Dünyada Görülen Başlıca İklimler Ve Özellikleri Nelerdir

Dünyada Görülen Başlıca İklimler Ve Özellikleri

1 Ekvatoral İklim

- Yıllık sıcaklık ortalaması 25 °C ’nin üstündedir Yıllık ve günlük sıcaklık farkı en az olan iklimdir (1–2 °C civarında) Bu durumun nedeni Güneş ışınlarının bütün yıl dike yakın açıyla düşmesi ve nemliliğin fazla olmasıdır

- Ekvator çevresinde 0˚ ve 10˚ enlemleri arasında görülür Ekvatoral iklim, Amazon ve Kongo havzalarının büyük bir kesiminde, Gine Körfezi kıyılarına yakın bölgelerde, Endonezya ve Malezya’nın büyük bir bölümünde etkili olmaktadır

- Her mevsim düzenli yağış alır Fakat en fazla yağış güneş ışınlarının Ekvatora dik geldiği tarihlerde (21 M - 23 E) görülür Buharlaşma arttığı için Yağışlar oluşum bakımından

Konveksiyonel yağışlarına örnektir Yıllık yağış miktarı 2000 mm‘nin üstündedir

- Bitki örtüsü bütün yıl yeşil kalan sık ve uzun boylu yağmur ormanlarıdır Yağışların fazla olması ve yüksek sıcaklık kimyasal çözülmeyi artırmıştır Topraklar fazla yıkandığı için verimi düşüktür ve kırmızı renkli Laterit topraklarıdır

2 Tropikal İklim (Subtropikal - Savan)

- 0˚-30˚ kuzey ve güney enlemlerinde görülür Tropikal iklim, Sudan, Çad, Nijerya, Mali, Moritanya, Brezilya, Venezuela, Kolombiya, Peru ve Bolivya gibi ülkelerde etkili olmaktadır

- Sıcaklık ortalaması bütün yıl 20 °C’nin üstündedir Bu iklim bölgesinde güneş ışınları yılda iki kez dik açıyla düşer

- Güneş ışınlarının dik geldiği yaz dönemi Konveksiyonel yağışlı, kışlar kuraktır Yıllık yağış miktarı 1000–1200 mm arasındadır

- Bitki örtüsü savan adı verilen otsu bitkilerden ve yer yer akasya ve baobap ağaçlarından oluşur Savanlar uzun süre yeşil kalan, gür ve uzun boylu ot topluluklarıdır Savan bitki örtüsü içinde yeraltı sularının yüzeye çıktığı yerlerde ve akarsu boylarında Galeri ormanları görülür

3 Muson İklimi

- Yıllık basınç farkına bağlı olarak oluşurGüney Hindistan, Güney Çin, Güneydoğu Asya, Japonya ve Mançurya gibi bölgelerde görülür Bu alanlar Muson rüzgârlarının etkisi altındadır

- Yıllık ortalama sıcaklık 15 – 20°C dir Yıllık sıcaklık farkı 10°C civarındadır Alçak enlemlerde sıcaklık yüksektir Kuzeye doğru kışlar daha sert geçer

- Muson rüzgârlarının esme yönüne paralel olarak yazlar yağışlı kışlar kurak geçer Yıllık yağışların % 85'i yaz aylarında düşerYıllık yağış miktarı ortalama 1000 -1500 mm civarındadır Kıyı bölgeleri ve dağların denize bakan yamaçlarında yağış miktarı artar Örneğin Hindistan’ın kuzey doğusunda yer alan Çerapunçi 12000 mm yağış ile dünyanın en fazla yağış alan yeridir

- Kıyı kesimlerinde kışın yaprağını döken ormanlar, kuzeye doğru ise savanlar görülür Muson ormanlarının tipik ağacı teak ağacıdır

4 Çöl İklimi (Sıcak ve Kurak İklim)

- Dönenceler civarında kıta içlerinde etrafı dağlarla çevrili çukur alanlarda görülür Afrika’da B Sahra, Ortadoğu’da Necef, Asya’da Gobi, Taklamakan, Avustralya’da Gobbon ve Gibson, Güney Afrika’da Kalahari ve Namib, Güney Amerika’da Patagonya, Atacama ve Peru yeryüzündeki başlıca çöl alanlarıdır

