Sihizm

Sihizm ( Pencapça: ਸਿੱਖੀ); Genel olarak 16 ve 17 yüzyıllarda Kuzey Hindistan'da yaşamış olan on gurunun öğretilerini temel alan monoteistik bir dindir 1500'lü yıllar civarında ortaya çıkmıştır Dünya'daki büyük dinlerden sayılan Sihizm'in 23 milyondan fazla inananı vardır Sihizm kelimesi Sih kelimesinden türemiştir Sih ise ''talebe'' manasına gelen tanrının dünyadan ayrı ve tek olduğuna inanma en büyük tektanrıcı sistemler yahudilik, hıristiyanlık ve islam olmakla birlikte pek çok dinde tektanrıcı öğelere rastlanır

Sanskrit शिष्य kökünden türemiştir Sihizm ''Sih Dini'' olarak da anılır Bu dine inananlara ''Sih'' denir

Sihizm'in iki ana inanç esası vardır:
Bir Tanrı'ya inanmak Sihlerin Sanskrit, kelime olarak cilalanmış, düzenlenmiş, kusursuzlaştırılmış manalarını taşımaktadır

mukaddes metinlerinin açılış cümlesi sadece iki kelime uzunluğundadır ve Sih inancının temelini açıklar: ੴ - Ek Onkar veya "''Tek Yaratıcı''"
Sihizm'e inananlar On Sih Gurusu'nun ve diğer azizlerin öğretilerine Sihizm'in kutsal metni olan Guru Granth Sahib'de anlatıldığı üzre itaat etmek zorundadır


Sihizm düşüncesel anlamda Guru Granth Sahib (Pencapça: ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ) Granth Pencapça "kitap", Sahib ise Hintçe, Arapça kökenli, "efendi/usta" anlamına gelir Sihizm'in kutsal kitabı olan Guru Granth Sahib, Sihler için bir kitaptan da öte yaşayan bir guru olarak ele alınır 1430 sayfa uzunluğunda, Sih dininin kurucularının ve farklı dinlerin (Hinduizm ve İslam gibi) azizlerinin sözlerini içeren bir kitaptır

Bakti hareketi ( Hinduizm) ve Sufizm ( İslam) ile bazı ortak noktalara sahiptir Bazıları Sihizm'in sinkretik yani bağdaştırmacı bir din olduğunu öne sürse de, birçok Sihe (Sihizm'e inanan) göre bu yanlış bir düşüncedir; zira Sihler Sih Gurularının doğrudan Tanrı'dan ilahi mesaj aldığına inanırlarSihizm Tarihi Guru Nanak Dev ( 1469- 1538) Sihizmin kurucusu, Talwandi ( Lahor yakınında, bugünki Pakistan'da) kasabasında doğmuştur Ebeveynleri Khatri kastından Hindulardı Bibi Nanki isimli kendisinden büyük bir kız kardeşi vardı Kız kardeşinin onda Tanrı'nın Işığını gördüğüne fakat bu sırrı kimseye açmadığına inanılır Yine kız kardeşinin Guru Nanak'ın ilk inananı olduğu bilinmektedir Nanak'ın hayatın sırlarını keşfetme arzusu onun belirli bir süre sonra evi terk etmesine neden olmuştur Bu döndem farklı inançtan kişiler tarafından saygı duyulan Kabir ( 1440- 1518) ile karşılaştığı söylenir

1538'de Guru Nanak kendisinin devamcısı, Guru, olarak - oğlu yerine - inananlarından Lehna'yı seçmiştir Bhai Lehna Guru Angad olarak adlandırılmıştır ve Sihlerin ikinci gurusudur Guru Amar Das, 1552'de 73 yaşındayken Sihlerin üçüncü gurusu oldu Onun guruluğu zamanında Goindwal Sihizm için önemli bir merkez haline gelmiştir ve birçok gelişme meydana gelmiştir 1574 yılında, 95 yaşında vefat ettiğinde üvey oğlu Jetha'yı dördüncü guru olarak belirlemiştir


