Gelir Vergisi Mükellefiyeti Sona Ermede SGK Bildirim Sorunu

Gelir Vergisi Mükellefiyeti Sona Ermede SGK Bildirim Sorunu

Sosyal güvenlik sistemimizde sigortalılık tescili ve sona ermesine ilişkin bildirimler önemli bir yere sahip Geçen hafta İş ve Sosyal Güvenlik Atölyesi’ndeki yazımızda 4/a kapsamındaki sigortalıların işten çıkması halinde SGK bildiriminden bahsetmiştik

​Bu sigortalılarda sigortalılık başlangıç ve sona ermesine ilişkin bildirimler işverenleri tarafından yapılıyor ve muhatap noktasında sıkıntı yaşanmıyor Ancak aynı durum 4/b kapsamındaki sigortalılarda (eski tabirle Bağ-Kur sigortalılarında) söz konusu değil

Nitekim gerek sigortalılık tescilinde gerekse de sona erme bildiriminde farklı farklı mercilere bildirim yükümlülüğü verilmiş

Söz konusu 4/b kapsamındaki sigortalılardan “ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar” açısından sigortalılığın sona ermesinde mevzuat açısından bir karışıklık söz konusu olup uygulamada da aksaklıklar göze çarpıyor

Bildirim Görevi Kimde?
Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olan sigortalılar, vergi mükellefiyetlerinin başladıkları tarihten itibaren sigortalı sayılıyor Ayrıca bunların sigortalılıkları mükellefiyetlerini gerektiren faaliyetlerine son verdikleri tarihte sona eriyor Peki sigortalılık sona erdiği zaman SGK’ya bildirimin kim tarafından yapılması gerekiyor?

5510 sayılı Kanun’un 9 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına göre; ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıkları sona ermesi halinde kendileri ve vergi daireleri tarafından, en geç on gün içinde SGK’ya bildirmesi gerekiyor Dolayısıyla 5510 sayılı Kanun’da bu sigortalılar açısından sigortalılığın sona ermesinin bildiriminde hem sigortalıya hem de vergi dairesine sorumluluk yüklenmiş

Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin 14 üncü maddesine göre ise; bu kişilerin sigortalılıkları, vergi mükellefinin işi terke ilişkin yoklama veya 213 sayılı Vergi Usul Kanununca vergi incelemeye yetkili olanlarca düzenlenen raporların ya da vergi mükellefiyetinin sonlandırılmasıyla ilgili mahkeme kararının uygulanması da dahil tüm işlemlerinin vergi dairesince iki ayı geçmemek üzere tekemmül ettirildiği tarihten (vergi mükellefinin işi terk işlemlerinin, tamamlanması akabinde, bilgisayar sistemine girildiği tarih) itibaren vergi dairelerince ve sigortalılarca on gün içinde SGK’ya bildirmesi gerekiyor Dolayısıyla

Yönetmelik’te de Kanun’a uygun olarak sigortalılığın sona ermesinin bildiriminde hem sigortalıya hem de vergi dairesine sorumluluk yüklenmiş

Ancak, SGK tarafından çıkartılan sigortalılık işlemlerine ilişkin 2013/11 sayılı Genelge’ye göre, söz konusu bildirim yükümlülüğüsadece vergi dairelerine verilmiş Dolayısıyla Genelge’de sigortalıların bildirim yapma yükümlülüğüne yer verilmemiş

Vergi Daireleri Görevini Yapıyor mu?
Mevcut uygulamada birçok vergi dairesi, Kanun ve Yönetmelikte kendilerine yüklenen açık yükümlülüğe rağmen bildirimde bulunmuyor ve sigortalılara kendileri tarafından bildirimde bulunmaları yönünde tavsiyede bulunuyor Sosyal Güvenlik İl

Müdürlükleri de söz konusu bildirimlerin vergi dairesince yapılmaması durumunun takibini yapamadıkları gerekçesiyle sigortalılık sonlandırma işlemlerini yapmıyor ve ancak sigortalının kendisi tarafından yazılı olarak bildirim yapması halinde sigortalılığı sonlandırıyorlar Yani bir bakıma SGK kendi çıkardığı Genelgeye uygun hareket etmiyor

Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıklarının sona ermesinde yaşanan bu sorun sigortalının sigortalılığının sona ermesi nedeniyle gelir testi ve GSS tescil işlemlerinin aksamasına ve hatta gecikme zamlı GSS prim borcu çıkmasına neden olabiliyor

Gelir vergisi mükellefi olanların sigortalılıklarının sona ermesinde yaşanan bu sorunun temelinde gerek vergi dairelerinde gerekse de SGK il müdürlüklerinde yaşanan iş yoğunluğu ve bilgi işlem alt yapısının yeterince kullanılmaması yatıyor

Para Cezası Var
Kanun ve Yönetmelikte yer alan vergi dairelerine getirilen açık yükümlülüğe karşın bildirimin yapılmıyor olması halinde 5510 sayılı Kanun’da yer alan idari para cezasının uygulanması gerekiyor Nitekim 5510 Sayılı Kanun’a göre sigortalılığın sona ermesine yönelik gerekli bildirimleri yapmayan vergi dairelerine aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası uygulanması gerekiyor

Ancak sigortalıların bildirimde bulunmaması halinde herhangi bir ceza uygulaması söz konusu değil Hal böyleyken vergi dairelerinin ve SGK il müdürlüklerinin bildirim noktasında sigortalıları zorlamaları da uygun değil

Ayrıca her ne kadar vergi dairelerinin bu şekilde bir yükümlülüğü bulunsa da bilgi işlem alt yapısının kullanılarak vergi dairelerinin mükellef sonlandırma ekranlarının SGK il müdürlüklerinin sigortalılık sona erdirme ekranları ile eşleştirilmesi ve böylece bürokrasinin ortadan kaldırılması yerinde olacaktır
​
MEHMET BULUT
sadettinorhannet