Batı İnançlarında Cinler

ESKİ YUNANDA CİNLER

Folklorik anlamda "cin" teriminin karşılığını, Eski Yunan mitolojisinde "daimon" olarak buluyoruz İşler ve Günler adlı eserinin Soylar Efsanesi bölümünde (106-201), ölümsüz tanrıların peşpeşe beş insan soyunu yarattığını söyler Hesiodos Titanların en ulusu olan tanrı Kronos, ilk insan soyunu topraktan değil de altın madeninden yaratmış Bu ilk soy, tanrılar gibi dertsiz belasız, büyük bir mutluluk içinde uzun bir dönem yaşamışlar Vakitleri tamam olunca da tatlı uykulara dalarak hu*zur içinde ölmüşler İkinci soy ise altından daha az değerli olan gümüş madeninden yaratılmış Fakat, ilk soy gibi değilmiş bunlar Ergin çağa geldiklerinde taşkınlıklar yapmaya başlamışlar Bu sırada babası Kronos'u tahtından devirip yerine geçen Olympos'daki tanrı Zeus, gümüş soylu insanların kendisine gereken saygıyı göstermemesine çok öfke*lenmiş ve hepsini yerin dibine gömmüş

Zeus da babası gibi yeni bir soy yaratmak istemiş ve böylece üçüncü olarak tunçtan mamul insanlar çıkmış ortaya Fakat, Zeus bu arada baş tanrı oluşundan önce yaratılan soyları da unutmamış Altın çağın uyku*ya dalarak göçüp gitmiş insanlarının iyi birer cin (daimon) olmasını dilemiş Zeus Ama, kendisine taşkınlık ettikleri için toprağa gömdüğü gümüş çağ soyundan olanları da yeraltı cinlerine dönüştürmüş

Zeus'un yarattığı üçüncü soy ise, bir öncekinden de azılı çıkmış Ara*larında savaşarak kendi kendilerini yok etmişler Ama, Zeus bununla yetinmeyip dördüncü bir soy yaratmış Yarı tanrı kahramanlar işte bu soydan meydana gelmişler Dördüncü soyun devri tamamlandığında, tanrı Zeus, dünyanın sınırlarındaki adalarda ölümsüz bir hayat vermiş bu gözüpek kahramanlara Ardından da beşinci soyu demirden yarat*mış

Hesiodos eserinde, kendisinin demir soyundan biri olmasından dert yanar ve şöyle der: "Keşke bu soydakilerden biri olmasaydım ben Keşke daha önce ölseydim veya daha doğmasaydım! Çünkü bu beşinci soy de*mir soyudur Onlar, tanrıların yolladığı türlü dertlerle gündüzleri didi*nir, ezilirler Geceleri de kıvranır dururlar Bulabildikleri tek şey ise, be*lalarla karışık bir nebze sevinçtir"

Hesiodos'a göre, demir çağı insanlarının da sonu gelecektir Fakat, Zeus'un yaratacağı altıncı aksaçlı insanlar soyunun manzarası, karam*sar yazarımıza göre hiç de içaçıcı değildir Azra Erhat ve Sabahattin Eyuboğlu'nun dilimize büyük bir ustalıkla kazandırdığı "Hesiodos, Eseri ve Kaynakları" adlı değerli çalışmayı (TTK yayınları XX:5), erken dönem Yunan mitolojisindeki tanrıları ve cinleri merak edenlere tavsiye ederim Konumuzun dışına taşmamak için, tarihçi Herodotos'dan muhtemelen dört asır önce yaşamış bu eski Anadolu ozanından, onun memleketlisi sayılan bir diğerine, Homeros'a geçiyoruz şimdi

Hesiodos'tan bir-iki asır öncesinde, Homeros tarafından yazıldığı ka*bul edilen İliada ve Odysseia adlı destanlarda ise cin tanımı biraz farklıdır Bu eserlerde "daimon" terimi, herhangi bir doğaüstü gücü ta*nımlamak için kullanılmıştır Tanrının kişiliğinden söz ederken "theos", tanrının faaliyeti vurgulanırken de "daimon" teriminin seçilmesi ilginç*tir Zeus'tan, Athena'dan bahsederken onları "theos" (tanrı) diye anan Homeros, insanlar üzerindeki tanrısal etkiyi ise başka türlü dile getirir: İliada 11:792 "tanrının (daimon) yardımıyla etkile onun yüreğini" 17:98 "insan tanrı yazgısına (daimon) karşı çıkarsa, büyük bela gelir başına" Odysseia 5:396 "kötülük dolu bir tanrının (daimon) hışmına uğramış" 16:64 "bir tanrı (daimon) vermiş ona bu kaderi, sürünmüş durmuş" 21:201 "keşke geri gelse o, getirse bir tanrı (daimon) onu"

Ünlü Yunan filozofu Platon (Eflatun) da "daimon" terimini, "theos" olarak bilinen ulu tanrılar ile "heros" denilen yarı tanrı kahramanlar ara*sında tasavvur ettiği alt seviyedeki tanrılar için kullanmıştır (Rep 3:392a) Diğer bir eserinde ise, insanın öldükten sonraki yaşamında, ru*huna öte alemde yol gösteren varlıkları "daimon" olarak tanımla*maktadır (Phaedon 107) Platon'un hocası Sokrates, vaktiyle Atina tan*rılarını hiçe saymakla ve talebelerine başka kutsal varlıklardan söz ederek gençliği baştan çıkarmakla suçlanmış ve sonunda ölüme mahkum olmuştu Kendisini daima bir daimon'un yönlendirdiğini ve ilham verdiğini söylemekten çekinmeyen Sokrates, ünlü savunmasında Platon'a gö*re şöyle der: Apol 27d "Peki, daimonlara tanrı ya da tanrı oğulları gözüyle bakmıyor muyuz?" Diğer yandan, MÖ 5 yüzyılda doğan Pla*ton ile çağdaş sayılan Protagoras ise "görmediğim, hissetmediğim tanrılardan bana ne!" diyerek tam bir tanrı tanımaz olmasına rağmen, kendi bulduğu "insan her şeyin ölçüsüdür" kuralınca, daimon'ları da insanla olan ilişkilerine dayanarak gerçekten var sayıyordu

Platon'un tanımlamalarına bakılırsa, Sokrates'in daimon'unu bugün*kü anlamıyla bir cin olarak damgalamak mümkün değildir Nitekim, batı literatüründe önemli bir yeri olan Platon sayesinde, Ortadoğu'nun cin tasavvurundan farklı ve belirli bir sistematik içindeki anlamı ile çok bo*yutlu bir cin kavramı oluşmuştur Avrupa toplumlarında Cinler hakkında veya diğer konularda ufkunu genişletmek isteyenlere, Platon'un (Efla*tun) bütün eserlerinin MEB Batı Klasikleri dizisinde ve ayrıca bir kıs*mının da Remzi Kitabevi'nce yayınlandığını hatırlatırım

