Kervansaray Nedir? Hangi Amaçla Kullanılır? Ülkemizde Nerelerde Vardır?

Karatay Hanı, Celaleddin Karatay tarafından Kayseri-Malatya yolu üzerinde inşa ettirilen kervansaray

Karatay Hanı iki bölümden oluşur Birinci bölümde dikdörtgen bir avlunun etrafında çeşitli mekanlar yer alır ikinci bölüm ise arkada daha küçük ve kapalı bir mekandır Giriş kısmının yanındaki kubbeli bölüm hanın mescididir Mescidin doğusunda hamam yer alır

İşlek bir ticaret yolu üzerinde olması sebebiyle uzun yıllar kullanılan Karatay Hanı Coğrafi Keşiflerden sonra ticaret yollarının değişmesiyle önemini kaybetti ve 16 asırda zaviyeye dönüştürüldü

Kurt kulağı Kervansarayı, Ceyhan'ın 12 km güneydoğusunda Kurt kulağı Beldesi'ndedir 17 yy sonlarında Hüseyin Paşa tarafından eski Halep kervan yolu üzerinde yaptırılmıştır Büyük kesme taşlarla inşa edilen yapı, 23,60 x 45,75 m boyutlarındadır 1,80 x 2,15 m boyutlarında kalın ayaklar ve kemerlerle örtülü odalar sivri kemerli ikişer pencere ile aydınlanmaktadır Kervansarayın yanında, aynı döneme ait ilginç mimarisi olan tarihi cami bulunur (Haydar Ağa Cami)

Sultanhanı, Aksaray: Aksaray'ın 42 km batısında, Sultanhanı kasabasında bulunan Kervansaray 1229 da I Alaaddin Keykubat tarafından yaptırılmıştır

1278 de Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından genişletilmiştir Dıştan yazlık ve kışlık bölümlerinin boyu 116,90 m'dir Yazlık kısmının eni ise 4935 m Boyu 6175 mdir Kışlık kısmının eni ise 32,90 m Boyu 55,15 m'dır Yazlık ve kışlık kısmının toplamı 4866 m²'y bulmaktadır

Yazlık kısmının geometrik şekillerle süslenmiş muhteşem bir portali vardır Han içinde bulunan tüm yapı özellikleri itibariyle Sivas’taki Gök Medreseye benzemektedir Sivri kemerin hemen altında "Elminnetül Lillah" yani "Kudret Allah'ındır" duası yazılıdır

Kervansarayın ilk kitabesinde mukarnaslı dış portal nişini çeviren süs kemerinin iki tarafında altıgen madalyonlar içinde sağda ve solda yer almaktadır Uzun bir dehlizden geçtikten sonra avluya varılır Burada arabalara mahsus revakşeklinde yerler, sol tarafında ise kemerli ve yolculara mahsus odalar, salonlar, iki hamam ve ambarlar vardır

1278 de Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından genişletilmiştir Dıştan yazlık ve kışlık bölümlerinin boyu 116,90 m'dir Yazlık kısmının eni ise 4935 m Boyu 6175 mdir Kışlık kısmının eni ise 32,90 m Boyu 55,15 m'dır Yazlık ve kışlık kısmının toplamı 4866 m²'y bulmaktadır

yazlık kısmının geometrik şekillerle süslenmiş muhteşem bir portali vardır Han içinde bulunan tüm yapı özellikleri itibariyle Sivas’taki Gök Medreseye benzemektedir Sivri kemerin hemen altında "Elminnetül Lillah" yani "Kudret Allah'ındır" duası yazılıdır

Kervansarayın ilk kitabesinde mukarnaslı dış portal nişini çeviren süs kemerinin iki tarafında altıgen madalyonlar içinde sağda ve solda yer almaktadır Uzun bir dehlizden geçtikten sonra avluya varılır Burada arabalara mahsus revakşeklinde yerler, sol tarafında ise kemerli ve yolculara mahsus odalar, salonlar, iki hamam ve ambarlar vardır

Avlunun ortasında Sasani ateşgedelerinde olduğu gibi dört kemer üzerine dayanmış bir mescit bulunmaktadır Bu mescit Selçuklu süsleme sanatını en güzel örneğini sergilemektedir Yazlık kısmın sonunda, batı duvarında tezyinat bakımından giriş portalinden geri kalmayan bir portali vardır Bununda dış portalde olduğu gibi sağında solunda birer niş bulunmaktadır Kitabe kemer ve nişlerin üzerindedir

Basık kemerli bir kapıdan girilince kışlık kısma geçilir Üstü tonozla örtülü bu kısımı kare kasetli dört kısa, sekizer ayak dizisi, beş sahana ayırmaktadır Ortadaki sahan diğerlerinden daha büyük ve geniştir Tam ortadaki yerin yukarısı pandantiflerle sekiz kenarlı kasnağa oturan bir kubbe ile örtülmüştür İçeriyi kubbe feneri ile duvarının sağına ve soluna dörder, dip deki duvarda ise, üç olmak üzere yukarılara açılmış mazgal biçiminde iki pencere aydınlatmaktadır Bunlardan başka ışık ve hava alacak yeri yoktur

Çok sağlam durumda iç portal, daha kuvvetli rölyefler halinde geometrik yıldız geçmeler ve rozetlerle işlenmiştir Karatayhanın iç portali bunu örnek alarak aynen tekrarlanmıştırBu iki portalin Alaaddin Keykubat zamanında, hol kısımlarıyla birlikte tamamlandığına bir işarettirMukarnaslı tromplar üzerine oturan kubbe, süslemeleriyle holdeki sade taş minareyi canlandırır Kubbenin külahı yıkılmıştır

Turhal Kervansarayı: Tokat'da Turhal-Pazar karayolunda bulunur Selçuklu Sultanı Alâeddîn Keykubat devrinde 1237’de yapılmıştır Günümüzde bakımsızdır

Şarapsa Hanı, Alanya'nın 13 kilometre batısında şehirlerarası karayolu üzerinde bulunan 13 yüzyıldan kalma bir yapıdır

1236-1246 yılları arasında Selçuklu sultanı olan Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından tarihi ipek yolu üzerinde kervansaray olarak yaptırılmıştır Bir dönüme yakın araziye inşa edilen yapının duvarları iri kesme taşlarla örülüdür Orta çağın önemli konaklama merkezlerinden biri olan kervansaray günümüzde eğlence merkezi olarak kullanılmaktadır