Fitne, Öldürmeden Şiddetlidir.

"Onları, yakaladığınız yerde öldürün Ve, onların sizi çıkarmış olduğu yerden, siz de onları çıkarın
Fitne, öldürmeden daha şiddetlidir
Onlar sizinle orada çarpışmadıkça, siz de onlarla Mescid-i Haram yanında savaşmayın
Eğer sizlerle savaşırlarsa, onlan öldürün KâFİrlerin cezası, işte böyledir Eğer vazgeçerlerse, bilsinler ki ALLAH u Teâlâ çok bağışlayan ve çok merhamet edendir"
(Bakara, 191-192)

Fitne Öldürmekten Daha Ağırdır
Cenâb-ı Hakk'ın, "Fitne, katilden daha şiddetli*dir" buyruğuna gelince, bunda bazı hususlar vardır:
a) Bu görüşe İbn Abbas'tan rivayet edilmiştir Buna göre ayette geçen "fitne" den maksat, ALLAH'ı inkâr etmektir Çünkü küfür, yeryüzünde zulüm ve karışıklıklara sebep olan bir fesattır Küfürde, fitne de mevcuttur Küfür, bir adamı Öldürmekten daha büyük kabul edilmiştir Çünkü küfür, sahibinin daimî olan bir cezaya müstehak olmasına sebep olan bir günahtır Öldürmek ise, böyle değildir Küfür, sahibini dinden çıkarır Halbuki, birisini öldürmek böyle değildir O halde küfür, öldürmekten daha büyük bir cürümm demektir

Ayetin Nüzul Sebebi

Bu âyetin sebeb-i nüzulü hakkında şu görüşler nakledilmiştir
1) Sahabeden birisi, kâfirlerden birisini haram ayda öldürdü Bunun üze*rine mü'minler, bu mü'mini bundan dolayı kınadılar İşte bu sebepte de Cenâb-ı Hak bu ayeti indirdi Buna göre âyetin mânâsı şöyle olur: Sizin, haram aylar*da öldürmeye yönelmiş olmayı büyük bir suç saymanız gerekmez Çünkü harâm aylarda, kâfirlerin küfre yönetmeleri, bu yaptığınızdan daha büyük bir suçtur

2) "Fitne" kelimesinin asıl mânası, posasından ayırmak için, altını ateşe tutmak ve sokmaktır Daha sonra bu kelime, işte bu aslî manasına teşbih edi*lerek, imtihan vesilesi olan her şeye İsim olarak verilmiştir

Buna göre ayet-i kerimenin manası şöyledir:

Kâfirlerin küfürlerine, mü'minleri korkutmaya, mü*minleri, dinlerinde sapıtmaktan kaçınmak ve canlarını korktukları ve sakındık*ları musibetlerden kurtarmak için, çoluk-çocuk ve vatanlarını terketmeye mecbur kalacak şekilde, durumlarını zorlaştırmaya yönelmeleri çok şiddetli bir fitnedir; hatta ve hatta, dünya gam ve afetlerinden kurtulmayı temin eden öl*dürmekten daha şiddetlidir

3) "Fitne" den murad, onların küfürleri sebebiyle kendilerine gerekli olan, devamlı ve kesintisiz azâbtır Buna göre sanki şöyle denilmiştir: Onları, bul*duğunuz her yerde öldürünüz; bil ki, ALLAH'ın azabından olmak üzere bunun ötesinde bulunan azâb, bundan daha da şiddetlidir Bu, ALLAH'ın tıpkı, "Biz, size ALLAH'ın kendi ka*tından bir azabı İsabet ettirmesini bekliyoruz" (Tevbe, 52) âyetinde olduğu gibi*dir ALLAH'ın azabına fitne ismini vermek caizdir

Bu, sebebin müsebbebe (ne*ticeye) ıtlak edilmesi kabilindendir Nitekim Hak Teâlâ önce, "O gün onlar, ateşe düşürülürler" (zâriyat, 13) buyur*muş, bunun akabinde de, "Tadın azabınızı" (Zariyât, 14) bu*yurmuştur Yine ALLAH'u Teâlâ, "Muhak*kak ki mümin erkeklerle mü'min kadınları azaba duçar kılanlar" (Burûc, 10) yani, "onlara azâb edenler" ve, "Ona ALLAH uğrunda azâb edilince, insanların fitnesini ALLAH'ın azabı gibi addetmiştir" (Ankebut, 10) yani, "insanların azabını ALLAH'ın azabı gibi" de*mektir

4) Bundan murad, "onların, sizi Mescid-i Haramdan men etmek sure*tiyle, sizi fitneye düşürmek istemeleri, sizin onları Harem-i Şerifte öldürme*nizden daha şiddetlidir" demektir Çünkü onlar, cin ve insanların yaratılış gayesi olan kulluk ve taattan men etmeye çaba sarfediyorlardı

5) Mü'minin mürted olması, ona mü'min ve haktan yana olarak öldürül*mesinden daha çetin ve zordur Buna göre mâna, "Velev ki kendinizin aley*hine dahi olsa, onları, sizi çıkardıkları yerden çıkarınız Çünkü siz hak üzere öldürülürseniz, bu size daha uygun ve lâyık olur; dininizden dönmenizden ve*ya Rabbinize itaat işinde tembellik yapmanızdan size hafif gelir

Tefsir-i Kebir- İmam Fahreddin Razi