Eski Yunan'da cinler kapsamına alınacak en önemli doğaüstü grup Keres'tir MÖ 5 yüzyılda yapılmış vazo süslemelerinde, cüce yapılı ve kanatlı çirkin varlıklar olarak resmedilen bu yaratıklar, kötülüğün kay*nağı olmaktan ziyade insanlara bela getirenler olarak tanımlanmaktadır Mesela bunlardan Hepialos, geceleri insanların kabus görmelerine se*bep olan bir cindi Şimdi Berlin müzesinde duran iki kulplu bir vazoda, yarı tanrı kahraman Herakles'in boynundan yakaladığı resmedilen bir Ker de çirkin suratlı, ince iki kanatlı ve bir metre boyunda gösterilmiş*tir

Porphyry'ye göre, insan temiz olmayan gıdalar yerse, ağzını açtığın*da içine hemen bir Ker girer ve hastalanmasına yol açarmış Üstelik, bu cinler özellikle et gibi kanlı gıdalarda yuvalanırlarmış O devirlerde mik*ropların başka türlü tanımlanmasına imkan olmadığını düşünürsek, bu açıklama hiç de mantıksız sayılmaz Hesiodos bile Pandora Efsanesi'nde (Erg 90) "Eskiden yeryüzündeki ölümlü insanlar dertsiz ve kay*gısız yaşarlardı, Ker'lerin getirdiği hastalıklara bulaşmadan" der İhti*yarlığın da bir tür doğaüstü gücün etkisiyle meydana geldiğini düşünü*yordu Eski Yunanlılar Louvre müzesindeki MÖ 5 yüzyıldan kalma kır*mızı bir amforun üzerinde, Herakles'in, kamburu çıkmış bitkin ve yaşlı bir adamı balyozu ile öldürürken resmedildiğini görüyoruz İhtiyar figürünün yanında ise "Keras" yazısı vardır ve bu figür, Homeros'un Odysseia ll:398'de sözünü ettiği “Ölüm Ker’i” ile aynı anlamı taşır

Ancak, Eski Yunan'daki "Ker" kavramını kapsamlı bir animizm için*de değerlendirmek gerektiğini unutmamalıyız Hastalığın, belanın, kabu*sun, ölümün birer Ker olması, animist realite normlarına göre, henüz açıklanamamış doğa kanunlarının insanlar üzerinde nasıl çalıştığını gös*termesi ve antropomorfist bir ifade ile hangi aracın bu işlemde rol aldı*ğını tanımlaması açısından hiç de saçma sayılmaz Fakat bu tür bir ta*nımlamanın, doğayı sadece belirli bir açıdan yorumlama ihtiyacından doğduğunu da unutmamak gerekir

Bu kanatlı cinlerden bir kısmı dişi olup "Harpia" adıyla tanınırlardı Şiddetli fırtına ile birlikte saldırdıklarında, Harpia'lar önlerine gelen her şeyi savurup mahveder, ölenlerin ruhlarını öte aleme taşırlardı Aynı za*manda, doğumla birlikte gelen bebeğin ruhunu kapıp kaçıranlar da sivri pençeli, kanatlı dişi Harpia cinleriydi Ruhun bir nefes gibi olduğu düşüncesi, ölen veya doğan bir insanın ruhunun da nefese benzer esinti ile taşınacağı inancına yol açmış ve sonunda bu taşıyıcı varlıkların fırtına veya rüzgarlarda bulundukları yorumunu yaratmıştı Yani, insanlar önce bu tür bir cinin faaliyetini görüp daha sonra açıklamasını yapmak yeri*ne, nasıl olduğunu kavrayamadıkları bir doğa olayını önce kendilerine göre yorumlamış, daha sonra da bu yorumda yer alan doğaüstü güçleri kişileştirme yolunu seçmişlerdir Fakat, 25 asır öncesine göre normal sayılan bu empirik olmayan akıl yürütme, günümüzün bilgi ve tecrübe birikiminde yaşayan bir insana göre hiç de mantıklı sayılmaz Buna rağ*men, halk arasında hala aynı ilkel düşünce kalıplarının bulunması, cin*lerin gerçek olmasından çok ilkel seviyede düşünmekten öte bir faali*yette bulunamayan insanların ne kadar yaygın olduğunu göstermekte*dir

Yüz ifadeleri ile meşhur cinler ise "Gorgon" sınıfına girerler Bunla*rın içinde en tanınmışı, Perseus'un kafasını kopardığı Medusa adındaki dişi cindir İnsanın kanını donduran bakışları, dışarı sarkık dilleri ve buz gibi bir ifade ile sırıtan korkunç yüzleri ile Gorgon'lar canavar ruhlu ya*ratıklar olarak düşünülmüşlerdir Gorgon eğer kalbi temiz olmayan bir insana görünürse, onu anında taşa çevirerek öldürürmüş Bu arada Si*ren türü cinleri de unutmamalıyız Dilimizde "deniz kızı" denilen si*renler, belden aşağısı balık gibi olan ve güzelliği ile denizcilerin aklını başından alan yaratıklardır Odysseia destanında (12 bölüm), büyücü Kirke tarafından önceden uyarılan kahraman Odysseus, Sirenlerin bulunduğu adaya geldiğinde, denizcileri tatlı sesleriyle büyüleyip gemile*rin kayalıklara çarpmasına sebep olan bu cinlerin şerrinden, arkadaşları*nın kulaklarını balmumu ile tıkamak suretiyle kurtulabilmiştir

Erinys türü cinler ise daha çok öldürülmüş insanların intikamını alan dişi yaratıklardır Erinys'leri diline dolamayı pek seven Aeschylos, Agamemnon - Khoephoroi - Eumenides trilogiasında, ana katili Orestes'in bu öç alan cinlerden neler çektiğini uzun uzadıya anlatmıştır Çok sonraları ise, Erinys'ler cehennem zebanileri olarak düşünülmüş ve Tartaros'da (ölüler ülkesinin dibi) kamçılar ve yılanlarla ruhlara eziyet eden Erinys'ler, Latin şairi Virgilius'un Aeneis destanındaki ürkütücü manzaranın baş kahramanları olmuşlardır

MÖ 6 yüzyıldan itibaren Trakya'dan Yunanistan'a ve Güney İtalya'ya kadar uzanan bir alana yayılan Orpheus tarikatında da tanrılar*dan ziyade daimonların önemli bir yer aldığı görülür Aslında, bu tari*katta mistik anlamda çok yönlü bir tektanrıcılık inancı hakimdi Olympos'un tanrıları ismen geçerli olsalar bile, bunlar doğrudan ilişki ku*rulması mümkün olmayan tek bir tanrıyı tanımlamaya yarıyorlardı İşte bu tek tanrı, Orpheus kültünde karşımıza bir daimon olarak çıkmakta*dır Bacchus ve Eros gibi, Orpheus inancının temel taşını oluşturan Dionysos da bir daimon'du Bitki, hayvan veya insan biçiminde görünebilirdi Zamanla Phanes adını alan Dionysos, böylece tamamen tanrısal gücün simgesi haline geldi Eski Yunan'a dışardan giren bu mistik akı*mın özündeki dişilik faktörü ve tanrısal birleşmedeki rolünün etkisi, da*ha sonra Avrupa kavimlerinde Hıristiyanlık anlayışını farklı temellere dayandıran ana unsurlardan biri olmuştur