- Gece ile gündüz arasında sıcaklık farkları çok fazladır Günlük sıcaklık farkının 50°C yi bulduğu zamanlar olmaktadır Çöllerdeki nem yetersizliği, günlük sıcaklık farkının büyümesine zemin hazırlamıştır

- Yağışlar yok denecek kadar azdır( Epizodik) Yıllık yağış miktarı genellikle 100mm’ den azdır

- Doğal bitki örtüsü bazı kurakçıl otlar ve kaktüs gibi bitkileridir Bitki örtüsü çok zayıftır Susuzluğa dayanıklı bitki türleri görülür

5 Akdeniz İklimi

- Akdeniz’e kıyısı olan ülkeler, Avustralya’nın güneybatısı, G Afrika Cumhuriyetinde Kap bölgesi, Şili’nin orta kesimleri ve Kuzey Amerika’da Kaliforniya çevresinde etkilidir Türkiye de genel olarak bu iklim kuşağının etkisi altındadır

- Yıllık ortalama 18°C’dir En sıcak ay ortalaması 28–30°C, en soğuk ay ortalaması 8–10 °C’dir

- Yıllık yağış miktarı yükseltiye göre değişir Ortalama 600–1000 mm arasındadır Yaz ayları kurak kış ayları yağışlıdırYaz sıcaklığı güneş ışınlarının düşme açısına, kuraklık ise alçalıcı hava hareketlerine bağlıdır Kıyı kesimlerde ılıman geçen kışlar iç kesimlere doğru sertleşir Kar yağışı ve don olayı çok ender görülür Kışın görülen yağışlar cephesel kökenlidir Cephesel yağışlar en fazla bu ikimde görülür

- Karakteristik bitki örtüsü, kızılçam ormanlarının tahrip edilmesiyle ortaya çıkan makilerdir Makiler, sürekli yeşil kalabilen, kısa boylu, sert yapraklı, kuraklığa dayanabilen, çalımsı bodur bitkilerdir Akdeniz ikliminde yağışın az çok yeterli olduğu orta yükseklikteki yamaçlarda iğne yapraklı ağaçlardan oluşan ormanlar (Kızılçam, sarıçam, karaçam ormanları gibi) yer alır

6 Okyanusal İklim

- Genel olarak, 30° - 60° enlemleri arasında, karaların batı kıyılarında görülür Okyanusal iklim Batı Avrupa, Batı Kanada ve Güney Alaska kıyılarında, Güney Şili, Avustralya’nın kuzeydoğusu ve Yeni Zelanda’da etkili olmaktadır( Türkiye’de Doğu Karadeniz Kıyıları)

- En sıcak ay ortalaması 24–25 °C, en soğuk ay ortalaması 5-6 °C dir Yıllık ortalama 13–15 °C dir Kıtaların batı kıyılarındaki sıcak su akıntıları ve nemli batı rüzgârları iklimin oluşumunda önemli rol oynarlar Yıllık sıcaklık farkları 10–15˚ ‘yi geçmez Her mevsim yağışlıdır Nemlilik fazla olduğu için yıllık yağış miktarı 1500 mm civarındadır En fazla yağış Sonbaharda, en az yağış ilkbaharda görülür Yağış oluşumu yamaç yağışı şeklindedir

- Bitki örtüsü kışın yaprağını döken yayvan yapraklı ormanlardır Ormanların tahrip edildiği yerlerde çayırlar bulunur

7 Karasal İklim

- Genel olarak, 30° - 65° enlemleri arasında, karaların deniz etkisinden uzak iç kısımlarında ve kıtaların doğu kıyılarında görülmektedir Karasal iklim, Sibirya, Kanada ve Doğu Avrupa’da geniş bir yayılış sahasına sahiptir

- En soğuk ay ortalaması –10 °C civarındadır Bazı günler –40 °C ye kadar sıcaklığın düştüğü de gözlenebilmektedir Yıllık sıcaklık ortalaması 0–10 °C dır En sıcak ay ortalaması 20 °C civarındadır Kışlar çok soğuk geçer ve uzun sürer Yazlar ise sıcaktır Yıllık sıcaklık ortalaması 0 – 10°C arasında değişir Yıllık sıcaklık farkı 20 – 40°C dır Kar ortalama 80–90 gün toprak üstünde kalır Denizden uzaklaşıldıkça ve kutba doğru gidildikçe sıcaklıklar çok düşer Dünyanın kışları en soğuk ve yıllık sıcaklık farkının en fazla olduğu bölgeleri bu iklim alanının denizlerden uzak ve daha kuzeyde olan iç kesimleri ile yüksek kesimlerdir

