Kimyasal Formül (Moleküler Formül) Nedir?

Kimyasal Formül

Kimyasal formül (bazen moleküler formül de kullanılır), bir kimyasal birleşiği oluşturan atomlar hakkında detaylı ve açık bilgi veren bir yöntemdir Başka bir deyişle; bir molekülü oluşturan atomların (element simgeleriyle) ve sayılarının (rakamlarla) simgesel gösterimidir

Moleküler bileşikler için, içindeki elementleri kimyasal sembolleriyle, o elementlerin sayısını da o atomun yanındaki sayılarla belirtirler Eğer bir molekül, birden çok atom içeriyorsa, bu atomların nicelikleri, yanlarında altyazı olarak belirtilir İyonik bileşikler ve moleküler olmayan maddeler içinse, atomların girdiği oranlar, bu altyazılarla belirtilir

Ampirik formül, molekülü oluşturan atomların oranını gösterir (Su için H2O, asetik asit için CH2O) Molekül formülü, molekülü oluşturan atomların gerçek sayısını gösterir (su için H2O, asetik asit için C2H4O2) Bazen atom simgeleri değişik biçimde sıralanarak molekülün yapısı da belirtilebilir Asetik asitin CH3COOH biçiminde yazılışı buna örnektir

Molekül formülünün her iki yazılışına da kapalı formül denir Molekülün yapısını yapı formülü (açık formül) belirtir Açık formül atomlar arasındaki bağları gösterdiğinden izomerleri ayırt etmeye de yarar Atom ve bağların üçboyutlu uzaydaki konumunu ise uzay formülü verir Bu da, yapı formülleri aynı, ancak atomlarının uzaysal dizilişleri farklı olan stereo-izomerleri ayırt etmeye yarar Bu formüller düzlemde perspektif olarak ya da açık formül gibi gösterilebilir Moleküle zayıf bağlanmış gruplar (kristal suları gibi) noktayla ayrılarak belirtilirler (örneğin CuSO45H2O) Organik kimyada kimi bileşikler (homolog sıra oluşturanlar) genel formülle gösterilirler (doymuş hidrokarbonların genel formülü CnH2n+2'dir; n = 1, 2, 3, )

Hill sistemi

Bu sistem ilk defa, Birleşik Devletler Patent ve Ticari Marka Ofisi (United States Patent and Trademark Office)'nden Edwin A Hill tarafından 1900 yılında yayınlanmıştır
Sistemde, moleküllerin kimyasal formülleri şu iki kurala göre yazılır:

• Moleküldeki karbon atomları (ve sayısı) ilk sırada, hidrojen atomları ikinci sırada, diğer elementler ise (döteryum ve trityum gibi hidrojen izotopları da dahil olmak üzere) alfabetik sırayla belirtilir,
• Eğer molekülde karbon atomu yoksa, hidrojen dahil tüm elementler alfabetik sırayla belirtilir

Kimyasal formülleri molekülleri oluşturan her bir elementin sayısı ile element simgelerinin alfabetik önceliğini esas tutarak bu iki kurala göre yazmak, bileşiklerin doğrudan sıralıp araştırılabilmesine olanak verir Sıralamada formüller, aynen bir sözlükteki sözcüklerin alfabetik olarak sıralanma yöntemine benzer şekilde sıralanırlar Formüllerdeki elementlerin aynı olduğu durumdaysa, element sayıları formül başından itibaren karşılaştırılır ve aynı elementi daha az sayıda içeren bileşik daha önce yazılır Bu sıralamaya Hill sistemi sıralaması denir ve şöyle bir örnekle açıklanabilir:
[*]BrH[*]BrI[*]CH3I[*]C2HCl2O2[*]C2H3BrO2[*]C2H3ClO2[*]C2H5Br[*]HI
Basılı ve çevrimiçi dosyaların neredeyse tümünde, kimyasal formüller Hill sistemi sıralamasına göre düzenlenmiştir