Halk olarak Eski Yunanlılar daha çok yeraltı dünyasının varlıklarına yönelik bir ibadet biçimine önem vermişlerdir Olympos tanrıları adına düzenlenen şenliklere rağmen, halkın kthonian (yeraltına ait) tanrıların (daimones) getireceği belalara karşı önlemler almak üzere, bu güçlere şirin gözükmek amacıyla, kendilerini sürekli ayinler yapmaya mecbur hissettikleri anlaşılmaktadır Hiç beklenmedik yerde ortaya çıktığı varsayılan bu cinlerin şerrinden korunmak için, herbirine uygun tütsüler ve dualarla, belirli vakitlerde kurbanlar vermişler Ancak, bu işlemin yeterli olmadığını gördüklerinde, tanrısal güce sahip olabilmek ve böylece ye*raltı cinlerinin getirdiği belaları defedebilmek için, özel inisiyasyon ayin*lerinin temelini atmışlardır

ROMA DÜNYASINDA CİNLER

MÖ 3 yüzyıldan itibaren Akdeniz'i egemenliği altına almaya başlayan Roma İmparatorluğu, aynı zamanda farklı toplumlardan da etki*lenerek, asırlar boyunca ağırlığını koruyacak bir Romen kültürünün te*melini atmış oldu Bugünkü batı medeniyetinin oluşmasında ve dolayısıyla batının değer yargılarında en etkili faktör sayılan antik Roma dünyasının cinlere bakış açısı da imparatorluğun sınırları gibi çok geniş bir alana yayılmıştı Dini inançların yanı sıra; Divinatio (kehanet, geleceği bilme) ve Magia (sihir, büyü) gibi Arcana Mundi (kainatın sırları) kapsamında ele alınan Ars Occultum (gizli sanat), batı dünyasında ilk sistematik yapısına Romalılar döneminde kavuşmuştur Bu kı*sa incelemede elbette ki böylesine devasa bir konuyu etraflıca ele al*mak mümkün değildir Ancak, önemli eserlerden aktardığım bazı oriji*nal pasajlar ile size bir fikir vermeye çalışacağım

Romen düşünce aleminin en çok Eski Yunan'dan etkilendiğini belirtmeye gerek yok Platon'un talebesi Xenokrates, Latin edebiyatında "cinler biliminin babası" olarak bilinirdi Nitekim, Plutarkos da bu cinci hocanın yolundan giderek ilk sistematik Demonoloji'yi (cinler bilimi) kurmuştur MS 1-2 yüzyılda yaşamış Yunanlı bir yazar olması*na rağmen, Plutarkos Latin edebiyatına maledilmiş ve 16-19 yüzyıl Avrupa'sını en çok etkileyen klasik yazarlardan sayılmıştır Sokrates'in Cini Hakkında (DGenSoc 589b) adlı eserinde şöyle der: "Cin (daimon), çok yoğun bir biçimde düşünebilen ruhsal bir varlıktır Bunların düşünceleri havada öylesine güçlü bir titreşim yaratır ki, diğer cinler gibi bazı duyarlı insanlar da bu titreşimden etkilenerek ci*nin düşüncelerini alabilirler" Böylece, duru-işiti (clairaudience) ve telepati hakkındaki ilk bilimsel(!) açıklamayı da yapmış oluyordu Plutarkos

Kahinlerin Çöküşü adlı eserinde (419b), klasik çağın sembolü olan doğa tanrısı (daimon) Pan'ın ölümünü dile getirirken de Plutarkos şöyle demiştir: "Thamus adındaki Mısırlı bir gemici, Korfu adasının güneyinde seyrederken, Paksos adasından gelen bir ses duydu Bu gizemli ses, gemi dümencisi Thamus'a, Yüce Pan'ın öldüğü haberini etrafa yaymasını söyledi Thamus söyleneni yapınca, karadan korkunç bir inilti ile karışık feryatlar yayılmaya başladı"

Bu hadisenin imparator Tiberius zamanında olduğu, yani Peygamber İsa'nın yeni bir dini vazetmesiyle birlikte meydana geldiği düşünü*lürse, verilmek istenen mesaj daha iyi anlaşılacaktır: Adı "bütün her şey" anlamına gelen Pan, doğayı temsil eden en yüce daimon'dur Es*ki düzenin koruyucusu olan Pan ile birlikte diğer bütün daimon'lar, dünyayı saracak yeni bir din adına yapılacak zorbalıklar altında yokolup gideceklerdir Bu yüzden, doğanın her bir köşesinde yuvalanmış olan bu küçük tanrılar, haberi aldıklarında kendi vakitlerinin de doldu*ğunu anlayarak, feryat figan içinde acılarını dile getirmişlerdir Burada yokolup giden unsur, klasik çağın yobazlığa yer vermeyen ve insanın doğa ile birlikte uyum içinde yaşamasını öğütleyen ilkelerdir Nitekim, bir kehanet sayılan bu haykırış zamanla gerçekleşmiş ve Ortaçağ'da İsa adına yapılan işkencelerde, yobazlığa kurban giden insanların yıllar*ca tükenmeyen feryatlarında defalarca tekrarlanmıştır Elbette ki doğa*nın bu haykırışı sadece Avrupa'da yankılanmadı Ortadoğu'da günü*müzde bile aynı sesleri duymak mümkün

Kahinlerin Çöküşü'nden (414-415), Plutarkos'un cinler hakkında*ki açıklamalarına devam edelim: Suyun topraktan, havanın sudan ve ateşin de havadan çıkması gibi; insanlar arasındaki üstün ruh*lar bir değişime uğrayarak kahramanlara, kahramanlar da aynı bi*çimde değişerek daimon'lara dönüşürler Ama, bu daimon'lar arasın*da saflaşarak üst seviyeye erişebilenlerin sayısı azdır ve bu ancak uzun bir süre içinde meydana gelebilir Diğer yandan, kendisini kon*trol edemeyip zamanla aşağılaşmaya başlayan daimon'lar da vardır Bunlar ise tekrardan ölümlüler gibi bedene bürünüp dünyada sefil bir hayat yaşamaya mahkum olurlar"

Aynı eserden bir başka bölümle devam ediyoruz (418): "Tanrılar insanlarla doğrudan bağlantı kurmazlar Bu işi üslenenler daimon'lardır ve tanrılar onların aracılığıyla mesajları iletirler Mesela, adakları kontrol edenler, ayinleri gözetenler, kötülerin cezasını veren*ler, kahinleri yönlendirenler hep daimon'lardır Kehanetle görevli dai*mon ortadan kaybolursa, kahinin yeteneği yokolur Daimon'lar sürgüne uğrarlarsa veya başka bir yere göçerlerse, kahinin gücü de bi*ter Ama, daimon'lar tekrardan geri gelirlerse kahin yine eskisi gibi konuşmaya başlar Daimon'lar çok uzun bir aradan sonra dönseler bile bu mümkündür Çünkü, kahin bir müzik aleti gibidir, onu çalmasını bilenin elinde her zaman ses verecektir" İkibin sene öncesinden yan*sıyan bu açıklamalar, günümüzdeki medyumların bedensiz varlıklarla nasıl irtibat kurduklarına yönelik değişik bir yorum sayılabilir Elbette ki "medyum" derken, cinleri olduğunu iddia eden şarlatan dolandırıcı*ları kastetmiyorum

