Ekvator Ginesi Tanitimi

EKVATOR GİNESİ

DEVLETİN ADI: Ekvator Ginesi Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ: Malabo
NÜFUSU: 358000
YÜZÖLÇÜMÜ: 28051 km2
RESMİ DİLİ: İspanyolca
DİNİ: Katolik, İslâm, Protestan
PARA BİRİMİ: Ekuele
Afrika kıtasının batısında, Gine Körfezinde; kuzeyinde Kamerun güney ve doğusunda Gabon, batısında Gine Körfezi bulunan kıyı şeridi ile körfezdeki iki adadan müteşekkil devlet Eski İspanyol sömürgelerindendir

Târihi

Ekvator Ginesinin bilinen târihi 10 asırdan itibaren başlar Bantu lisanı konuşan Bubi halkı, 10-15 asırlar arasında, adı sonradan Fernando Po olan bölgeye göç ettiler 1749da Portekizli gemiciFernando Po, adaya ayak basan ilk Avrupalı oldu Portekiz burayı sömürge hâline getirdi 1778de ada İspanyollara geçti Bunlar bir koloni kuramadılar 1827de İngilizlere adada (Santa İsabelde) kölecilik faaliyetlerine karşı yardım etmeleri için bir üs temin edildi Bundan sonra İngilizlerin nüfûzu hissedilmeye başlandı İspanyollar 1843te Fernando Po Adasında kontrolu ele geçirdiler Ada bir aralık politik sürgünler ve azat edilmiş Kübalılarla doldu Ekonomik gelişmesi 20 yüzyıldan sonra olmuştur Yirminci yüzyıla kadar İspanya Rio Munideki kıyı bölgelerini işgâl etti 1923e kadar bu işgal resmîleşemedi 1959 ve 1960ta, kolonicilik fikrine karşı Birleşmiş Milletlerde meydana gelen fikir akımıyla İspanya Ekvatorial Gineyi koloni yerine uzak denizlerdeki eyâlet hâline getirdi Daha sonra İspanyol Ginesi tekrar Ekvator Ginesi hâline geldi Fernando Po ve Rio Muni adında iki eyâlete de sınırlı olarak kendi kendini idâre etme hakkı tanındı Madritdeki bir konferanstan sonra 1968de Ekvatorial Gine bağımsızlığına kavuştu Fang topluluğundan Francisco Macias Nquema ilk başkan seçildi

Ekvator Ginesi bağımsızlığı kazandıktan sonra ekonomik buhranın yanında politik buhran da geçirdi 1969da İspanyollar ile Rio Munideki halk arasındaki gerginlik gösteri yapmaya kadar varınca, İspanya, gemi yollayarak vatandaşlarınıİspanyaya getirtti Madrit elçisini geri çağırdığından, kriz bitmiş olmasına rağmen pekçok İspanyol ülkeyi terk etti 1969 Mart ayında, Dışişleri Bakanı Atanassio Ndongo ve Birleşmiş Milletler Temsilcisi Saturnio İbongo, darbe teşebbüsünde bulundular Fakat, başkan Maciası yakalayamadılar Macias tekrar iktidara geldi Ndongo, İbongo ve diğer Bubi liderleri yakalandı Darbeden sonra Macias diktatör hâline geldi 1979da yapılan bir darbeyle askeriye yönetimi ele geçirdi 1982de yeni anayasa kabul edildi 1983te seçimler yapıldı

Fizikî Yapı

Ülkenin Afrika kıtasındaki bölümünde, ortalama 20 km genişliğindeki kıyı ovasından hemen sonra başlayan tepeleri Gabon sınırına doğru yükselen platolar tâkib eder

Fernando Po Adası, 2108 km2 olup, Rio Muninin 150 km kuzey batısındaki Baifra Körfezindedir 850 m yüksekliğe varan hâlen aktif Pico de Santa İsabel volkanı buraya hâkimdir En geniş kuzeyde olan dar sâhil düzlüğü hâriç arâzinin geri kalan kısmı tepeliktir Çok sayıda turist çeken siyah kum sâhilleriyle bitki örtüsünün görünümü güzeldir

Annobon Adası, 17 km2dir Yaklaşık 600 km güney batıdadır Nisbeten çıplaktır

Büyük dağlarla kaplı Rio Muni 26004 km2 olup, 10-15 km içeriye uzanan sâhil düzlüklerinden îtibâren arâzi deniz seviyesinden 120 m yüksekliğe varan Crystal Dağlarına kadar yükselir Ovadan bir sene içerisinde birkaç kere mahsul alınabilir Nehirlerinin çoğu kısadır Başlıca üç tâne akarsuyu vardır Kamerun boyunca akan Cmapa, Rio Muninin merkezinde kısmen ulaşıma elverişli Benito ve yine bu bölgeye suyunu akıtan güneydeki Utamboni Ekvatoriyal Ginenin başlıca nehirleridir

İklim

Tropik iklime sâhiptir Rio Munide sıcaklık ortalaması 26°C civârındadır Bol yağış alan ülkede senelik ortalama yağış miktarı 2400-4600 mm arasında değişir Yağışlar yaz aylarında artar

Tabiî Kaynakları

İklimden dolayı tropikal bir bitki örtüsü hâkimdir Bitki örtüsü yüksekliğe göre değişir En alçak kesimlerde tropik ormanlar, sonra sırasıyla, seyrek ormanlar, savanlar, otluklar ve kırlar gelir Yoğun petrol araştırmaları yapılmaktadır

