Gırtlak Alm.Kehlkopf.Larynx(m)Fr.Gosier(m).Gorge (f).larnynx(m).İng.Throat.larynx.

GIRTLAK





GırtlakAlmKehlkopfLarynx(m)FrGosier(m)gorge (f)larnynx(m)İngThroatlarynx

Boynun ön soluk borusunun üst kısmında yer alan bir solunum ve ses organı Gırtlak boynun ön tarafında 3-6 boyun omurları hizasında yer alır Basit bir kutu görünüşünde olan gırtlak; kıkırdak,zar ve bağlardan yapılmış önemli vazifeleri bulunan bir organdır Solunum yolunun üst kısmını teşkil eder ve aynı zamanda ses organıdır Bu sebeple gırtlağın yapısı solunum borusunun diğer kısımlarından daha farklı ve karışıktır
Gırtlağın üst deliği solunum yolunu daraltabilecek ve hatta icabında tamamıyla kapatabilecek bir mekanizmaya sahiptir Bilhassa sesin meydana gelmesi ile ilgili olan bu mekanizma, icabında solunum yolunu kapatmak suretiyle yabancı maddelerin daha içerilere girmesine mani olur Bu suretle organizma kendini ölüme bile götürebilecek olan bir hadiseden kurtulma imkanına sahip bulunmaktadır
Büluğ çağında erkek çocukların gırtlağı hızla büyümeye başlar Bütün kıkırdaklarda ve her yönde cereyan eden bu büyüme sonucunda bir sene zarfında mizmar aralığının uzunluğu hemen hemen iki misline çıkar Ses kıvrımlarının (ses tellerinin) uzaması neticesinde bu çağda erkek çocuklarının sesi değişir ve kalınlaşır Kız çocuklarında gırtlağın büyümesi büluğ çağında da yavaştır Bu yüzden gırtlak erkeklerde hem genişlik hem de uzunluk bakımından kadınlardan daha büyüktür Gırtlağın çevresi erkeklerde ortalama 136, kadınlarda 112 milimetre kadardır Cins ve yaş durumlarından başka çeşitli şahıslarda da gırtlak büyüklük ve şeklinde çeşitli farklılıklar görülebilir Bundan dolayı insanların sesleride birbirinden çok farklıdır 20 yaşından itibaren gırtlak kıkırdakları kemikleşmeye başlar ve elastiki kıkırdaktan yapılmış olan epiglot ve ses tellerinin bağlandığı çıkıntılar hariç diğer kıkırdakların büyük kısmı yaşlılarda kemikleşmiş olur
Gırtlağın iskeletini meydana getiren kıkırdaklar dokuz tanedir Bunların üçü çift, üçü tektir Tek olanlar tiroit kıkırdak (kalkansı kıkırdak) ,krikoit kıkırdak (yüzüksü kıkırdak) ve epiglot (gırtlak kapağı kıkırdağı) tur
Çiftolanları ise aritenoit, corniculat ve cuneiform kıkırdaklarıdır Tiroit kıkırdağın boynun ön tarafında yaptığı çıkıntıya halk arasında "adem elması" ismi verilir Gırtlağın kasları da beş tanedir Bunlardan dört tanesiçift, bir tanesi de tektir, Bunların kimisi ses tellerini uzatır, kimiside kısaltır Yine kasların bazıları mizmar aralığını daraltırken ,bazıları da genişletir Gırtlak kaslarının vazifelerinden ikincisi ise ,yabancı cisim ve zararlı maddelerin alt solunum yollarına geçmesini önlemek için gırtlağı kapatmaktır Bu kasları harekete geçiren uyarı,yabancı zararlı maddelerin gırtlak iç yüzeyine teması neticesinde meydana gelen reflekstir
Gırtlağın iç yüzü bütün solunum yollarında olduğu gibi, çok katlı titrek tüylü epitel ile örtülmüştür Yanlızca fazla mekanik tesirler altında kalan ses tellerinin üzeri boynuzsu (çok katlı yassı) epitel ile örtülmüştür gırtlak mukozasının altında her tarafta çeşitli salgı bezleri bulunur Bunların vazifeleri gırtlak iç yüzünün daima nemli kalmasını sağlamaktır Bu durum, burun boşluğunda olduğu gibi buradan geçen havanın temizlenmesi ve neminin artırılmasında önemli rol oynar Larinks aynası denilen bir alet ile gırtlağın üst ve orta bölümleri görülebilir Gırtlağın sinirleri vagus sinirinin iki dalından gelir Bunların dallarının kesilmesi veya kanser hücreleri tarafından buraların istila edilmesi neticesinde ses kısıklığı meydana gelir
Gırtlağın kendi özel isimleriyle anılan çeşitli hastalıkları vardır Gırtlak difterisi, gırtlak veremi, larenjit (gırtlak iltihabı) ,gırtlak felci en önemlileridir
Gırtlak tümörleri; Bütün organlarda olduğu gibi ,gırtlak tümörleri de iyi huylu (selim) ve kötü huylu (habis) olmak üzere ikiye ayrılır
Gırtlağın iyi huylu tümörleri sıklık sırasına göre papillomlar,fibromlar,anjiomlar ve poliplerdir Papillomlar viruslerle meydana gelirken,ses teli nodülleri sesin kötü kullanılmasından ileri gelir Bir kısmı da doğuştan beri mevcuttur
Selim gırtlak tümörlerinin en sık rastlanılan belirtisi ses kısıklığıdır Gelip geçici veya daimi ses kısıklığı olabildiği gibi bir kısmı ses kısıklığı husule getirmeyebilirAğrı çok nadir görülürÇok büyük tümörler nefes darlığına sebep olabilirlerTedavileri tümörlerin cerrahi olarak çıkarılmalarından ibarettirÇıkarılmasalar bile ses kısıklığı ve nefes darlığından başka zararları olmaz