Plutarkos, İsis ve Osiris adlı bir başka eserinde, geç Hellenistik ve erken İmparatorluk dönemlerinde dikkati çeken bir biçimde yayılan İsis Kültü ile gelen Eski Mısır tanrılarını da üst düzeyde daimon'lar olarak tanımlamıştır Aynı yöntemi daha sonra Kilise de kullanacak ve Roma'dan miras kalan doğaüstü bütün güçleri etkili birer cin olarak niteleyecektir Ancak, Kilise'nin tutumu Plutarkos'unki kadar liberal olmamış, geçmişin bütün mirasını bir çırpıda “şeytani güçler” diye lanetleyip, doğa ile halkın arasına bir umacı gibi girerek insanlara kan kusturmuştur

Cin çıkarma (exorcism) konusunda da Philostratus'un Tyana'lı Apollonius'un Hayatı adlı eserinde (4:20) ilginç bir bölüm vardır: Ün*lü bir filozof ve mucizeler adamı olan Apollonius, günün birinde ayin*le ilgili vaaz verirken, dinleyiciler arasından genç bir adam filozofun her dediğine yüksek sesle ve kaba bir biçimde gülerek karşılık veri*yormuş Sonunda Apollonius'un tepesi atmış ve genç adama "Böyle saldırgan biçimde karşılık veren aslında sen değilsin İçindeki cin seni böyle davranmaya zorluyor Ama sen bunun farkına varamıyorsun!", demiş Genç adam ise bir süre daha kahkahalar attıktan sonra birden bire ağlama krizine girmiş Ağlamanın ardından da kendi kendine ko*nuşup şarkı söylemeye başlamış Halk bu taşkınlığını adamın gençliği*ne vermiş Ama, aslında bir cinin etkisi altındaymış ve içki içmediği halde bile çoğu kez sarhoş gibi davranırmış Apollonius bu sırada genç adama sert bir biçimde bakınca, adamın içindeki cin sanki yanıyormuş gibi öfke ve korkuyla dolu çığlıklar atmaya başlamış Cin, gen*ci rahat bırakacağına ve başka kimseye de musallat olmayacağına dair filozofa yalvarırcasına söz vermiş Apollonius ise sanki bir köleye hitap edercesine, cine derhal genç adamı bırakmasını ve bunu bir işaretle belli etmesini emretmiş Cin, "Evet, şimdi onu bırakacağım ve işaret olarak da şu ilerdeki heykeli devireceğim", demiş Ardından, bütün ka*labalığın gözleri önünde koca heykel önce hafifçe yerinde sallanmış ve sonra büyük bir gürültü ile devrilip parçalanmış

Roma kültürüne has olarak bir de "Genius" denilen cinler vardır ki bunların her insana doğumundan ölümüne kadar eşlik ettiğine inanı*lırdı Evrende çeşitli cinler olmasına karşın, Roma inancına göre, bun*lardan sadece biri tanrılar tarafından yeni doğan bebek için seçilir ve ölümüne kadar ona ait kılınırdı Arapçadaki "cinni, cin" kelimesinin buradan geldiği söylenir MS 3 yüzyılda yaşamış filozof Plotinus'un kendisine yoldaşlık eden cinin kim olduğunu nasıl öğrendiğini, talebe*si Porphyry, Plotinus'un Hayatı adlı eserinde (56-60) şöyle anlatır: "Roma'ya Mısırlı bir rahip geldi ve Plotinus ile tanıştı Rahip gizli güç*lerini kanıtlamak amacıyla, Plotinus'a kendi Genius'unu göstermek is*tiyordu Plotinus da bu teklifi içtenlikle kabul etti Mısırlı rahibin söyle*diğine göre, bu cin çağırma işlemi ancak İsis Mabedi'nde yapılabilir*di Zira, rahibe göre Roma'da tek 'temiz yer' orasıydı"

Porphyry cinin nasıl davet edildiğini anlatmaya devam ediyor: "Görünecek cinin ne yapacayı bilinmediğinden, bu gizli ayine yar*dımcı olarak katılan kişi elinde iki canlı tavuk tutmak zorundaydı Eğer cin kendisini çağıranları tehdit etmeye başlarsa, yardımcı elindeki kutsanmış tavukları hemen keserek cinin saldırmadan kaybolmasını sağlayacaktı Rahip dualar okuyarak Plotinus'un cinini görünmeye davet ettiğinde, karşısına çıkan varlığın rastgele bir cin değil de üstün bir varlık olduğunu farkedince: Ey kutsanmış Plotinus, senin Genius'un aşağı seviyeden bir cin değil, bir tanrı bu gördüğüm!, diyerek haykırdı Ama, zuhur eden varlığa soru sormaya fırsat kalmadan, yardımcı korkudan elindeki tavukları boğazlayınca, varlık derhal kay*boldu Ancak, bu sırada Plotinus kendi cinine yeterince bakıp incele*me imkanını bulabilmişti Daha sonra kişisel cinlerle ilgili monografını da bu olaya dayanarak yazdı"

Porphyry'nin talebesi olan Iamblikus da Mısır Sırları Hakkında adlı eserinde, daimon'ların tanrılardan, kahramanlardan ve ölmüşlerin ruhlarından nasıl ayırt edileceğini anlatmıştır Neoplatonist bir zihniyetle yazılmış olan bu eser, içeriğinin son derece anlaşılmaz olmasına rağmen, daha sonra Avrupa'da cinler hakkında uydurulan saçma sapan sınıflandırmalarda önemli bir kaynak sayıldı

Avrupa'da ileride Kilise'nin baskısına kaynak olacak eserlerden biri de İncil'in Hazırlanışı adı altında Eusebius'un MS 4 yüzyılda yazdığı propaganda kitabıdır Eusebius'a göre, Tanrı'nın dünyayı kurtarma girişiminde bu eski çoktanrılı inançların önemli bir rolü vardır Zavallı eski insanlar şeref uğruna, sevgi adına bu tanrılara ve cinlere tapınmaya zorlanmışlar Ama aslında bu tapınmanın ardında yatan temel fak*tör korku imiş Güçlü tanrılar ve başedilemeyen cinlerden korkan eski insanları kurtarmak için, gerçek sevgi mesajı ile gelen tek ve yenilmez Tanrı sonunda kendini göstermiş Eusebius'un dört sınıfa ayırdığı pa*gan (hıristiyan olmayan) güçler arasında cinler önemli bir yer tutar Tanrılar gökleri paylaşmışlardır İyi huylu cinler de Ay'da ve Ay ile yer atmosferi arasındaki alanda hakimiyet kurmuşlardır Yerde kahraman*ların sözü geçmektedir Ölümlülerin ruhları ise yeraltındadır Kötü cin*ler de yerin dibinde yuvalanmışlardır Bu sınıflandırmadan sonra, Eusebius bütün bu varlıklara tapmanın aslında büyük bir günah olduğu*nu söyler ve aslında hepsinin ne kadar kötü güçler olduklarını anlat*maya koyulur