Nüfus ve Sosyal Hayat

Ekvator Ginesinin nüfûsu 358 bindir 100 bini Fernando Poda, geri kalanı da Rio Munide yaşamaktadır Fernando Poda yaşayan en büyük grup 1970lerin başında sayıları 15000i aşmayan Bubilerdir Bubilerin aslı bilinmemektedir Fakat altıncı ve 8 yüzyıllar arasında Güney Cameroon sâhillerinin nüfûsunu meydana getiren Ekvatoriyal Bantu göçlerinin bir kolu olduğu zannedilmektedir Bubilerin çoğu çiftçidir 3000 civârındaki Fernandilolar melez olup İngilizce konuşurlar Ekvatoriyal Ginenin en tahsilli vatandaşları olan Fernandilolar adanın ekonomisine de hâkimdirler Şehir işlerinin çoğu ve büyük verimli çiftliklerin bir kısmı onlara âittir Fernando Ponun geri kalan nüfûsunu Rio Munili nisbeten az sayıda Fang işçileri, 70000 civârında Nijerya, Kamerun ve Portekize âit komşu Sao Tome Adasından zirâat işçileri meydana getirir Nijeryalıların 30000i Fernando Ponun kakao ağacı dikili alanlarında veya çiftliklerinde çalışan mukâveleli işçilerdir Annobonda Portekizlilerin getirdiği esirlerden kalma sayıları gittikçe azalan bir grup insan daha vardır Dağlıların çoğu bir tür Portekizce konuşur

Rio Muninin nüfûsunun % 90dan fazlası Fang (pamue) etnik grubuna dâhildir Lakin, Fangların bir kısmı, kakao çiftçiliği ve kerestecilik yapar Diğerlerinin çoğu ülkenin ekonomisine pek katkısı olmayan çiftçilerdir Rio Munide ahâlinin çoğu küçük kıyı kabîlelerine dâhildir Bir kısmı da karışık etnik menşelidir 15000 kadar da Nijeryalı işçi vardır 1960dan önce ülkede 7000 kadar İspanyol vardı Politik karışıklık sebebiyle aynı sene 600 kadar kaldı Rio Muninin en önemli şehirlerinin başında Bata gelir

Ekvator Ginesinin başşehri ve en büyük şehri Malabodur Fernando Po bölgesinde kurulmuştur Ülkede resmî lisan İspanyolcadır Fakat pekçok kimse Afrika lisanlarını konuşur “West Coast” Batı kıyısı mânâsına gelen ve ahâlinin “Weskos” adını verdikleri acâyip bir İngilizce de konuşulmaktadır Rio Munideki en mühim Afrika lisanı, Fangdır Fernando Poda ise Afro Portekiz lisanı olan Annobon dili konuşulur İspanyol resmî makamlarına göre, 226517 kişi Katolik resmî dînine mensuptur Malaboda ve Rio Munide azınlıkta kalan Protestan ve Müslüman ahâliye de rastlanır Ekvator Ginesinde eğitim işleri hızla gelişmektedir Bunun bir netîcesi olarak 40 yaşından küçük şahısların çoğu okuma yazma bilir Ortaokulların ve öğretmen okullarının çoğu batıda ve Malaboda bulunur Batıda bir teknik eğitim okulu vardır Üniversite yoktur Gençlerin bir kısmı Kanarya Adalarında ve bilhassa İspanyada eğitim görmektedir

Siyâsî Hayat

Ekvator Ginesinin yeni anayasası 1982 senesinde kabul edildi Anayasaya göre yasama yetkisi, üyeleri beş senede bir seçilen ulusal meclise verilmiştir Yürütme yetkisi ise devlet başkanına âit olup, seçimlere katılacak başkan adaylarını belirleme yetkisi devlet konseyine âittir

Ekonomi

Halkın çoğu ziraatla uğraşır Bunlar çeşitli meyve, sebze ve tahıl üretirler Ülke ekonomisinin yükünün büyük bir kısmını Fernando Po bölgesi karşılamaktadır 1980lerde burada yıllık birinci sınıf kakao üretimi 50000 ton idi Rio Munide yılda 2700 ton kakao yetiştirilir Rio Muninin kahvesinin, tropikal kerestesinin ehemmiyeti giderek artmaktadır İhraç ürünlerinin en önemlisi kakaodur Dış ticâretinin % 75ini İspanya ile yapar İspanya, Ekvator Ginesinin kakaosuna dünyâ pazarlarında ödenen fiyatın iki katını ödemekte, daha az gümrük vergisi tatbik etmektedir İstiklâlini kazandıktan kısa bir zaman sonra ülkede ekonomik buhran başgösterdi Bu durum dış ticâreti etkileyerek, ticâret dengesini bozdu 1969da İspanyolların ülkeyi terkinden sonra ekonomik durum iyice bozuldu 1969un Mayıs ayında İspanya ile anlaşmalar imzâlandı Buhran kısmen atlatıldı İspanya 6 milyon dolarlık para yardımı yaptı Gine Millî Bankasının kurulmasına yardım etti Bunun yanında daha başka yardımlarda da bulundu Bundan başka Birleşmiş Milletlerden ve bâzı komşu Afrika ülkelerinden, bilhassa Kamerundan yardım alarak ekonomisini düzeltti Bütün bu yardımlara rağmen Ekvator Ginesinin ekonomik problemleri bitmedi Zenginlerinin çoğuFernando Poda toplandı Nüfûsunun üçte ikisi Rio Munide fakir olarak yaşamaktadır