Jetha Guru Ram Das olmuştur Guru Ram Das daha sonraları Amritsar olarak adlandırılacak Ramdaspur kentinin kuruluşundan sorumlu olan gurudur 1581'de Guru Arjan - dördüncü gurunun en genç oğlu - Sihlerin beşinci gurusu olmuştur Altın Mabet'in inşasından sorumlu olan o olduğu gibi Sih kutsal metnini hazırlamıştır 1604'te Adi Granth'ı Sihlerin Kutsal Kitabı olarak belirlemiştir 1606'da zamanın Moğol liderleri tarafından, Guru Granth Sahib'de değişiklik yapmayı reddettiği için, işkence görmüş ve öldürülmüştür

Guru Har Gobind Sihlerin altıncı gurusu olmuştur Guru Har Gobind yanında iki kılıç taşırdı; biri ruhani nedenlerden diğeri ise fani nedenlerden Bu noktadan beri Sihler askeri bir güç haline geldiler ve bağımsızlıklarını savunmak için eğitilmiş bir savaşçı gücüne sahip olmuşlardır 1644'te Guru Har Rai guru oldu ve onun ardından Guru Har Krişan,oğlu - daha küçük yaşlardayken - 1661'de guru olmuştur Guru Tegh Bahadur 1665'te guru oldu ve 1675'te, kendisine yardıma gelmiş Keşmirli Hinduları korumak için kendini kurban edene kadar Sihlerin lideri olmuştur

1675'te Aurangzeb dokuzuncu Sih gurusu, Guru Tegh Bahadur'u halk önünde idam etmiştir Ondan sonraki guru, Guru Gobind Singh bağlılarını daha da militarize etmiştir Ölmeden kısa süre önce Guru Gobind, Guru Granth Sahib'in (Sih Kutsal Metni) Sihler için mutlak ruhani otorite olmasını ve fani otoritenin Khalsa Panth'a (Sih Ulusu) verilmesini emretmiştir


Her ne kadar önceki guruların da aldıkları vahiyleri kaydettikleri bilinse de, ilk Sih Kutsal Metni beşinci guru, Guru Arjan, tarafından 1604'te derlenmiş ve düzenlenmiştir Guru Granth Sahib, Gurmukhi yazısıyla yazılmış olmasına rağmen farklı birçok dil içermesiyle ( Punjabi, Hindi-Urdu, Sanskritçe, Bhojpuri ve Farsça dahil) diğer kutsal metinlerden ayrılır Sihler Guru Granth Sahib'i son, ebedi guru olarak görürlerSihizm'in GurularıSihizm'in On Gurusu

Sihizm on guru (öğretmen veya üstad) tarafından, 1469'dan 1708'e kadarki dönemde kurulmuştur Her üstad (guru) bir öncekinin mesajını (çağrısını) güçlendirmiş ve yeni şeyler ekleyerek geliştirmiştir Sihizm dini böyle ortaya çıkmıştır Guru Nanak ilk guruydu ve Guru Gobind Singh insan biçimindeki son gurudur Guru Gobind Singh ölürken Guru Granth Sahib'i son ve mutlak Sih Gurusu ilan etmiştir Guruların aynı ruha (veya 'jot'a) fakat farklı bedenlere sahip olduklarına inanılır


İlk gurudan son insan biçimindeki guruya kadar on guru şöyledir:

# Guru Nanak Dev

# Guru Angad Dev

# Guru Amar Das

# Guru Ram Das

# Guru Arjan Dev

# Guru Har Gobind

# Guru Har Rai

# Guru Har Krişan

# Guru Tegh Bahadur

# Guru Gobind SinghGuru Granth Sahib:''Konu hakkında daha fazla bilgi için Guru Granth Sahib maddesine bakınız''


Guru Granth Sahib Sihlerin sonsuz gurusudur ve Sihler tarafından, Guru Gobind Singh'in öğretisi gereğince, Ebedi Guru olarak görülür Guru Granth Sahib, Gurdwara olarak adlandırılan Sih tapınma yerinde her zaman bulunabilir Guru Granth Sahib taht benzeri bir yerde bulunur ve etrafı süslenmiştir Metnin etrafına yapılan süsler ve gösterilen özen, krallarına gösterdikleri saygıyı Guru Sahib'e gösterme geleneğine dayanır


Guru Granth Sahib sadece kurucularının öğretilerini barındırmaz Aksine Guruların inancıyla örtüşen noktalarda farklı inançlara mensup kişilerin öğreti ve yazınlarını da içerir Bunlara çeşitli Sufi şeyhleri, Hindu şairleri dahildir Örnek olarak Kabir, Namdev, Ravidas, Şeyh Farid, Trilochan, Dhanna, Beni, Şeyh Bhikan, Jaidev, Surdas, Parmanad, Pipa ve Ramanand verilebilir