Roma İmparatorluğu MS 3 yüzyıldan itibaren kuzeyden gelen barbar kavimlerinin saldırılarına uğradı MS 4 yüzyılın sonunda, Germenler bütün Avrupa'ya yayılmış durumdaydılar Romalıların "barbar" dediği Germenler, savaşmayı seven, çalışkan, vahşi ama hayat dolu ve doğaya son derece bağlı insanlardı Roma ise artık eski yaratıcılığını kaybetmiş, çözülmeye ve kokuşmaya yüztutmuştu Böylece, 5 yüzyılın sonuna doğru Avrupa'da Roma'nın güneşi batarken yeni krallıklar kuruluyordu

BARBAR CİNLERİN GELİŞİ

Kuzeyden gelenlerin tanrıları da kendileri gibiydi Savaşa susamış Odin veya Wodan, aynı zamanda ilham tanrısıydı Yıldırımlar yağdıran öfkeli Thor, yeri geldiğinde toplumun koruyucusuydu Freyr ile Freyja bereketin sembolü olarak ne kadar sekse düşkünlerse, bir o kadar da ailede çocukların ve tarlada ürünün iyi yetişmesi için yardımcı olurlardı

Germen ve Kelt efsanelerinde Elf olarak anılan cinler, doğaüstü güçleri olan son derece güzel yaratıklardır İnsanlar gibi ölümlü olmalarına rağmen yaşamları daha uzundur Sadece özel yetenekleri olan insanlar Elfleri görebilirler Bu yaratıklar zor durumda kalan insanlara yardım etmeyi severler Ama kötü huylu kişileri cezalandırdıkları da görülmüştür Evlerde insanlarla birlikte yaşadığı kabul edilen Elflere un ve tuz ayırmak, bazen de süt vermek adettendir Tarla ve bahçelerdeki Elflerin yemesi için, ürün sonuna kadar toplanmaz ve az bir kısmı onlara bırakılır Eski Alman inancına göre, Heinzelmaennchen denilen küçük yaratıklar, geceleri köylülerin yarım kalmış işlerini tamamlarlar Elflerin müzikten çok hoşlandığı söylenir Özellikle ayın parlak olduğu berrak gecelerde şarkılar söyleyip dans eden Elfler görülür Saçı sakalı kırmızı ev cinleri ise pek şirindir Akşamın alacakaranlığında kuyuların etrafında dans eden kırmızı ceketli Elfler, bazen küçük çocukları aralarına alırlar İrlanda Elflerinden Leprechaun da hazinesinde altın biriktirmesiyle ünlü muzır bir cücedir Dikkatsiz insanların paralarını çalıp mağarasında istifler

Su perileri diyebileceğimiz bir başka Elf grubunun ise erkekleri Neck, Mummel ve dişileri de Nixe, Mühmchen gibi adlarla bilinir Bunların yanı sıra, yerin altında yaşayan cüce boylu kara Elfler vardır Kara Elfler gün ışığına dayanamazlar, taşların altına saklanırlar Elfler doğa güçlerini sembolize ettikleri için genellikle ormanlarda, dağlarda, göllerde, ırmak kenarlarında yaşarlar Slavların Rusalkas dedikleri cinler ise Elflere benzemekle birlikte, Slav cinleri, insanları gibi daha vahşi ve kaba yaratıklardır

Bu iyi huylu cinlerin yanı sıra, bir de insanlara musallat olan kötü varlıklardan bahsedilir Ancak, Germenlerin cinlerle ilgili efsanelerinde, cinlerden çok ölmüşlerin ruhlarıdır kötülük yapanlar Adları Incubus ve Succubus olarak geçen hortlak tipi yaratıklar, aslında birer cin olmaktan ziyade geceleri rüzgârla birlikte gelen ölülerin ruhlarıdır Bu yaratıklar hayvanların üstlerine binerler, dallara asılırlar, ineklerin veya emziren kadınların sütlerini çalarlar ve uyuyan insanların göğsüne çıkıp onları boğmaya çalışırlar İngilizce'de bugün karabasan anlamına gelen "nightmare", 13 yüzyılda, geceleri dişi bir at (mare) biçiminde veya ata binerek gelen kara Elflerin kraliçesinin adıydı ve insanlara kabus gördürdüğüne inanılırdı Bu kelime Fransızca'ya "cauchemar" (sıkıştıran hayalet) olarak geçmiştir Keza, Almanca'daki "Alptraum" (karabasan) kelimesi, uyuyan insanın göğsüne çıkarak nefesini kesen Alp adındaki kara Elfin gördürdüğü rüya (Traum) anlamına gelir

Dil üzerindeki etkisi bakımından, burada son olarak bir de İngilizlerin Goblin, Almanların da Kobolt dedikleri, insanlardan hiç hoşlanmayan yer cinlerinden bahsedeyim Bu cinin yaramazlığına inanç özellikle madenciler arasında o kadar yaygındı ki, gümüş ocaklarında sık rastlanan kobalt madeni*nin isim babası yapmışlardı onu Madenciler, kendilerine göre işe yaramayan bu beyazımsı metali, gümüş yataklarına sırf onlara inat olsun diye zorluk çıkarmak için Kobolt cininin yerleştirdiğini zannederlermiş

Barbar kavimlerin Hıristiyanlaştırılması ile bu inançlar elbette ki bir anda halkın zihninden sökülüp atılmadı Ama, kilisenin sürekli korku çığırtkanlığı yapması sonucunda, Elfler de gitgide halkın gözünde kötü birer cin oldular

HIRİSTİYAN DOGMASINA GÖRE CİN

MS 476'da Batı Roma İmparatorluğu çökünce, meydan Papalık kurumuna kalmıştı ve Roma Katolik Kilisesi hiç vakit kaybetmeden bu fırsa*tı kullandı Aslında, Avrupa'daki Kilise'nin öne sürdüğü doktrinler ile 5 asır önce yaşamış Peygamber İsa'nın öğretileri arasında pek bir benzerlik olduğu söylenemezdi Ama, Kutsal Kitap (İncil) adına konuşan örümcek kafalı papazların yobazlık kokan vaazlarından başka eğitim kaynağı olmayan halk, eninde sonunda bulduğu ile yetinmek zorun*daydı

Aslında ritüel ve hiyerarşi kurallarına bakacak olursanız, son dönem Mısır rahiplerinin Roma üzerindeki etkisinden Kilisenin ne denli etkilendiğini kolaylıkla görebilirsiniz Papalık, bir bakıma, eski İsis - Osiris - Horus geleneğini Kutsal Ruh - Baba - Oğul şeklinde taklit etmekten başka bir şey yapmamaktadır Bunların ise İsa'nın öğretisiyle hiçbir il*gisi yoktur

