Pareto Prensibi Nedir Ve Neden Önemli? Uygulamalı

Pareto Prensibi

Önce Pareto hakkında biyografik tanıtım yapıldıktan sonra %20′nin %80′e üstünlüğüyle ilgili meşhur Pareto prensibi açıklanıp daha sonra bir Pareto uygulaması anlatılacaktır

Vilfredo Frederico Damaso Pareto, İtalyan iktisatçısı ve sosyoloğu Fizik ve matematik öğrenimi gördükten sonra 1869′da Torino Teknik Üniversitesi’nde fizik doktorası aldı Demir çelik sanayisinde çalıştı ve ekonomik konularda makaleler yazdı 1874′te Coğrafya Akademisi’ne seçildi ve 1877′den itibaren ekonomik teorilerle ilgili eserlerini yayınlamaya, 1894′te Lozan Üniversitesi’nde Leon Walras’dan boşalan ekonomi politik kürsüsünde ders vermeye başladı
1912′ye kadar iktisadi konularda yazan Pareto, Walras’la birlikte Lozan Ekolü’nün kurucusu olarak bilinir İktisat Teorisi’ne matematik analiz metotlarını uygulamıştır Maliyetler, üretim ve değer teorilerine yeni anlayışlar getirmiştir Zaman ve mekana bağlı olmaksızın bütün ülkelerde gelir dağılımını gösteren eğrilerin üst kademelerindeki eğiminin hep aynı kaldığını ifade eden Pareto Kanunu meşhur olmuştur
Pareto Prensibi (Pareto Kanunu olarak ta bilinir Bilimsel olarak prensip kelimesi daha uygundur)
Pareto prensibine göre(aynı zamanda 80-20 kuralı, en önemli azınlık kanunu -law of the vital- olarak ta bilinir) çoğu olayda %80 sonuç %20′lik nedenden dolayı meydana gelmektedir Fikir, pekçok yerde başarıyla kullanılabilmesine rağmen çoğu kez de yanlış kullanılabilir Yani, çoğu kez 80-20 kuralı %80 duruma uyarlanabilir görüp tüm problemleri çözmede %20 kaynağın kullanılmasının uygun olduğuna inanmak gibi
Prensip, İtalyan ekonomist Vilfredo Pareto’nun ardından yönetimci Joseph M Juran tarafından isimlendirildi Pareto’nun gözlemine göre “İtalya’nın tüm gelirinin %80′ine İtalyan nüfusunun yanlızca %20′si sahip bulunmaktadır” (Türkiye’de durum herhalde daha kötüdür)
Varsayıma göre, çoğu durumda sonucun çoğunun oluşmasının sebebi az sayıdaki nedendir Bu fikir pekçok alana uygulanabilir Örnek: Müşterilerin %20′si %80′lik satış hacmini oluştururlar Böyle bir ifadeyi test edebilirsiniz Yaklaşık olarak ta doğrudur ve karar vermede yararlı olabilir
Buna Pareto dağılımı da denilmektedir Eğer Pareto dağılımındaki parametreler uygun şekilde seçilirse, %80′lik sonucun %20 nedeniyle oluştuğunu söylemekle kalmaz ayrıca bu %80′in içindeki %80′lik kısmın da bu dağılım içindeki %20′den kaynaklandığını ifade eder (%80′in %80′i %64 ve %20′nin %20′si %4 olduğundan 64-4 kanunu olarak ta ifade edilir)
Pareto prensibi, pareto grafiği (pareto chart) ile toplam kalite kontrolu ve altı sigma (six sigma) konusunda yaygın şekilde kullanılmaktadır
Bilgisayar bilimlerinde Pareto prensibi kaynak optimizasyonuna uygulanarak şöyle ifade edilebilir: %80′lik kaynak, %20 operasyonda harcanmaktadır Yazılım mühendisliğinde, bir bilgisayar programının icra zamanının (execution time) %90′ı bilgisayar kodunun %10′unun çalıştırılması için harcanmaktadır
Pareto prensibi ABC Analizi ve XYZ Analizleriyle lojistik ve tedarik zinciri yönetiminde, mallara ait stok optimizasyonuyla maliyetleri düşürme amaçlı kullanılmaktadır
Küçük örnek bir Pareto uygulaması
Sorular sitesindeki üyelerle ilgili basit bir Pareto prensibi uygulaması burada yer almaktadır
Aşağıdaki grafikte tüm üyelerin dağılımı gösterilmektedir Üyelerle ilgili veri tabanından şehir ve kaç üye olduğu verisi kullanılmıştır Üyeliklere bakıldığında toplam 109 şehirden (Avrupa’daki şehirler de yer almaktadır) üye yer almaktadır 109 şehrin %80′i yaklaşık 22 şehir yapmaktadır Üyelik yüzdeliklerine göre sıralama yapıldığında 22 şehrin toplamı %79′a ulaşmaktadır (Yani yaklaşık olarak prensibe uymaktadır) %80 üye sayısına 24 il Muğla ile ulaşılmaktadır Aşağıdaki şekilde önce tüm üyelerin dağılımı turta grafih olarak verilmekte daha sonra 109 şehir içinde %80′lik üye dağılımını gösteren tablo verilmektedir
Şekil: Tüm Üyelerin şehirlere göre dağılımı (Üye sayısına göre sıralanmıştır)



Tablo: Pareto Dağılımı

Pareto prensibine tekrar devam edelim Toplam 109 şehrin %20′sindeki üye sayısı yaklaşık %79 idi Şimdi toplam 24 şehrin içindeki üye dağılımına bakalım 24 sayısının %20′si yaklaşık 5 il ediyor 5 ildeki üye sayısı 24 il içindeki toplam üyenin %75′ini teşkil ediyor
Pareto prensibi ikinci kez uygulandığında (64-4 prensibi) ortaya çıkan tablo aşağıdadır

Pareto Analizi neden önemli?
Sınıfta bahsettiğimiz üzere kriz zamanlarında hatırlarsanız ilk önce çaycı işten çıkarılır Pareto prensibini bilen bir yönetici maliyetleri analiz etse çaycının maliyetinin toplam maliyetler içinde hiç önemsenmemesi gerektiğini görecektir Eğer yöneticiler olarak %80 sonuç üzerinde etkili olan %20 etken üzerine odaklanırsanız çok kısa zamanda herkesçe farkedilen sonuçlar alabilirsiniz Buna amaç temelli yönetim (objective based management ya da management by objectives) denilmektedir

drcetinerorg