Gazala Savaşı

Gazala Savaşı Erwin Rommel`in komutasındaki Alman - İtalyan kuvvetlerinin, Erwin Johannes Eugen Rommel 2 Dünya Savaşı sırasında Afrika'daki Alman birliklerinin (Deutsches Afrika Korps) komutanlığını da yapmış olan, sıradışı generallerden biridir Kuzey Afrika'da İngiliz birliklerine karşı kazandığı başarılar nedeniyle "Çöl Tilkisi" (Wüstenfuchs) lakabıyla anılmaya başlamıştır Sadece askeri başarılarıyla değil rakiplerine karşı olan şövalyevari tutmuyla da hatırlanmaktadır

26 Mayıs - 26 Mayıs Gregorian Takvimine göre yılın 146 günüdür Sonraki sene için 219 (Artık yıllarda 220) gün var

21 Haziran 1942 tarihleri arasında, Birleşik Krallık 8 Ordu`sunun savunduğu Gazala Hattı`na, ardından 21 Haziran Gregorian Takvimine göre yılın 172 günüdür Sonraki sene için 193 (Artık yıllarda 194) gün var

Tobruk`taki garnizonlarına yönelik saldırısı sırasında gerçekleşen savaşlardır
Birleşik Krallık 8 Ordu komutanı General Neil Ritchie, Harekat Saha Komutanı ise General Claude Auchinleck`tir

==Öncesi==

Rommel`in 1942 yılının Ocak ayındaki Libya`nın kuzeydoğusunda liman kentiEski Yunanlıların Antipyrgos adıyla kurdukları tarım kolonisi kentin temeli sayılırTarihi çok eskilere dayanan kent zamanla kervan yoları üzerinde önemli bir durak noktası haline geldiStratejik öneme sahip olan Tobruk 1911`de İtalyanların eline geçtiLibya`nın tek doğal limanı olan Tobruk II Dünya Savaşı sırasında ağır hasar gördüSavaş sırasında birkaç kez el değiştirdikten sonra el-Alameyn saldırısının sonucunda İngilizler

Sirenayka taarruzu ardından Sirenayka Savaşı, Rommelin 21 Ocak 1942 tarihinde başlattığı ve Birleşik Krallık 1 Zırhlı Tümenini, ardından Bingaziyi hedef alan taarruzuyla başlayan, Bingazi ve Dernein Rommel tarafıdan işgaliyle sonuçlanan savaşlardır

Müttefik kuvvetler, İşbirliği yapan ve/veya yapanlar topluluğu II Dünya Savaşı sonuna kadar genelde savaşların kazanan tarafına ve bu tarafın üyelerine verilen ad olagelmiştir IIDünya Savaşı sonrası ile Sovyetler Birliği`nin dağılması arasında ise demokratik kanatta ABD ile ve onun yanında yeralan ülke ve ülkeciklere verilen addır Sovyetler Birliği`nin dağılması ile tek kutuplu hale gelen dünyada ABD yanlı ve yandaşlarına verilen addır

Libya`nın büyük bir bölümünden çekilerek

Akdeniz kıyısındaki Akdeniz dünyanın en büyük iç denizidir Kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya'nın yer alır Çanakkale Boğazı ile Marmara Denizine buradan İstanbul Boğazı ile Karadeniz'e, Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusuna, Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz'e, dolayısıyla Hind Okyanusuna bağlanır Yüzölçümü 2971000 kilometrekaredir Batıdan doğuya uzunluğu 3755 km, kuzeyden güneye genişliği 741 kilometredir Düzgün bir derinliğe sahip olup, ortalama derinliği 1400 metredir

Tobruk ile güneydeki Bir Hakem yerleşimi arasında oluşturdukları güçlü mevzilere yerleşmişlerdi

Gazala Hattı, General Gott komutasındaki 13 Kolordu tarafından tutulmaktadır Bu kolordu 1 Güney Afrika Tümeni ile 50 Tümen`den oluşmaktadır

Mayıs 1942 ayı ortalarında birkaç Alman ve İtalyan birliği, cephenin sahil kesiminde doğu yönünde yürüyüşe geçmiştir Bu birlikler bir hafta kadar gündüzleri doğu yönünde, geceleri ise ters yönde hareket ettirilmişlerdir İngiliz hava keşif raporları, gündüzki yürüyüşleri saptamış ve önemli miktarda birliğin Gazala Hattı yönünde, sahil kesiminden kaydırıldığını rapor etmiştir Bu istihbarat raporları doğal olarak Müttefikler, Rommel`in Gazala Hattı`na sahil kesiminden saldıracağı sonucuna varmışlardır

==Savaş==

===İlk taarruz===

Motorize olmayan dört İtalyan tümeni, Libya`nın kuzeydoğusunda liman kentiEski Yunanlıların Antipyrgos adıyla kurdukları tarım kolonisi kentin temeli sayılırTarihi çok eskilere dayanan kent zamanla kervan yoları üzerinde önemli bir durak noktası haline geldiStratejik öneme sahip olan Tobruk 1911`de İtalyanların eline geçtiLibya`nın tek doğal limanı olan Tobruk II Dünya Savaşı sırasında ağır hasar gördüSavaş sırasında birkaç kez el değiştirdikten sonra el-Alameyn saldırısının sonucunda İngilizler