Kutsal Kitap’ın yanlış tercümeleri ve Yahudi geleneğinin etkisi ile, Antik dönemden kalan daimon terimi, Kilisenin elinde bir çırpıda "kö*tü varlık, şeytan, put" olarak yorumlandı Bu yorumlarda elbette ki aslında koyu bir Yahudi gelenekçisi olan ve sonradan İsa'nın öğretisini benimsemiş gibi görünerek onun bütün sözlerini çarpıtan havarisi Aziz Pavlus'un mektuplarının büyük rolü olmuştur Korintoslulara 1 Mektup'ta (10:20) şöyle der: "Putperestler kurbanlarını aslında Tanrı olmayan daimonlara sunuyorlar, işte ben sizin bu daimonlarla ortak olmanızı istemiyorum Biz istediğimizi yapmakta serbestiz, diyorsunuz Ama, her istediğiniz sizin için faydalı mıdır?” Paulus'a göre insanlar kendi iradelerini öyle istedikleri gibi kullanamazlardı İnsanlar için neyin iyi olduğunu ancak Tanrı bilir ve emrederdi Pavlus'un öğretisine göre kurulmuş Kilise de Tanrı'nın yeryüzündeki aracısı olduğuna göre, Kilisenin başı olan Papa ne derse o olacaktı

Daha önceki devirlerde, tanrıların insanlarla ilişki kurmasında etkili rolü üslendiği söylenen daimonlar, doğaüstü güçlerin kişileştirilmiş sembolleri olarak zihinlerde yer almışken, bu kez bütün daimonların yetkisini Kilise kendi üzerinde toplamış ve eski daimonları da kötülüğün kaynağı olarak damgalayarak konuyu kapatmıştı Aslında kimin daha belalı bir cin olduğunu insanlar zamanla gayet iyi anlayacaklardı Fakat, adına Kilise denilen bu yeni cin ile o dönemlerde iyi geçinmek zorundaydılar

Yahudi geleneğinden kalma efsanelere dayanarak Eski Yunan filozoflarının açıklamalarını yorumlayan Kilise, daimonlar için yeni bir tanımlama yapmakta hiç güçlük çekmedi Adına Satan (Şeytan) denilen ve Tanrı'ya başkaldırdığı için göklerden kovulan isyankar başmeleğin ordularıydı bu kötü yaratıklar Nitekim aynı doğrultudaki bir yorum ile, yine Ortadoğu'da Yahudi efsanelerinden çok sonra filizle*nen başka bir dinde karşılaşacaktı insanlar Ama, bu dinin Avrupa'ya uzanmasına kadar daha çok vakit vardı

Kanonik addedilen dört İncil'de, dört ayrı yazar tarafından Peygamber İsa'nın hayatı anlatılmıştır Bunların naklettiklerine bakılırsa, İsa'nın yaşadığı dönemde ortalık cinlerle kaynamaktadır ve her gittiği yerde başına üşüşen cin çarpmış insanları bu kötü varlıkların saldırı*sından Peygamberin nasıl kurtardığı anlatılır Bu cinler hiç kuşkusuz Antik Çağ'ın daimonları ile aynı kefeye koyulmuştur Kilise tarafından Burada iki örnekle görelim Peygamber İsa'nın cinleri nasıl çıkardığını: Matta İncili 8:28-32 "(İsa) Karşı yakaya ulaştığında, Gadarinilerin diyarında, mezarlardan çıkan cinlere tutulmuş iki adamla karşılaştı Bunlar o kadar azgınlardı ki kimse o yoldan geçemezdi Ey Tanrı'nın oğlu, bizden ne istiyorsun? Vaktimiz tamamlanmadan önce bize ezi*yet etmeye mi geldin? diye bağırdılar Biraz ilerde otlayan büyük bir domuz sürüsü vardı Cinler ona (İsa'ya) yalvardılar: Eğer bizi çıkarır*san, şu domuz sürüsüne gönder! İsa da onlara gidin dedi ve (cinler) çıkıp domuzların içine girdiler Sonra bütün domuz sürüsü hızla yar*dan aşağıya atlayıp gölün sularında boğuldu"

Markos İncili 9:14-29 " Kalabalıktan biri dedi ki: Sahip, sana oğlumu getirdim Musallat olan bir ruh yüzünden konuşamaz hale geldi (Kötü ruh) ne zaman saldıracak olsa, onu yerden yere çarpıyor Oğlum da ağzından köpükler saçarak dişlerini gıcırdatıyor ve kaskatı kesiliyor Havarilerine bu kötü ruhu çıkarmalarını söyledim ama beceremediler İsa da cevap verdi: Ne inançsız ve sapık bir nesil bu! Ne vak*te kadar sizinle birlikte olacağım? Getirin onu bana Sonra çocuğu ona getirdiler Ruh onu görür görmez çocuğu sarstı ve çocuk yere düşe*rek ağzından köpükler saçmaya ve debelenmeye başladı İsa babasına sordu: Ne zamandan beri bu böyle? Babası cevap verdi: Küçüklüğünden beri (Ruh) onu çok kere ateşe ve suya atarak yok etmek istedi Ama, eğer sen bir şey yapabilirsen, bize acı da yardım et! İsa ona karşı*lık olarak şöyle dedi: Eğer yapabilirsen ha! İmanı olan için her şey mümkündür Çocuğun babası haykırdı: Benim imanım var İmanı*mın yetmediği yerde bana yardım et! Bu sırada İsa kalabalığın onlara yaklaştığını gördü ve kötü ruhu azarlayarak şöyle dedi: Dilsiz ve sağır ruh! Sana emrediyorum Çocuktan çık ve bir daha da ona girme! Ruh da haykırıp çocuğu şiddetle sarstıktan sonra çıktı Çocuk ceset gibi ha*reketsiz kalınca, etraftakiler öldüğünü söylediler Ama, İsa onun elin*den tuttu ve ayağa kaldırdı İsa eve girdikten sonra, havarileri ona gizlice sordular: Bunu niye biz çıkaramadık? O da dedi ki: Bu tür ola*nı duadan başka bir şeyle çıkarmanın imkanı yoktur"

İncillerdeki bu hikayeler, daha sonra Kilisenin exorcism (cin çıkarma) operasyonları için önemli bir malzeme sayıldı Fakat, epilepsi vakasına benzeyen hikayedeki beceriksiz havariler gibi başarılı olamadıkları zamanlarda - ki genellikle böyle oluyordu - egzorsist papazlar daha da etkili yöntemler keşfederek, cinleri çıkarıyoruz derken binler*ce insanı ya sakat ettiler ya da toptan öldürdüler Bu arada bazı zeki papazlar ruhsal hastalıkların sebeplerini yavaş yavaş anlamaya başla*mışlardı, ama bu deneylerin faturası halka çok pahalıya maloluyordu