- Yıllık yağış miktarı 500 – 600 mm dolayındadır En fazla yağış yazın, en az yağış kışın düşer Kış yağışları daha çok kar şeklindedir

- Tabii bitki örtüsü iğne yapraklı ormanlardır Yağışın azaldığı kesimlerde de bozkırlar (step) görülür Sibirya ve Kanada da iğne yapraklı ormanlara tayga ormanları adı verilir Kıyıya yakın olan daha ılıman kesimlerde yayvan ve iğne yapraklı ormanlar yaygındır Kışların çok soğuk geçtiği iç ve yüksek kesimlerde soğuğa dayanıklı iğne yapraklılar geniş yer kaplar Yüksek kesimlerde üstünde alpin kat denilen dağ çayırları yer alır

8 Step İklimi (Yarıkurak İklim)

aTropikal Step İklimi: Savan ikliminden çöl iklimine geçiş alanlarında görülür

bSubtropikal Step İklimi:Çöl ikliminden Akdeniz iklimine geçiş alanlarında görülür

cOrta Kuşak Step İklimi: 30° - 50° önlemlerindeki çöller etrafında ve Akdeniz ikliminden karasal iklime geçiş alanlarında görülür

- Step iklimlerinde yıllık ortalama sıcaklık 10° - 12°C, sıcaklık farkı ise 15 - 30°C’dir

Yıllık yağış miktarı 300 - 500 mm’dir Step iklimlerinde en fazla yağış ilkbaharda ve yazın düşmektedir Tabi bitki örtüsü yağışlı mevsimde yeşeren, kurak mevsimde sararan step (bozkır)’tir

- İnsanlar tarafından ağaç kesilerek, yakılarak ormanların ortadan kaldırılması sonucunda

oluşan bozkırlara antropojen bozkır denir Bu tür bozkırlar, ormanların tahrip edilmesi sonucunda ortaya çıktığından yer yer orman ağacı topluluklarına rastlanır

9 Tundra İklimi (Kutup altı İklimi)

- İskandinavya Yarımadasıyla, Kanada’nın kuzeyinde, Sibirya’ da ve Grönland Adası’nın kıyı kesimlerinde görülür

- En sıcak ay ortalaması 10 °C yi geçmez Kışın sıcaklık –30, -40 °C'lere kadar iner Toprak yılın büyük bir kesiminde donmuş haldedir Kışlar çok soğuktur Sadece yazın sıcaklığın artması ile toprağın üst kısmındaki buzlar erir ve bataklıklar oluşurYıllık yağış miktarı 200–250 mm civarındadır

- Bitki örtüsü yosun ot ve cılız çalılıklardan oluşan Tundra bitki örtüsüdür Düşük sıcaklıklara dayanabilen otlar çalılar ve yosunlardan oluşur

10 Kutup İklimi

- Dünyanın sürekli olarak karlar ve buzlarla kaplı olan kutup bölgelerinde görülen iklim tipidir Kuzey Kutbu çevresinde Grönland Adası’nın iç kısımlarında ve Antarktika’da etkilidir

- Sıcaklık ortalaması bütün yıl boyunca 0°C nin altındadır Sıcaklık, çoğu zaman -40°C ye, hatta daha altına iner

- Yıllık sıcaklık farkı 30°C dolaylarındadır Güneşlenme süresi çok uzun olmasına rağmen sıcaklık yükselemez Çünkü güneş ışınları yıl boyunca bu bölgelere eğik açılarla gelir

- Sıcaklık düşük olduğundan buharlaşma ile atmosfere karışan nem azdır Dolayısıyla yağışlar son derece az ve her zaman kar şeklindedir Ortalama yağış yıllık

- 200mm civarındadır Bu sebeple kutup iklimine soğuk çöl iklimi de denirZemin buzlarla kaplı olduğu için bitki örtüsü yoktur