Tecessüs Etmek (Araştırmak)

Sual: Bir arkadaş, Avrupa’da bize misafir oldu Yemek yerken, önce yemeği kokladı Domuz yağı var mı diye kokladım, yokmuş dedi Buna çok üzüldüm, kalbim kırıldı Beraber namaz da kılmıştık, bana hüsnü zan etmesi gerekmez miydi? Yoksa, böyle araştırmak dinin emri midir?
CEVAP
Böyle araştırma yapmak dinin emrine aykırıdır Güya bunu din gayretiyle yapıyor Böyle yapmak haramdır Bunun için her müslüman önce dinini doğru yazılmış ilmihal kitaplarından öğrenmeli, fıkıh ilmini öğrenmeli Bir hadis-i şerif meali şöyledir:
(Fıkhı bilmeden ibadet eden, gece karanlıkta bina yapıp, gündüz yıkana benzer) [Deylemi]

İmam-ı Gazali hazretleri buyurdu ki:
(Yiyecek ve içeceklerde şüphe edip yememek, takva değil, vesvesedir Dinimiz, “Haram olduğu bilinmeyen şeyleri yiyin” der Resulullah efendimiz, müşrikin; Hz Ömer Hıristiyanın testisinden abdest almıştır Eshab-ı kiram, gayrı müslimlerin verdiği suyu içerdi Halbuki pis, necis olan şeyleri yemek haramdır Kâfirler ise ekseriya pis olur Elleri, kapları şaraplı olur Hayvanı Besmelesiz keserler Eshab-ı kiram, bunlara rağmen, necis olduğunu kesin bilmedikleri için, vesvese etmeyip; et, peynir gibi gıdaları alıp yerlerdi) [İhya]

Resulullah efendimiz, bir Yahudinin yağlı yemeğini temiz mi diye sormadan yedi Bu domuz yağı mı, koyun yağı mı, ekmeğin hamuru su ile mi, yoksa şarap ile mi yoğruldu diye sormadı Müşrik kadının su kabından abdest aldı Bunlar, araştırmanın gerekmediğine birer delildir (Berika)

Tecessüs etmemeli Bir âyet-i kerime meali:
(Birbirinizin kusurunu araştırmayın) [Hücurat 12]

Suizanda bulunup da ona kötü gözle bakmamalı! Çünkü suizan haramdır Bir hadis-i şerif meali:
(Suizan etmeyin! Suizan, yanlış karar vermeye sebep olur İnsanların gizli şeylerini araştırmayın, kusurlarını görmeyin, münakaşa, haset ve düşmanlık etmeyin, birbirinizi çekiştirmeyin, kardeş gibi birbirinizi sevin!) [Müslim]

Kusurları da gizlemeli, açığa vurmamalı Üç hadis-i şerif meali:
(Arkadaşının kötülüğünü gizleyenin kusurları, kıyamette gizlenir) [Taberani]
(Arkadaşının ayıbını görmeyip gizleyen, Cennete gider) [Taberani]
(Arkadaşının ayıbını açığa vuranın ayıbı açığa çıkar Hatta evinde bile rezil olur) [İbni Mace]

Müslümanı incitmemeli İmam-ı Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Hiçbir insanın kalbini incitmemelidir! Kalb kırmaktan pek sakınınız! Allahü teâlâyı en ziyade inciten, küfürden sonra, kalb kırmak gibi büyük günah yoktur Bir hadis-i şerif meali:
(Bir müslümanı incitmek, Kâbe’yi yetmiş kere yıkmaktan daha günahtır) [RNasıhin]

Şu hususlarda da tecessüs etmemeli yani araştırmamalı:
1- Kaplama veya dolgusu olup olmadığını, varsa, Maliki’yi veya Şafii’yi taklit edip etmediğini sormak caiz değildir

2- Bu malı nereden aldın demek caiz olursa da, sorunca o kimse incinirse, sormak haram olur O halde, güzellikle sormalı İkram ettiği şey şüpheli ise, bir bahane ile yememeli Çaresiz kalırsa, incitmemek için yemeli, başkasına da sormamalı Çünkü, kendisi işitirse daha çok üzülür Tecessüs ve gıybet ve suizan olur ki, hepsi haramdır Resulullah efendimiz misafir olduğu zaman, ne verseler kabul buyururdu Nerden aldınız diye sormazdı Hediye de kabul eder, sormazdı

3- Muhtaç olduğu malı kazandıktan sonra, fazla çalışmayıp, ibadet etmek caizdir Bunun için, çalışmayıp ibadet edene suizan ve tecessüs etmemelidir İkisi de haramdır

4- Söz taşıyanın verdiği haberi tecessüs etmemeli yani araştırmamalı Çünkü tecessüs haramdır