Uyak Nedir? Uyak Türleri -Uyak Örnekleri |
10-28-2012 | #1 |
Prof. Dr. Sinsi
|
Uyak Nedir? Uyak Türleri -Uyak ÖrnekleriUYAK (KAFİYE) Uyak, dize sonlarındaki farklı anlamdaki sözcüklerin ve farklı görevdeki eklerin yarattığı ses benzerliklerine denir 1- Yarım Kafiye: - Tek ses benzeşmesine dayanan kafiyeye yarım kafiye denir - Genellikle Halk Edebiyatında kullanılır Benim çektiğimi kim çeker Gözlerinden kanlı yaş döker Bulanık bulanık akar Dağların seliyim şimdi (”-er“: Redif | “-k“: Yarım Kafiye) 2- Tam Kafiye: - İki ses benzeşmesine dayanan kafiyeye tam kafiye denilir Orhan zamanından kalma bir duvar Onunla bir yaşta ihtiyar çınar (”-ar“: Tam Kafiye) Zamanla nasıl değişiyor insan Hangi resmime baksamben değilim Nerde o günler o şevk o heyecan Bu güler yüzlü adamben değilim Yalandır kaygısız olduğum yalan (”-an“: Tam Kafiye | “-ben değilim“: Redif | “-am“: Tam Kafiye) Not: Dilimize yabancı dillerden geçmiş “â î û” gibi uzun sesler iki ses değerine sahiptirler Dizeler arasında sadece bu seslerden oluşan bir benzeşme varsa bu tam kafiyedir 3- Zengin Kafiye: - İkiden fazla sesin benzeşmesiyle oluşan kafiyeye denir - Daha çok Divan şiirinde kullanılırÇok sürse ayrılık aradan geçse çok sene Biz sende olamazsak bile sen bizdesin gene(”-ene“: Zengin Kafiye)Bin bahçeli beldemizi yâd ellere bıraktık Gölgesinde barınacak tek ağacım yok artık(”-tık“: Zengin Kafiye) 4- Tunç Kafiye - Kafiyedeki kelimelerden birinin diğerini içinde aynen bulunması yani tekrar edilmesiyle oluşan kafiyeler tunç kafiye denir Kükremiş sel gibiyim bendimi çiğner aşarım Yırtarım dağları enginlere sığmam taşarım (”-aşarım“: Tunç Kafiye) Bursa’da bir eski cami avlusu Mermer şadırvanda şakırdayan su (”-su“: Tunç Kafiye) Bir eşek var idi zâif u nizâr Yük elinden katı şikeste vü zâr (”-zâr“: Tunç Kafiye) 5- Cinaslı Kafiye - Yazılışları ve okunuşları aynı anlamı farklı olan kelimelerle yapılan kafiyeye cinaslı kafiye denir - Cinaslı kelimeler daha çok manilerde kafiye olarak kullanılır Niçin kondun a bülbül Kapımdaki asmaya Ben yârimden vazgeçmem Götürseler asmaya (”-asmaya“: Cinaslı Kafiye) Kararmış kara gözler Dermanım kara gözler Gemim deryada kaldı Yelkenim kara gözler (”-kara gözler“: Cinaslı Kafiye Dönülmez akşamın ufkundayız vakit çok geç Bu son fasıldır ey ömrüm nasıl geçersen geç (”-geç“: Cinaslı Kafiye) kafiye en az iki mısra sonunda anlamı ayrı yazılışı aynı iki sözcük arasındaki ses benzerliğidir kafiyenin sağladığı hususlar şunlardır: a) her mısranın ahenkli bir durgu ile kesilmesini sağlar b) kafiye şiirin akılda kolayca kalmasını temin eder c) anlamca ilgisiz görünen mısraları kaynaştırır d) yeni fikirlerin bulunmasına katkıda bulunur e) şiire söyleyiş güzelliği kazandırır |
Konu Araçları | Bu Konuda Ara |
Görünüm Modları |
|