Guru Granth Sahib'deki tüm içeriğe ''Gurbānī'' denir Gurbani, Guru Nanak'a göre, doğrudan Tanrı'dan gelmiş vahiydir ve yazarlar, vahyi dinin inananları için kaleme almışlardırSih Dini Felsefesi:''Konu hakkında daha fazla bilgi için Sih dini felsefesi maddesine bakınız''Temel İnanç ve İlkeler:''Konu hakkında daha fazla bilgi için Sihizm'in temel inanç ve ilkeleri maddesine bakınız''


Sihizm her yerde, her zaman var olan ve sonsuz özelliklere sahip tek bir Tanrı'ya inanç üzerine kuruludur, bunu savunur Bu özellik Guru Granth Sahib'de çeşitli kereler tekrarlanmıştır


Sihler Tanrı'ya herhangi bir cinsiyet atfetmezler ve Tanrı'nın insan formu alabileceğine de inanmazlar Ayrıca tüm insanlar da din, ırk veya cinsiyet ayrımı yapılmaksızın eşit görülürler Herkes (Tanrı) Waheguru'nun kız ve erkek evlatlarıdırlar Sihler tüm yaratıklarınn, özellikle de insanların, haklarını korumak ve onların hakları için savaşmak zorundadırlar Aynı zamanda iyimser bir bakış açısı olarak tanımlanabilecek '' Chardi Kala'''ya sahip olmaları teşvik edilir


Sihler reenkarnasyona inanırlar Tüm yaratıkların, öldükten sonra farklı vücutlara geçen bir ruha sahip olduğuna inanılır Bu ruh göçü bağımsızlığa, özgürlüğe ulaşılana kadar devam eder Sih dini kurtuluşun tek yolu olarak görülmez; diğer dinlerden insanlar da kurtuluşa erebilirler Bu kavram diğer Dharmik dinler ile ortaktır

Beş Kötülük

Her Sih'in yenmekle yükümlü olduğu ''Beş Şeytan'' veya ''Beş Kötülük'' bulunur:
Ankhar ( ego - benlik)
Krodh ( öfke)
Lobh ( hırs)
Moh (maddi bağlılık)
Kam ( şehvet)

Beş Erdem

Her Sih'in itaat etmesi gereken ve yukarıdaki beş kötülükle savaşırken kullanacağı beş erdem: memnuniyet, hayırseverlik, şefkat, olumlu tutum ve tevazuTemel Değerler:''Bu konuda hakkında daha fazla bilgi için Sihizm'in temel değerleri maddesine bakınız''


Tüm Sihler şu değerlere inanmak zorundadır:

#''Eşitlik'': Tanrı katında tüm insanlar eşittir

#''Tanrı'nın ruhu'': Tüm yaratıklar Tanrı'nın ruhlarını sahiptirler, bu nedenle de uygun şekilde saygı görmelidirler

#''Kişisel hak'': Her kişinin yaşama hakkı vardır

#''Davranışlar'': Kurtuluş kişinin hareketleri, davranışları doğrultusunda edinilebilir; iyi işler, Tanrı'nın hatırlanması vb

#''Aile hayatı yaşamak'': Bir aile olarak yaşanması teşvik edilir

#''Paylaşım'': Kutsal metine göre tüm Sihlerin kazançlarının en azından %10'unu, hayatlarının %10'u ile birlikte, diğerlerine yardım etmekte ve Tanrı hizmetinde harcamalıdırlar

#''Tanrı'nın takdirini kabullenmek'': Mutlu olaylarla kötü olayları aynı şekilde görebilecek şekilde kişiliği geliştirmek, Tanrı'nın takdir ettiği her türlü olayı (iyi veya kötü) kabullenebilmek

#''Hayatın dört meyvesi'': Hakikat, memnuniyet, tefekkür ve Naam Yasaklanan Davranışlar:''Bu konuda daha fazla bilgi için Sihizm'in yasakladığı davranışlar maddesine bakınız''


#''Mantıksız davranışlar'': Batıl inançlar ve Sihlerce anlamı olmayan ayinler (sünnet olmak, hac yapmak, oruç tutmak, nehirlerde yıkanmak, görüntü veya putlara tapınmak vb)