Kaynak: Yeni Rehber Ansiklopedisi cilt 8 sayfa 45-46 frmsinsinet için yazılmıştır

GIRTLAK KANSERLERİ





Gırtlağın habis tümörleri denilince gırtlak kanserleri akla gelirKanser dışında habis tümörü varsa da bunların oranı %1/i geçmezGırtlak kanserleri bütün vücud kanserlerinin %2/sini teşkil ederDaha ziyade 45-50 yaşları arasında görülür20 yaşın altında görülmesi çok nadirdirErkeklerse sık görülürYaklaşık on erkeğe karşı bir kadında görülürHazırlayıcı sebepler arasında ilk sırayı tütün alırMüzmin iltihaplar aşırı ses ses tahrişi tahriş edici gazlarve alkolizm diğer sebepler arasında yer alırlar

Gırtlak kanserlerinin belirtileri erken ve geç belirtiler olarak ikiye ayrılır

ERKEN BELİRTİLER

Kanserin yerleşim yerine bağlı olarak meydana gelen ses kısıklığı nefes güçlüğüyutkunurken takılma hissi ve kulağa doğru vuran ağrıBunların dışında gırtlakta rahatsızlık hissibalgam çıkarmada artmaseste ton değişiklikleribazen bir gıcık öksürüğü ilk belirtiler olarak karşımıza çıkabilir

GEÇ BELİRTİLER:

Nefes darlığıyutma güçlüğüiştahsızlıkaşırı zayıflamaöksürükkanlı balgamboyun lenf bezlerinin büyümesişiddetli ağrılar

TEDAVİSİ

Cerrahi tedavi ve şua tedavisi en önemli iki tedavi usülüdürGırtlağın cerrahi olarak çıkarıldığı durumlarda hasta ses tellerini de kaybettiğinden ses rehabilitasyonuyla yuttuğu havayı yemek borusu vasıtasıyla sese çevirerek konuşurBunu beceremeyen hastalara tek tonda ses çıkaran elektronik bir aletle yardım edilirŞahıs bu aleti çene altına dayar ve aletin çıkardığı sesi ağız içinde harflere çevirip konuşur

Erken teşhis edilen gırtlak kanserinde tedavi oldukça başarılırİki haftayı geçmiş her ses kısıklığı vak'ası veya yukardaki belirtileri gösteren her şahıs hele sigara içiyor ve yaşı 45'in üzerindeyse muhakkak bir kulak-burun -boğaz doktoruna muayene olmalıdır

Kaynak: Yeni Rehber Ansiklopedisi cilt 8 sayfa 45-46 frmsinsinet için yazılmıştır