Mal Iadelerinde Düzeltme Işlemi

Mal iadelerinde düzeltme işlemi


Alıcı ve satıcının gerçek usulde mükellef olmaları halinde düzeltme işlemleri nasıl yapılır? Vergi Uzmanı Şükrü Kızılot yazdı:


YASAL DÜZENLEME

Satılan malların kısmen veya tamamen iade edilmesi faturanın teslimden önce düzenlenmesi halinde teslimden vazgeçilmesi veya teslimin gerçekleşmemesi vb sebeplerle daha önce ortaya çıkmış bulunan KDV’nin mesnedinin kalmadığı durumlarda, düzeltme ihtiyacının ortaya çıktığı dönemde satıcı yönünden hesaplanan KDV’nin, alıcı yönünden ise indirilen KDV’nin düzeltilmesi gerekmektedir
Ancak, yukarıdaki şekilde düzeltme yapılabilmesi için, iade olunan malın;
- İşletmeye fiilen girmiş olması,
- Bu girişin defter kayıtları ve beyannameye yansımış olması
Düzeltme işlemi yapılırken, satıcılar daha önce hesapladıkları KDV’yi bu defa indirilecek KDV olarak beyannamenin 53 satırında, alıcılar ise in¬dirim konusu yaptıkları vergiyi bu defa hesaplanan KDV olarak beyanna¬menin 46 satırında göstereceklerdir


ALICI VE SATICININ GERÇEK USULDE MÜKELLEF OLMALARI HALİNDE DÜZELTME İŞLEMLERİ


1- Genel Olarak Düzeltme İşlemi ve Fatura Düzenlenip Düzenlenmeyeceği
Yukarıda yapılan açıklamalardan da fark edileceği üzere KDV Kanununun 35 madde hükmünün amacı, esas olarak VUK’nun düzeltme hükümlerine göre vergi dairesince düzeltilmesi gereken hesaplanan ve indirilen KDV miktarlarının, bizzat mükellef tarafından yapılmasına izin verilmek suretiyle kolaylık ve pratiklik sağlamaktır


Ancak uygulama, madde hükmünde olduğu kadar kolay, pratik ve basit değildir İşletme kayıtlarına girmiş bir malın sonraki tarihlerde faturasız çıkışının yapılması mümkün değildir (vergisi henüz beyan edilmeyenler hariç) Mal iade işlemlerinin mutlak suretle fatura ile yapılması şarttır
Vergi idaresi, mal akışının izlenmesi ve kontrol altına alınması ile belge düzeninin sağlıklı bir şekilde işlemesini sağlamak amacıyla düzeltme işlemlerinin fatura ile yapılması gerektiği görüşündedir
Satın alınan malların iadesi için normal faturanın düzenlenmesi gerekmektedir Ancak faturada malların iade edildiğini belirten bir açıklamaya yer verilmesi uygun olacaktır


2- Mal İadelerinde Uygulanacak KDV Oranı


Ticari faaliyetler sırasında, satın alınan malların çeşitli nedenlerle iadesi söz konusu olabilir Örneğin; sipariş edilen malın yerine, başka bir malın gönderilmesi, alınan malın defolu olması vb nedenlerle satılamayan mal¬lar geri iade edilebilir Satın alınan malların iade edilmesi halinde, iade eden firmanın hem irsaliye, hem de fatura düzenlemesi gerekmektedir
Malların iadesi sırasında, faturaya yazılacak olan tutar, malların satın alındığı bedel yani faturada yazılı olan tutardır İade edilen malın maliyet bedelinin yani faturada yazılı tutara ek olarak, alışta ödenen komisyon, alış nakliyesine ilişkin ödemeler vs iade edilen malın bedeli olarak göz önüne alınmaz


