Gürecilik (Dinamizm) - Hegelcilik

Gürecilik (Dinamizm)
Maddi unsurların içinde kuvvetler bulunduğunu ve bu kuvvetlerin doğurduğu etkinin, cisimlerin özelliklerini ve yer kaplamalarını belirlediğini ileri süren görüş

Varlıklarda, genel olarak, cevherden fazla kuvveti gözönüne alan bütün sistemler «dinamizm» görüşü içinde yer alır Bazı İonialı filozoflar bu görüşü savundu Aristoteles'in sistemi de bir dinamizm'dir Stoacılar, panteist bir dinamizmi benimsediler Ortaçağda, skolastik düşünce içinde yeniden ortaya çıkan bu görüş, klasik çağda, Leibniz tarafından temsil edildi Herbart, Lotze, Maine de Biran, Janet, Ravaisson, Renouvier, Fouillee, Evelin, Bergson vb, XlXyyda dinamizmi savundular

Dinamizm, biyolojide, çoğu zaman, «vitalizm» görüşü olarak ortaya çıkar Vitalizm, özel bir «hayat kuvveti»nin varlığına inanmaktır Dinamizmin karşıtı, özellikle Descartes tarafından ileri sürülmüş olan mekanizm görüşüdür (makine-hayvan teorisi)
Hegelcilik
Hegel'in ve izleyicilerinin felsefe öğretisi

Hegel felsefesinin etkileri, bu öğretinin çeşitli şekillerde yorumlanması yüzünden büyük farklar gösterdi Bundan dolayı, Hegel'ciliğin çeşitleri birbirinden ayırt edilmelidir:

1 Ortodoks Hegel'cilik'in amacı, Hegel'in öğretisini, hiç değiştirmeden sürdürmek bunun için de çeşitli yayımlarla birlikte, Hegel üstüne açıklamalar ve Hegel metodunu uygulayan çalışmalar yapmaktı Hegel'in bu izleyicileri, A Ruge ile filozofun eserlerinin yayımcısı ve yorumcusu olan J K Rosenkranz'dır Bunlardan başka, Hıristiyanlıkla Hegel'ciliği uzlaştırmaya çalışan Biedermann'ı, K Prantl'ı, J E Erdmann'ı, K Fischer'i, E Zeller'i (bunların hepsi de felsefe tarihçisidir) ve estetikçi F T Vischer'i saymak gerekir

2 Yeni Hegel'cilik, felsefe açısından, Hegel'in idealizmini benimsiyor ve hattâ bu idealizmi, öznel bir idealizm haline getirecek kadar abartıyordu Siyaset alanında ise, bir son amaç ve bütünsellik olarak ortaya konmuş olan devlet teorisi benimseniyordu Tutucu özellikler taşımasından ötürü, kimi zaman «Sağcı Hegel'cilik» diye adlandırılan bu görüş, özellikle, İtalya ve Almanya'da gelişti

İtalya'daki temsilcileri, Hegel'in teorilerini yayan Spaventa, 1903'te La Critica (Tenkit) dergisini kuran ve bir «ruh felsefesi» ortaya koyarak bu felsefeyi daha sonra tarihe ve estetiğe uygulayan B Croce, bir de «biricik gerçeklik kavramı ben kavramıdır» diyen M G Gentile'dir Almanya'da Yeni Hegel'ciliği benimseyenler ise R Kroner, S Mark ve A Liebert'tir;

3 «Solcu» Hegel'cilik veya Genç hegel'ciler öğretisi, Hegel'in diyalektik metodu ve oluşma kavramını benimsiyor ve böylece bir görecilik anlayışına vararak bu düşüncelerini hem dinin tenkidine, hem de liberal bir muhalefet hareketine (bu muhalefet, Prusya'da Griedrich - Wilhelm IV'ün hükümet ve yönetimine karşı çıkıyordu) uygulamaya çalışıyordu

Dinin tenkidi ise, özellikle Ludwig Feuerbach, David Strauss ve Bruno Bauer'in yazılarıyla gerçekleştirildi Siyasi bir göreciliğe dayanan liberal muhalefetin temsilcileri, Lorenz von Stein, Moses Hess, Arnold Ruge ve Max Stirner'di Ama Max Stirner, daha sonra, bu muhalefet akımından ayrılarak anarşizme yöneldi

Marx ve Engels de, çok geçmeden bu akımdan ayrıldılar Marx ile Engels, önceleri, «Genç Hegel'ciler» grubu içinde yer almışlardı Ama daha sonra, bu grup üyelerinin liberalizmini, reformculuğunu ve idealizmini Die heilige Familie (Kutsal Aile) ve Alman İdeolojisi (Die deutsche ideologie) adlı eserlerinde kıyasıya tenkit ettiler;

4 Marksizm ise, Hegel'ciliğin diyalektik metodunu benimsedi Ama bu metodu, idealist bir muhtevaya değil, maddeci bir muhtevaya uyguladı ve ayrıca bundan birtakım pratik sonuçlar çıkardı;

5 Son olarak, çeşitli modern felsefe akımları (fenomenoloji, varoluşçuluk) üzerinde Hegel'in dolaylı olarak etkisi oldu