27 Mayıs 1942 günü, Gazala Hattı`na, buradaki İngiliz kuvvetlerini sabitlemek üzere cephe taarruzuna başlamıştır Cephe gerisinde ise yine eski uçak motorlarını yüklenen kamyonlar tozu toprağa katmaktadır İngiliz hava keşifleri, cephe taarruzunu sürdüren piyade birliklerini zırhlı ve motorize birliklerin izledikleri yönündedir ister istemez

Cephe taarruzu tüm gün sürmüştür Rommel, aynı gün, beş tümenlik bir kuvvete -Alman 15 ve 21 Panzer Tümenleri, 50 Hafif Tümeni ve İtalyan Ariete Zırhlı Tümeni, Trieste Motorize Tümeni- bizzat komuta ederek parlak ama riskli bir taarruza geçmiştir Taarruz, Müttefik savunma hattının mayınlı arazi ile çevrili olan güney kanat açığından icra edilmiştir İtalyan 101 Motorize Tümeni -Trieste Tümeni- Bir Hakem`deki tahkimli bölgeye batı yönünden taarruz etmiştir Aynı sırada İtalyan 132 Zırhlı Tümeni -Ariete Zırhlı Tümeni- Rommel`in taarruz kuvvetlerinin sol kanadı boyunca ilerleyerek Bir Hakem mevzilerinin geri hattına yönelmiştir (Kroki için [http://wwwgeocitiescom/firefly1002000/gazalahtml])

27 Mayıs 1942 sabahı açıktan dolanan panzerler İngiliz 7 Zırhlı Tümen`inin mevzilerine saldırmıştır Tümenin tek tank tugayı, savaş alanına kitle halinde intikal edemedi ve tümenin iki motorize piyade tugayı ise kısa sürede dağıldı Almanlar, 7 Zırhlı Tümen`in karargahını ele geçirdiler ve tümen komutanını esir aldılar

Bu çevirme hareketi kuzeye dönüp sahile doğru ilerlerken Rommel`in umutları suya düştü İngiliz 1 Zırhlı Tümen`inin direnişi ilerlemeyi durdurmuştur Amerikan yapımı, 75 mmlik toplarıyla Grant tankları, Alman tankları karşısında çok etkilidir 88 mmlik üç tanksavar bataryasının tanklarla eşgüdümlü kullanılmasıyla ancak, panzerler sahile 30 km kadar yaklaşabilmişlerdir ve Rommel tanklarının üçte birini kaybetmiştir Rommel`in savaşın ikinci günü ve o günün gecesindeki girişimleri de sahile ulaşarak İngiliz 8 Ordusu`nun geri bağlantısını kesmekte başarılı olamamıştır Dahası 16 adet 88 lik tanksavar topuyla alel acele oluşturulan bir tanksavar cephesi, Grant tanklarının akınını güçlükle de olsa durdurabilmiştir Bu başarılamamış olsaydı Rommel`in ileri harekattaki tümenleri çok daha ağır kayıplara uğrayabileceklerdi

===Rommel`in savunma pozisyonuna çekilmesi===

Müttefik kuvvetlerin sol kanadında, mayınla çevrili alanda görevli 1 Özgür Fransa Tugayı, Rommel`in beklediğinden daha sert bir direniş göstermiştir Sonuçta Rommel`in ileri harekat birlikleri, Bir Hakem`in güneyi ile Tobruk`un kuzeyi arasında, tuzağa düşmüşlerdir Batıdan Müttefiklerin geniş mayınlı arazisi ile doğudan da İngiliz zırhlılarının taarruzları arasında kuşatılmış durumdadırlar (Kroki için [http://wwwtopedgecom/panels/ww2/na/gazalahtml])

Rommel, içinde bulunduğu bu koşulların yol açtığı sorunları sistematik çözümlerle aşmıştır Öncelikle batı yönünde taarruz ederek ikmal hatlarını yeniden düzenlemeye girişti Batı yönündeki bu taarruzu, 30 Haziran 1942 günü başlamış, Bir Hakem`in kuzeyindeki Sidi Muftah`daki İngiliz mevzilerine yönelmiştir 2 Haziran da bu bölgeyi ele geçirmiştir Taarruz bölgeyi savunan İngiliz 150 Piyade Tugayı`nı imha etmiştir Hemen ardından iyi koordine edilmemiş ve gecikmiş taarruzları karşılamayı başarmış, ard arda giriştiği karşı taarruzlarla da 5 Hint Tümeni`ni bozguna uğratmıştır

===Bir Hakem Savaşı===

Rommel`in bir sonraki adımı, güney yanındaki Bir Hakem mevzilerindeki Özgür Fransa birlikleri tarafından tutulan, etrafı mayınlarla çevrili alandaki direnmeyi bertaraf etmesidir