#''Maddi bağlılık'': ("Maya") Maddi şeylerin (materyallerin) biriktirilmesi, bunlara aşırı bağlılık veya saplantı gösterilmesi Sihizm'de anlamsızdır, zira ölürken tüm mal varlığın burada (dünyada) kalacaktır

#''Yaratıkların kurban edilmesi'': (Sati) Dulların kendilerini ölmüş kocalarıyla birlikte yakması, küçük veya büyük baş hayvanların kutsal bayram vb zamanlarda kurban edilmesi ve benzeri şekilde canlıların kurban edilmesi yasaklanmıştır

#''Aile düzeni olmayan yaşam tarzı'': Bir Sih'in münzevi, keşiş veya yogi hayatı yaşaması uygun görülmez, teşvik edilmez

#''Gereksiz konuşma'': Övünmek, gıybet, yalan söylemek vs yasaklanmıştır

#''Sarhoşluk'': *****, narkotik maddeler, tütün ve diğer benzeri mest edici, sarhoşluğa neden olan maddelerin kullanımı teşvik edilmez

#''Ruhban sınıfı'': Sihlerin dini görevlerini yerine getirmek için bir ruhban sınıfına veya herhangi bir din görevlisine, rahibe dayanmaları gerekmez

#''Önyargılı davranış'': Sihler kast, ırk, sınıf, cinsel seçim veya cinsiyet ayrımı yapmamalıdırlar Ayrımcılık ve adil olmayan davranışlar Sih öğretilerinin tamamen aksi olarak kabul edilirTeknik ve Metodlar:''Bu konuda daha fazla bildi için Sihizm'in teknik ve metodları maddesine bakınız''


''Üç Altın Kural'', önem sıralarına göre:

#'' Kirat Karō'': - Tanrı'yı hatırlayarak, dürüst kazanç, emek vb

#'' Nām Japō'': - Sihizm'deki Tanrı Adına ki bu "Waheguru"dur, meditasyon ve ibadet etmek Naam Japna isminin tekrarlanmasıdır

#'' Vand Chakkna'': - İhtiyacı olanlarla paylaşım, bedava yiyecek ( langar), gelirin %10'unu bahşetmek Dasvand, zamanın %10'unu iyilik için çalışarak harcamakDiğer Gözlemler#''Tanrı'nın oğlu değil'': Gurular, Hristiyan anlayışındaki gibi bir şekilde "Tanrı'nın Oğlu" değildirler Sihizm tüm insanlar Tanrı'nın çocukları olduğunu söyler ve buna göre Tanrı anne/babadır

#''Farklı seviyelerde yaklaşım'': Sihizm, bir inanan olmak için farklı&çoğul seviyelerde yaklaşımın varlığını kabul eder Buna göre örneğin günlük ibadetleri ve bazı gerekli erdemleri yerine getirmeyen inananlar da hâlâ birer SihtirlerSihlerSihizme inanan bir şahsa ''Sih'' denir ''Sihizm'' sözcüğü ''Sih'' kelimesinden gelir ki bu sözcük de Sanskritçe 'śiṣya' (शिष्य) "mürit" veya "talebe" kökünden veya denk bir Pāli sözcüğü olan 'sikkhā'dan (सिक्खा) gelmektedir Buna göre bir Sih On Guru'nun ve Sihizm'in kutsal metinlerinin (Guru Granth Sahib) bir talebesi, takipçisidir


Çoğu Sih Pencap kökenlidir ve Hindistan'ın, Pencap eyaletinde yaşar Yine de Sih topluluğu 100'den fazla ulusta ve dünyadaki her kıtada varlığını sürdürür Sih erkekler ve bazı Sih kadınlar, uzun saçlarını kapayan şekilde sürekli olarak türban takmalarından tanınabilirler


Bugün dünyada yaklaşık 23 milyon Sih yaşamaktadır ve bu Sihizmi dünyanın en büyük beşinci dini kılar Yaklaşık 20 milyon Sih Hindistan'da, bunun da büyük bir kısmı Pencap eyaletinde yaşar Bu sayı ile Sihizm Hindistan'ın dördüncü büyük dinidir Birleşik Krallık, Kanada, Avustralya, Güney/Doğu Afrika ve ABD'de önemli sayıda Sih bulunur Ayrıca Malezya ve Singapur'da da önemli azınlık olarak mevcutturlar