CADILAR VE ENGİZİSYON

Sapkınları, dine küfredenleri, büyücüleri, şeytani işlerle uğraşanları meydana çıkarıp halkı bu kötü insanların şerrinden korumak için, Kutsal Roma Kilisesi 12 yüzyılda bütün Avrupa'da etkili bir soruşturma komitesi kurulmasına karar verdi Aslında daha önce de böyle yerel komiteler kuruluyor ve zararlı sapkınların cezası veriliyordu Ama, cezalandırmalarda ipin ucunu kaçıranlar artınca, Papalık bu işi ele almak zorunda kaldı Adını "soruşturma" anlamındaki Latince "inquisitio" kelimesinden alan bu kuruluşun yetkileri, ancak 1908 yılında Papa Pius X tarafından Kilisenin modernizasyonu sırasında kısıtlanabilmiştir

Umberto Eco, sinemaya da uyarlanan Gülün Adı adlı romanında, yedinci bölümde rahip Jorge'nin ağzından Kilisenin felsefesini çok anlamlı bir biçimde dile getirir: Kilise kanununun adı Tanrı korkusudur Halk devamlı korkmalıdır ki Tanrı'nın gölgesi olan Kilise ayakta kala*bilsin Engizisyon işte bu amaçla kurulmuştu ve uzun yıllar boyunca görevini hiç acımadan yerine getirdi

Engizisyon'un en çok hışmına uğrayanlar, hiç şüphesiz cadılardı Aslında cadılığın kökünde, Avrupa'ya kuzeyden gelen barbar kavimlerin doğaya ve bilinmeyene olan tutkusunu bastırıp halkı batıl inançlar*la korkutmaya çalışan Kilise'ye karşı bir protesto vardır Bu protesto en çok İngiltere adasında kendisi göstermiş ve halkın yoğun tepkisi sayesinde buraya Engizisyon girememiştir Günümüzde Margaret Murray tarafından gayet iyi bir yorumla sunulan bu Witch kültü, Batı Avrupa'da Hıristiyanlığa karşı pagan dinlerin yeniden ayaklanışı anlamını taşır

Murray'in 1921de yayınlanan The Witch-Cult in Western Europe adlı araştırmasında, cadılarla cinler arasındaki bağlantı şöyle tanımlanır: (AppI) "Bir zamanlar Avrupa'da yaşayan cüce ırktan çok az el*le tutulur bakiye kalmıştır günümüze Ama bu ırk cinler ve perilerle il*gili birçok hikayede varlığını koruyabildi Her yedi senede bir kendi tanrılarına bir insanı kurban etmelerinden başka bunların dini inançları ve gelenekleriyle ilgili bir bilgimiz yok Cadıların, bu periler olarak bilinen ırk ile güçlü bir bağlantısı olduğu kesindir Tahminimce, üçyüz yıl öncesine kadar, peri ırkına bağlı gelenekler devam etmiş*tir ve bu gelenekleri sürdürenlere de cadı (Witcb) denmiştir"

Fakat, Engizisyon papazları Murray gibi düşünmüyorlardı Cadılıkla suçlanan kişinin içine girdiği varsayılan cinleri çıkarmak için önce ellerini ayaklarını mengenelerle sıkıştırarak işe başlıyorlar, kollarından ve bacaklarından gererek devam ediyorlar ve sonunda cadının iyice kur*tulabilmesi için onu bir direğe bağlayarak diri diri yakıyorlardı Cadı*lıkla suçlanmak için de öyle olağanüstü bir şey yapmaya gerek yoktu Mesela, bir kimsenin yüzünde, kolunda veya kaba etinde belirgin bir beni veya ten lekesi varsa, bu işaret o kişinin Şeytan’la işbirliği yaptığı*na kesin bir kanıt sayılırdı Ormanda biraz fazla dolaşıp yabani bitkile*ri toplayarak sebze çorbası yapan kadınlar da emrindeki cinlere ziya*fet vermekle suçlanıp apar topar Engizisyon heyeti karşısına çıkarılabi*liyordu Eğer bir kadın kilisedeki ayin sırasında esnerse, kutsal sözleri duyan içindeki cinin kaçmak için ağzından çıkmaya çalıştığına hükmedilirdi

Cinlere karışan genç kızlarla ilgili ilginç bir olay da 1692 yılında, ABD'nin Massachusetts eyaletinin Salem kasabasında meydana geldi Ann Putnam, Marry Wadden ve diğer kızların abuk sabuk iddialarla ortalığı ayağa kaldırmaları sonucunda, bir tür Engizisyon mahkemesi kuruldu ve yobazlar kısa zamanda kasabada dehşetengiz bir cadı avına giriştiler Yıllar sonra her şeyin düzmece olduğu anlaşıldığında ise çoktan iş işten geçmişti

Burada son olarak, cadıların nasıl meydana çıkarılacaklarını ve cinlerle ilişki kurduklarını itiraf etmeleri için hangi işkencelerin yapılacağını etraflıca anlatan bir kitaptan, 1487 yılında Jakob Sprenger ve Heinrich Institoris tarafından yazılan Malleus Maleficarum'dan (Cadıların Balyozu) bir yorum aktaracağım Üç ciltlik bu eserin "Aca*ba cinler kendi başlarına kötülük yapabilirler mi, yoksa illaki bir cadının yardımına mı gerek duyarlar" adlı bölümünde yazar*lar şu kanıya varmışlar: "Tanrı'nın kulları olmaksızın da cinlerin etkisi vardır Ama, bir yerde cinler faaliyet gösterecekse, orada mutlaka kendilerine yardım etsin diye birisini bulup kandırırlar ve onun vasıtasıy*la kötülüklerini daha etkili bir biçimde yayarlar Bu yüzden, cinlerle ilgili bir olaya tanık olan iyi bir Katolik, çevresindekileri dikkatle incelemeli ve kimin cadı olduğunu tahmin edip yetkililere hemen bildirmelidir"

Sprenger, nedense aklını kadınlara fena takmıştı Cadıların kesinlik*le kadınlar arasından çıktığına inanıyordu 1631 yılında Friedrich von Spee tarafından kaleme alınan Cautio Criminalis adlı eserde ise bütün bu kepazeliklerin din adına yapılmasının utanç verici olduğunu belirten yazar, bir dedikodu uğruna cadı diye damgalanan kadınları çırılçıplak soyup en mahrem yerlerine kadar inceledikten sonra öldüresiye işkence etmenin ilahi adaletle bir ilgisi olmadığını savunur Ancak, unutmayalım ki bu tarihte Almanya'da dini reformlar yerleşmiş ve in*sanlar yobazların baskısından kısmen de olsa kurtulmuşlardı

CİNLERİ ARAŞTIRANLAR

Ortaçağ'ın karanlık Avrupa'sında, kendilerini gizliden gizliye cinlerin özelliklerini incelemeye adamış insanlar da vardı Bunların çoğu, toplum içinde bir hekim veya filozof unvanı ile yobazların saldırılarından korunarak araştırmalarını sürdürdüler 15-17 yüzyıllarda, Pico della Mirandola, Cornelius Agrippa, Giordano Bruno, Paracelsus von Nettesheim, Athanasius Kircher gibi düşünürler, Kilise'nin bağnazlığından uzak bir Hıristiyan imanı ile geçmişin kültür mirasını yeniden keşfediyorlardı Eski Yunan'daki daimon anlayışına yakın bir yorumla, doğaüstü güçleri sistemli bir bütün içinde ele almaya çalıştı*lar Corpus Hermeticum denilen ve geçmişten bu yana gizli bilimler adı altında yazılmış eserleri incelediler Eski Yahudi geleneğinin (Qabbalah) safsata kısımlarını ayıklayarak, ortaya sistematik bir Yahudi-Hıristiyan Mistisizmi koydular Böylece cin kavramı da en azından araştıran insanın zihninde belirli bir yere oturmuş oldu

