Venezuela Tarih

Tarih
İspanyolların Güney Amerika'da ilk sürekli yerleşimlerinden biridir Başarısız birkaç ayaklanmadan sonra, ülke sonunda İspanya'dan bağımsızlığını ünlü Simon Bolivar önderliğinde 1821'de kazanmıştır Bağımsızlığının ilk yıllarında şimdiki Kolombiya, Panama ile Ekvator'la birlikte, Büyük Kolombiya'nın bir parçasını oluşturan Venezuela, 1830 yılında bu birlikten ayrılmıştır
Venezuela'nın yakın tarihinde, 19 yüzyılın tümü ile 20 yüzyıl başları siyasal çalkantılar, diktatörlükler ve devrimlerle doludur Siyasi yaşama baktığımızda 1948'de Accion Democratica (Demokrasi Hareketi) partisinin lideri Romulo Gallego'nun iktidarına son veren Marcos Parez Jimanez'ün diktatörlüğü 10 yıl sürmüştür Daha sonra 1958'de uzun yıllar egemen olacak sistemin başlangıcı sayılan Punto Fijo anlaşması büyük politik partiler arasında imzalandı Aralık 1958'deki seçimleri Romulo Betancourt kazanmıştır Bu tarihten sonra iktidarın merkez sol parti Accion Democratica (AD) ve sosyal-Hristiyan eğilimli parti COPEI arasında gidip geldiği bir süreç görülür Punto Fijo sürecinin o dönem diğer Latin Amerika ülkelerine demokrasiye geçişin nasıl olması gerektiğine dair önemli bir model olarak gösterildiğini belirtmektedir
Fernando Casado Gutiarrez, ülkenin politik hayatını bir takım dönemlere ayırır: 1958-1968 arasında demokratik sistem kurulmuş ve kurumsallaştırılmış; 1988'e kadar iki partili bir sistem yürümüş ve 1989-1998 arasında ise sistem zayıflamış ve krize girmiştir Bir görüşe göre, mevcut partilerin seçim başarısına odaklanmış olmasının ve ideolojilerinin birbirinden farksız hale gelmesinin sisteme olan güvenin azalmasında önemli payı olmuştur Gözlemciler özellikle 1980'lerden itibaren varolan sistemi "Partidokrasi" olarak tanımlarlar ve bu dönemde iki partinin (AD ve COPEI) ülkede yeni açılımların oluşmasını tıkadıklarını söylemektedirler
Venezuela'nın bağımsızlığını simgeleyen bir resim


Caracazo 1989'da IMF'nin yapısal uyum programları uygulanmaya konulmasına tepki olarak ortaya çıkan olaylara verilen isimdir Bu politikalar faiz oranlarının serbest bırakılması, kamu hizmetlerine uygulanan vergilerin arttırılması, ithalat vergilerinin büyük ölçüde kaldırılması, bütçe açığında %4 oranında indirime gidilmesi ve yabancı firmalara karlarının tamamını ülkelerine aktarabilmesi gibi yeni-liberal politikaları içermiştir Oluşan tabloda ise enflasyonun %80,7'lere ulaşması, işsizliğin %14'e yükselmesi ve halkın %80,42'sinin fakirlik içinde yaşaması gibi sıkıntılar ortaya çıkmıştır İktidardaki AD'nin lideri Calos Andras Perez'in politikalarına tepki için sokaklara dökülen resmi olmayan rakamlara göre yaklaşık 3000 kişi hükümet güçleri tarafından öldürülmüştür ve bu olaylar huzur içinde yaşayan ülke açısından çok önemli bir kırılma olmuştur
1980'lerde Hugo Chavez profesyonel bir askerdir ve 1982'de arkadaşlarıyla birlikte Movimiento Bolivariano Revolucionario 200 (Bolivarcı Devrimci Hareket - MBR 200) isimli gizli ve kendisine yakın genç subayları örgütlemeyi amaçlayan bir yapı kurmuşlardır Bu hareket 4 Şubat 1992'de Chavez ve arkadaşlarının darbe girişimiyle birlikte kamuoyu tarafından tanınmıştır Bu darbe girişiminin yeni-liberal politikaların uygulanmasına tepki olarak ayaklanan halkın hükümet tarafından sert bir şekilde bastırıldığı Caracazo olaylarına tepki olarak doğduğu belirtilmiştir Darbe sonuç olarak başarısız olmuş, Chavez hapse düşmüş ama kamuoyu Chavez'i tanıma fırsat bulmuştur Chavez teslim olduktan sonra diğer isyancılara teslim olmaları için çağrı yapması için televizyonda bir dakika konuşmasına izin verilmesini istemiştir ve kendine verilen sürede "yeni olanakların ortaya çıkacağını ve ülkenin daha iyi bir geleceğe doğru ilerleyeceğini" belirterek isyanı sonlandırdıklarını açıklamıştır 1993'de başkan Perez kamu fonlarını kötü yönde kullandığı için görevden alınmıştır ve 1994'de yeni kurulmuş merkez sağ parti Convergencia'nın lideri Rafael Caldera MAS adında küçük sol partinin de desteğiyle başkan seçilmiştir MBR 200 bu seçimleri boykot etme çağrısı yapmıştır Caldera yoksul halkın sevgisini kazanmış olan Chavez'i serbest bırakmıştır
Daha sonra, 1998 başkanlık seçimlerine yeni kurulan "Beşinci Cumhuriyet Devinimi" adlı partiyle katılan Chavez, oyların yüzde 56'sını alarak başkan seçilmiştir 1999 Yılında bu partinin girişimleriyle yeni anayasa hazırlanmış ve halkoylamasıyla kabul edilmiştir 2000 Yılında oylarin % 59'unu alarak yeniden başkan seçilen Chavez'e meclis Kasım 2000'de bir yıl boyunca ülkeyi kararname ile yönetme yetkisi vermiştir Bu bir yıl içerisinde Chavez'in özellikle tarım ile petrol alanlarında büyük düzenlemeler içeren 49 kararname çıkarması, ülkedeki o ana kadar egemen olan güçler arasında tedirginlik yaratmış ve düzenlemelerin dirençle karşılaşmasına ve kutuplaşmalara yolaçmıştır 2001'in Aralık ayında ülkenin büyük işveren ve işçi sendikaları genel işi bırakma eylemi girişiminde bulunmuşlardır 2002'de ordu ile sivil toplumun bazı öğeleri Chavez'i darbe ile başkanlıktan düşürmüşler, ancak Chavez halk ve ordu desteği ile 48 saat içerisinde görevine geri getirilmiştir Venezuela petrolünün en büyük alıcısı olan ABD'nin başarısız darbedeki rolü tartışılmış ama kanıtlanmamıştır 15 Ağustos 2004'de yapılan halkoylamasını Chavez oyların %58'ini alarak kazanmıştır Ülkedeki Chavez karşıtı güçler halkoylamasınde yolsuzluklar olduğunu öne sürmüşlerse de, oylamanın geçerliliği Amerika Devletler Örgütü ile ABD'deki Carter Kurumunca onaylanmıştır
Venezuela Güney Amerika Uluslar Topluluğu'nun bir üyesidir

Kaynak : Wikipedia