Bir Hakem mevzileri, Gazala Hattı`nın en güney ucu, etrafı mayınlı araziyle çevrelenmiş, çok iyi tahkim edilmiş bir alandır Bu bölge, bir kısmı Fransız Yabancılar Lejyonu askerlerinden oluşan Hür Fransız Tugayı ile bir Musevi taburu tarafından tutulmaktadır Savunmada asker mevcudu, üçbin Fransız ve bin kadar musevi savaşçıdır Makineli tüfek ve toplar, yoğun topçu ve hava bombardımanından fazlaca etkilenmeyecek tarzda inşa edilmiş olan 1200 kadar dar yuvalara yerleştirilmiştir Tüm tahkimatıyla bir kale haline getirilmiştir Onaltı gün boyunca havadan yapılan ikmalle direnen bu birlikler 10 Haziran 1942 gecesi mevzilerini terk ederek, gece boyu süren göğüs göğüse çarpışmalarla çekilmişlerdir

===Rommel`in ileri harekatı===

11 Haziran 1942 de Rommel, panzer tümenlerini Sidi Muftah`dan doğu yönünde ilerletmiştir Bu ileri harekatla panzerler, ikisi 7 Zırhlı Tümen`in olmak üzere üç İngiliz zırhlı tugayı kıstırmayı başarmıştır 7 Zırhlı Tümen`in komutanı General Messervy`nin çölde kaybolması bu birlikleri komutansız bırakmıştır 12 Haziran 1942 günü bölgeden çekilebilen İngiliz tankları, uygun yerde konuşlanmış 88 mmlik topların ağır ateşini yemiştir 13 Haziran da panzerler kuzey doğu yönünde ilerleyerek "Şövalye Köprüsü"nde, Tobruk yönünde çekilmekte olan İngiliz tanklarına yeniden saldırmıştır Böylece hem gafil avlayıp ağır kayıplar verdirmiş, hem de Tobruk yönünü kapatmıştır İki gün içinde İngiliz tank tugayları 200 den fazla tank kaybetmişlerdir Kuzey Afrika Cephesi`nde ilk kez Rommel`in emrindeki tankların sayısı, 8 Ordu`nun tank sayısından fazladır

Böylece ihtiyatlarının önemli bir kısmını kaybeden İngiliz 8 ordusu, Rommel`in asıl planı olan 8 Ordu`yu Tobruk`un doğusunda kuşatma manevrasını karşılayabilecek durumda değildir 13 Haziran 1942 gecesi İngiliz 8 Ordusu komutanı Ritchie, tüm birliklerini Gazala Hattı`ndan geri çekme kararı almış ve hemen ertesi gün bu karar uygulamaya koymuştur Gazala Hattı`ndaki 1 Güney Afrika Tümeni, ağır *****larını geride bırakarak Tobruk`a çekilmiştir İngiliz 50 Tümeni ise geniş bir yay çizerek geri çekilmiş ve Tobruk savunmasına katılamamıştır

==Tobruk==

General Auschinleck, 14 Haziran 1942 günü, doğudaki El Alameyn`deki güçlü savunma mevzilerine geri çekilmiştir 2 Güney Afrika Tümeni, sarılmış Tobruk mevzilerinde burayı savunmak üzere kalmıştır Bu mevziler Nisan 1941 ayında General Wavell tarafından düzenlenmişti Tobruk, 1941 yılının Aralık ayında icra edilen Crusader Harekatı`yla kurtarılana kadar dokuz ay direnmeyi başarmıştı Müttefikler, Tobruk`un yine başarıyla savunulacağını ummaktadırlar

Bununla birlikte 21 Haziran 1942 günü sabahının 5:30 unda topçu ve hava bombardımanının ardından piyade birlikleri, hemen ardından da panzerler saldırıya geçmiş, saat 8:30 da savunmada bir gedik oluşmuştur Savunma oldukça sert direnç göstermiş ancak, direnç noktalarına yönelen Stuka dalışları, olabildiğince öne çıkarak atış yapan topçu ve piyade tank işbirliği savunmayı giderek çözmüştür Akşam olmadan Tobruk 35 bin askeriyle düşmüştür

Gazala ve Tobruk`un teslim olması, General Auschinleck ve Ritchie`nin görevden alınarak yerlerine Montgomery ve Alexander`in atanmasına yol açmıştır

Tobruk`u ele geçiren Rommel, 1 Temmuz 1942 tarihinde Mısır yönünde ilerlemiş ve burada 1 El Alameyn Savaşı gerçekleşmiştir

Linkler http://wwwgeocitiescom/firefly1002000/gazalahtml http://wwwtopedgecom/panels/ww2/na/gazalahtml http://wwwbattlefrontconz/Articleasp?ArticleID=607 http://wwwhistorylearningsitecouk/battle_of_gazalahtm


Şablon:Kuzey Afrika Cephesi


Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Gazala Savaşı maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir