vergi kimlik numarasını gösteren belge,
– Engelli kişilerin nüfus cüzdanı örneği ve üç adet fotoğraf,
– Engelli kişiye bakmakla yükümlü olduğunu gösteren belge


Engellinin Sahip Olduğu Konutta Vergi Muafiyeti


5378 Sayılı Engelliler Kanunu’nun 22’inci maddesi buna ilişkin düzenlemeyi içerir


Madde 22- 2971970 tarihli ve 1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 8’inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “gazilerin” ibaresinden sonra gelmek üzere “engellilerin” ibaresi eklenmiştir


Buna göre; 200 metrekareden küçük tek konutu olan engelliler emlak vergisinden muaftır


Özel Tüketim Vergisi Ve Motorlu Taşıtlar Vergisi İstisnası


H sınıfı sürücü belgesine sahip olan ve özel tertibatlı araç kullanabileceği sağlık kurulu raporu ile belgelenen engelli bireylerin yurtiçinden alacakları araçlar için ÖTV muafiyeti uygulanmaktadır


Aynı muafiyet özel tertibat şartı olmaksızın yüzde 90 ve üzeri engel derecesine sahip olup araç kullanamayacak durumda olan engellilerin yakınları ya da istihdam edilen bir şoför tarafından kullanılmak üzere alınacak araçlar için de uygulanmaktadır


Engelli kişi adına tescil edilen taşıtlar Motorlu Taşıtlar Vergisi’nden de muaftır Ancak, Katma Değer Vergisi’nde herhangi bir muafiyet söz konusu değildir Konuyla ilgili detaylı bilgi ve uygulamayla ilgili olarak vergi dairelerine başvurulması gerekmektedir (wwwgibgovtr)


Gümrük Vergisi Muafiyeti


Engelli kişilerin yurt dışından ithal edecekleri özel tertibatlı olan araçlar gümrük vergisinden muaf tutulmuştur Özel tertibatlı taşıt ithal etmek isteyen engelli kişilerin Ankara Naklihane ve Bedelsiz İthalat Gümrük Müdürlüğü’ne başvurmaları gerekmektedir (wwwgumrukgovtr)


Katma Değer Vergisi İstisnası


Sadece engelli bireylerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamlarında kullanmaları için özel olarak üretilmiş her türlü araç-gereç (örneğin görme engellilerin kullandıkları baston, yazı makinesi, kabartma klavye; ortopedik engellilerin kullandıkları tekerlekli sandalye, ortez-protez gibi araçlar) ile özel bilgisayar programları KDV’den istisna tutulmuştur Binek otomobili ve diğer nakil vasıtaları bu istisna kapsamında değildir






Diğer İndirimler


Bazı belediye meclislerinde alınan kararlar doğrultusunda engelli bireyler için toplu taşıma araçlarında (ücretsiz veya indirimli) ve su faturalarında, Devlet Demiryolları tarafından anahat yolcu trenleriyle yapılacak seyahatlerde, Türk Hava Yolları tarafından tüm iç ve dış hatlarda, Türkiye Denizcilik İşletmeleri’ne ait kruvaziye seferler ve iç hatlarda, şehirlerarası otobüs yolculuklarında, cep telefonuyla yapılan görüşmelerde GSM operatörlerinin öngördüğü çeşitli tarifelerden, belirlenen koşulları taşıyan engelli bireylere çeşitli oranlarda indirimler uygulanmaktadır
Engelliler, milli parklardan, devlet tiyatrolarından, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı ören yerleri ve müzelerden ücretsiz yararlandırılmaktadır








Gelir İdaresi Başkanlığı
gibgovtr