Klavsen, Telleri Mızrapla Titreştirilen Klavyeli çalgı.

KLAVSEN

Klavsen, telleri mızrapla titreştirilen klavyeli çalgıGenel olarak iki ya da üç tel takımı vardırTakımlardan biri,öbürlerinden bir oktav tiz ses verebilirbuna 4- ayak (tiz oktav) ses alanı denirSes alanı normal olan tel takımına 8-ayak (normal oktav) ses alanı denirBazı çağdaş klavsenlerde buna bir oktav pes ses veren bir 16-ayak (pes oktav) ses alanı da eklenmişti8-ayak iki tel takımı,ayrı ayrı noktalarda ya da farklı malzemeden yapılmış mızraplarla çekildikleri için tınıları farklı olabilir




Klavsende sesi,tellerin yatay düzlemi altında yerleştirilen bir ses tablası yükselirTeller,titreşimlerini ses tablasına ileten (ona yapışık) bir köprünün (eşik) üstünden geçerMızraplama düzeneği ,tuşların öbür ucundaki altta sabit bir yatağın içinde bulunan ,üstte ise bir sürgünün ya da hareketli bir yatağın içinden geçen düşey tahta çıtalardan oluşurSürgü,belli bir çıta takımını kendi tel takımına ya hafifçe yaklaştırır ya da uzaklaştırırBu , o tel takımının kullanılıp kullanılmayacağına bağlıdırHer çıtanın tepesindeki saplama mil,kuş teleğinin sivri ve sert ucundan ya da köseleden yapılmış mızrabın,içine oturabileceği bir biçimde delinmiştir ve telden ya da kıldan bir yay aracılığıyla dik tutulurÇıta,bezden ya da keçeden bir susturucu ile son bulurTuş serbest bırakılıp da mızrap telin altına düştüğü zaman bu bez ya da keçe teli susturur

Bilinen en eski klavsen,1521'de Roma'da Gerolamo Bolognese tarafından yapılmıştır ve bugün Londra'da Victoria ve Albert Müzesin'dedirGeçmişi konusunda fazla bilgi bulunmayan klavsen,17yüzyılda büyük bir evrim geçirerek Avrupa müziğinde en önemli çalgılardan biri durumuna geldiBir türü de ,günümüze 15-18 yüzyıllar arasında yapılmış örnekleri ulaşan clavicy-therium'du Fazla yer kaplamaması için ses tablası ve telleri,konsol piyayonad olduğu gibi klavyeye dik olan bu çalgı yaygınlaştıİtalya ,Flandre,Fransa,İngiltere ve Almanya başta olmak üzere ,ulusal klavsen yapım okulları ortaya çıktıBoyalı kapaklı süslü kasalar moda olduBarok dönemin büyük bestecilerinin çoğu klavsen çaldıkları gibi ,klavsen için çok sayıda beste de yaptılar18yüzıyılın ortalarında klavsende beş tam oktavlı normal bir ses alanı,üç ya da daha fazla tel takımı,çoğunlukla da iki klavye yer alıyorduAma bu sıralarda ,parmakların tuşlar üstündeki basıncına göre hafif ya da kuvvetli çalınabilen yeni bir çalgı olan pianoforte'nin rekabeti ortaya çıktıSesin şiddetiyle ilgili nüanslara olanak vermeyen klavsen,piyano karşısında yenik düştü19yüzyıl sonlarında yeniden ilgi çekmeye başladı; günümüzde de yapımcıların ve bestecilerin elinde evrimini sürdürmektedirAyrıca bakepinetvirginal


Kaynak;AnaBritannica cilt 19 sayfa 134-135 frmsinsinet için derlenmiştir