Genellikle sezgi kanalının ağırlık kazandığı bu dönemin araştırmalarında, cinlerle ilgili pratikler pek fazla bir yer tutmaz Fakat, varılan sonuçlar şaşırtıcı ölçüde doğruya yakındır Modern okült teorilerin te*melini oluşturan bu yorumlarda, cinler farklı gruplarda ele alınmıştır Doğa güçlerinin dört sembolik ana unsurda odaklaştığı düşünülerek; Ateş, Toprak, Hava ve Su Elementalleri adı altında toplanan varlık*lar, sırasıyla Salamander, Gnome, Sylph ve Undine olarak tanımlanırlar Bunlar bir bakıma tek boyutlu düşünce yapısına sahip varlıklardır ve fizik alem ile astral alem arasında bir köprü oluştururlar Doğanın içinde değişik yaşam gruplarını temsil edenler ise, ormanlarda ve ağaçlarda Dryad, göllerde Naiad, dağlarda ve mağaralarda Kthonian adındaki varlıklardır Bunların dışında bir de Famuli denilen grup var*dır ki şuurlu varlıkların insan bedeni ile göründükleri anlarda aldıkları biçime göre hangi gücü aktive ettiklerini belirlerler Pratik yapan kişi tarafından bazı tekniklerin uygulanmasıyla, bu gruptaki enerji formları*nın kontrol altına alınabileceği düşünülmüştür

Halk arasında cinlerle aynı kategoriye sokulmasına rağmen, aslında yapısı itibarıyla farklı olan bir de koruyucu varlık (guardian spirit) kavramı vardır Abramelin adındaki bir Yahudinin 1458 yılında yazdığı Büyücü Abramelin'in Kutsal Maji Kitabı adındaki eserde, aslında Arap dünyasında çok iyi bilinen vefk'lerle (wafq) ilgili kısmen doğru açıkla*maların yanı sıra, bu alanda başarılı olabilmek için günlerce nasıl inzivaya çekilineceği ve sonunda kişinin kendi koruyucu varlığı ile nasıl irtibat kuracağı anlatılır Yazarın iddiasına göre bu varlık, sırasında bir melek veya bir cin olabilmektedir

16 yüzyılda ilginç deneyleriyle ün kazanmış cincilerden biri de İn*giliz Dr John Dee'dir Dee ile birlikte çalışan şarlatan huylu durugörü medyumu Edward Kelley, sürekli olarak cinlerle irtibat kurmaya uğraşırken, günün birinde kristal kürenin içinde küçük bir kız çocuğunun hayali ile karşılaşır Elflerden biri zannedilen bu 8-9 yaşındaki çocuk görünümündeki varlığın adı Madimi'dir Yedi yıl boyunca med*yum Kelley vasıtasıyla Dee'ye bir sürü şey anlatan Madimi, bu zaman zarfında normal bir insan gibi büyür serpilir ve genç bir kadın olur Madimi ile arasında geçen konuşmaları bir kitapta toplayan Dee, daha sonra garip bir dilde yazılmış tabletlerden söz eder Adına Enochian denilen bu dil, günümüzde linguistlerce incelenmiş ve daha önce hiç görülmemiş yepyeni bir dil olduğu sonucuna varılmıştır Bu şifreli tabletlerde, çok güçlü cinleri çağırmak için gerekli dualar ve formüller yer almaktaymış

Diğer bir iddiaya göre, Kelley adındaki düzenbaz ruhlu adam, çalışmalar sırasında yaşlı Dee'nin genç eşine göz koymuş Amacına ulaşmak için de cinlerle ilgili bir hikaye uydurmuş Üstelik bir keresinde Dee'ye "cinlerin emri gereğince eşlerimizi değiştirmemiz gerekiyor" demiş Ama, yaşlı doktor bunu kabul etmeyince, bu sefer de anlaşıl*maz yazılarla dolu tabletler karalayarak, "Bak, cinler bu akşam neler yazdılar Otur da incele bakalım" diye Dee'nin önüne sürüp, soluğu genç kadının odasında almaya başlamış Bu iddianın doğruluğu pek kesin olmasa bile, Dee'nin sonunda Kelley'i, parasını çaldığı ve karısı*na sarkıntılık ettiği gerekçesiyle evinden kovduğu biliniyor

MODERN DÜNYA CİNCİLERİ

Eliphas Levi takma adıyla ünlü, Dogme et Rituel de la Haute Magie kitabının yazarı Alphonse Louis Constant, 19 yüzyılda modern cinciliğin de temelini atmış oldu Maji ile ilgili ilginç fikirler üretmesine rağmen, Eliphas Levi hayatında yalnız bir kere bu sanatın pratiğine yeltenmiş, o olayda da her şeyi berbat edip deneyi yarıda bırak*mıştır: Levi bir gün okuduğu kitapların etkisinde kalarak, Tyana'lı Apollonius'un ruhunu çağırıp cinlerle ilgili sorular sormak istemiş Ge*cenin uygun saati gelince, evinde bu iş için hazırladığı odaya mangalı yerleştirmiş, asasını eline alıp cüppesini giymiş ve heyecan içinde dört bir yana işaretler çizerek tılsımlı sözleri okumaya başlamış Ama, ne bir cin gelmiş ne de Apollonius'un ruhu Bu sefer yeni baştan işe ko*yulmuş, heyecandan da elleri titriyormuş Tam asasını ileriye doğru uzatarak "görün, ey yüce Apollonius!" diye bağırırken, koluna sanki birisi dokunuyormuş gibi bir hisse kapılınca, korkudan şak diye oraya yığılıp kalmış Levi bu ödlekliğini kamufle etmek için, "mangaldaki odun kömüründen çıkan gazlar beni fena etkiledi", der Ama, aslında Levi'nin ne denli marifetli bir cinci olduğunu göstermeye yetiyor bu olay

Eliphas Levi'nin Fransız okültistleri arasında olduğu kadar bütün Avrupa'da da ünü yaygındı Ancak, bu alanda asıl hamleyi İngiltere'de 1887 yılının sonunda kurulan The Hermetic Order of the Golden Dawn adlı gizli cemiyetin üyeleri yaptı Kurucularından egzantrik ruh*lu İskoçyalı Samuel Liddell MacGregor Mathers (son iki adı kendi uydurmuştur), aslında hiçbir baltaya sap olamamış ama zeki ve bilgili bir adamdı Rosenroth'un Kabbalah Denudata adlı eserini tercüme ederken yazdığı uzun giriş bölümünde, Yahudi Mistisizmini gayet iyi anladığı görülmektedir