Yukarıda da belirtildiği gibi faturada yazılı alış bedeli esas alınmak suretiyle “İade faturası” düzenlenir
İade edilen mallara uygulanacak KDV oranı ise, uygulamada bazı du¬rumlarda aksamalara neden olabilmektedir
Özellikle malın alındığı tarihteki KDV oranı ile iade edildiği tarihteki KDV oranının farklı olduğu durumlarda, iade faturasında gösterilecek KDV oranının alış tarihindeki KDV oranı mı, yoksa iade sırasındaki KDV oranı mı olacağı konusunda tereddüte düşülmektedir Örneğin; bir kitapçı, yayınevinden aldığı kitaplar için yüzde 8 oranında KDV ödemiştir Daha sonra kitaptaki KDV oranı yüzde 8’den yüzde 15’e yükseltilmiştir Kitapçı, KDV oranı yüzde 15’e yükseltildikten sonra 200 milyon liralık kitap iadesi yapmıştır Bu durumda, yüzde 8 mi yoksa yüzde 15 mi KDV oranı uygulanacağı, burada karşılaşılan sorun olmaktadır
Satın alınan malın iade edilmesi halinde, malın iade edildiği değil, satın alındığı tarihte yürürlükte olan KDV oranının uygulanması gerekir Çünkü, iade işlemi, satış değil, düzeltici nitelikte bir işlemdir Nitekim, bu ko¬nuda Maliye Bakanlığına yansıyan bir olayda da Bakanlıkça mal iadelerinde mal alışı sırasında yürürlükte olan KDV oranının uygulanması ge¬rektiği yönünde idari görüş bildirilmiştir


Maliye Bakanlığı’nın söz konusu idari görüşü([1]) aşağıdaki gibidir:
“Katma Deşer Vergisi Kanununun 35 maddesinde malların iade edil¬mesi, “matrahta değişikliğin vuku bulduğu hal” olarak kabul edil¬mektedir
Malların iadesi halinde ilk tes¬limin tabi olduğu oran geçerli olacak ve karşılıklı “düzeltme”ler bu oran üzerinden gerçekleştirilecektir”


3- Düzeltme İşleminin KDV Beyannamesinde Gösterilmesi


Malların satıcıya iade edilmesi nedeniyle alıcılar tarafından düzenlenen düzeltme faturasında gösterilen hesaplanan verginin, KDV beyannamesi¬nin 46 satırında gösterilerek 44 satırda yer alan “Hesaplanan KDV”ye ilave edilmesi gerekmektedir
Sattığı malları iade olan satıcı mükelleflerin ise alıcının düzenlediği dü¬zeltme faturasında yer alan KDV’yi, düzeltmenin yapıldığı dönem beyannamesinin 53 satırında göstererek indirmeleri gerekmektedir


4- Malların KDV Beyanname Verme Süresi İçinde İade Edilmesi Halinde Düzeltme İşlemleri


Vergi idaresi görüşüne göre, KDV mükellefleri arasındaki mal iadesi olaylarında fatura düzenlenmesi gerekmektedir Ancak, iade olaylarının aynı KDV vergilendirme döneminde gerçekleşmesi halinde, satıcı ve alıcı¬nın ayrı ayrı faturada düzenlemeleri pek uygun olmayacaktır Çünkü ayrı ayrı fatura düzenlenmesi halinde, alıcı ve satıcının beyannamelerinde hem he¬saplanan hem de indirilecek KDV tutarları yer alacak, bu ise, çeşitli ka¬rı¬şıklıklara yol açabilecektir
Kişisel görüşümüze göre, aynı vergilendirme dönemi içinde gerçekleş¬tirilen malların iade işlemlerinde (dişer bir anlatımla satılan ancak vergisi henüz beyan edilmeyen malların iade edilmesi) satış faturasının iptal edilmesi suretiyle işlem yapılması uygun olacaktır Bu durumda, iade konusu mal ile birlikte, malın faturası veya yazar kasa fişi geri alınmalı ve bu bel¬ge¬ler iptal edilmelidir
[1] MB’nin, 25021988 tarih ve 2601010-126/12411 sayılı Özelgesi