Plânlama

Alm Planung (f), Fr Planing (m), İng Planning Bir ekonomide gâyelere optimum şekilde ulaşmada kullanılan bir iktisâdî strateji aracı ve üretim bölüşüm, yatırım ve tüketime dair ekonomik işlemlerde kullanılan bir sistem Plânlama, belirli ekonomik hedeflerin tespiti ve bu hedeflere ulaşmak için gerekli usûllerdir Plânlama matematiksel olarak bir ?sınırlamalı maksimizasyon?dur Plânlama belirli bir ekonomik gâyeye ulaşmak ve onu açığa çıkartmak için ekonominin elindeki kıt kaynakları kullanma biçimini belirler

Plânlamanın tatbik edildiği sahalar çok fazladır Bir devletin kendine has savunma strateji plânlaması olabileceği gibi, NATO veya diğer savunma kuruluşlarının da ortak savunma plânlamaları vardır Plânlamanın en dar çerçeve içerisinde tatbik edildiği saha üretim ve donatım plânlamasıdır Bu plânlamada işletmenin bir işi en verimli şekilde yapması için uygun malzeme, insan ve makina gücünü uygun zamanlamalarla kullanarak işin belli bir sıraya göre yapılması dikkate alınır

Plânlamanın girdiği bir saha da, arâzi plânlamasıdır Memleket çapında arâzinin en iyi bir şekilde değerlendirilmesi ve ekonomik gelirin arttırılması için dağıtımının plânlanması lazımdır Bir arâzi plânlaması yapılırken az gelişmiş bölgenin canlandırılması, nüfusun bölgelere eşit dağılımı gözönünde bulundurulur Böylece göçler önlenmiş, belli bölgelerde ânî nüfus patlamaları ile doğacak sosyo-ekonomik problemler önceden çözülmüş olur

Plânlama genel anlamda hükümetlerin ekonomik ve siyâsî alanlarda tasarladığı plânları, aldığı tedbirleri içine alır Devletlerin iktisâdî ve siyâsî alanda hazırladıkları plânlamaya kalkınma plânlaması denir ve belli zaman süresi içinde plânlama işlerinin tamamlanması ile arkasından yeni plânlama yapılması esas alınır Ekonomik yapıya göre plânlama, ya devlete âit olur veya özel mülkiyeti de dikkate alacak şekilde olur İlk devlet kalkınma plânlaması komünist Rusya ve Nazi Almanya?sında tatbik edilmiş, batı devletlerinde beş yıllık kısa süreli kalkınma plânları 1960?larda uygulanmaya başlamıştır

Türkiye?de ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı, özellikle sanâyinin ve tarımın yurt seviyesinde dengeli ve uyumlu biçimde hızla gelişmesini, ülke kaynaklarının döküm ve değerlendirmesini yaparak verimli şekilde kullanılmasını plânlamak ve bu gâyeyle gerekli teşkilâtı kurmak devletin görevidir Devlet bu görevini gerçekleştirirken, iktisadî kalkınmayı plâna bağlaması ve kalkınma plânı yapması mecbûrîdir Kalkınma plânları, Devlet Plânlama Teşkilâtı tarafından hazırlandıktan sonra, Başbakanlığa sunulur Yüksek Plânlama Kurulu plânı tetkikle rapor hâlinde Bakanlar Kuruluna sevk eder Bakanlar Kurulunun onayından geçen plânlama tasarısı, Meclise sunularak kânunla onaylanır

Kalkınma plânlamasının başarılı olması uzun vâdeli bütçe plânlaması, hedef ve stratejisi bulunan devletlerde mümkündür Plânlamanın başarılı olması ayrıca bilgi toplayan müesseselerin mevcut olmasıyla da ilgilidir Devlet İstatistik Enstitüsünün plânlamadaki önemi büyüktür

Bir ekonomide uygulanacak plânın hazırlanması, çeşitli safhaları gerekli kılar Bu durum safhaların birbirlerine bağlanmasında ve koordinasyonun, plânın gerçekleşme derecesinde çok büyük rol oynar

Genel olarak plânlama çeşitleri: Nüfus Plânlaması (5 yıllık), Kalkınma Plânlaması, Üretim Plânlaması, (ihrâcat), Satış Plânlaması(Pazarlama), Yedek Parça Plânlaması, Tezgâh ve Yedekleri Plânlaması, Âile Plânlaması vs gibi çeşitleri vardır