Türkiye'nin İklimi Üzerinde Etkili Olan Faktörler

Türkiye'nin İklimi Üzerinde Etkili Olan Faktörler Nelerdir?
Türkiye'nin İklimi Üzerinde Etkili Olan Faktörler

1 matematiksel konum: Türkiye'nin matematiksel konumuna bağlı olarak ılıman iklim kuşağında yer alır Bunun neticesinde dört mevsim görülür Kuzey yarım kürede yer almamızdan dolayı kışın kutbi yazın ise ekvator kökenli sıcaklığın etkisinde kalmaktayız

2 Yer şekilleri: Yer şekillerinin çeşitlilik göstermesinden dolayı aynı enlem üzerinde farklı iklim özellikleri göze çarpmaktadır Kışın aynı enlemde olmalarına rağmen Ege,İç Anadolu ve Doğu Anadolu'nun iklimleri birbirine uymaz

3 Dağların Doğrultusu: Dağların doğrultusu çok önemlidir Çünkü Ege bölgesinde dağlar denize dik olarak uzanmasından dolayı denizel etki iç kısımlara bile gidebilirken Akdeniz ve Karadeniz bölgelerinde dağlar denize paralel olmalarından dolayı denizel etki iç kısımlara girme fırsatını bulamamaktadır

4 Denize Göre Konum: Denize bağlı olarak ılıman bir özellik gösteren kıyı merkezlerimizin yanında deniz etkisinden uzak olan iç kesimlerle aralarında önemli sıcaklık farklılıkları belirgin olarak görülür Ayrıca gölde ki deniz etkisi bile önemli bir yer tutmaktadır Aynı enlemde bulunan Van ile Kayseri arasında göllükten kaynaklanan nemden dolayı kışın sıcaklıklarında büyük farklar vardır

5 Rüzgarlar: Bulunduğumuz yarım küreye bağlı olarak kuzeyden esen rüzgarlar hava sıcaklığını düşürürken Güneyden esen rüzgarlar hava sıcaklığını yükseltir

6 Basınçlar: Basınçlara bağlı olarak etkileşimlerine göre belirli sıcaklık farklarına sebep olmaktadır

SICAKLIKLAR

Türkiye Yıllık Sıcaklıkları

Türkiye'de gözlem yapılan istasyonlardaki uzun yıllar ortalamalarına göre, yıllık ortalama sıcaklıklar 4-20 °C arasında değişmektedir

Kıyı kesimler iç kesimlerden daha sıcaktır (deniz etkisinden dolayı)

Güney kıyılarımızdan kuzey kıyılarımıza doğru enlemin etkisiyle sıcaklık azalır

Ülkenin en sıcak kesimleri Güneydoğu Anadolu'nun güneyi ile Akdeniz kıyı kuşağıdır Buralarda yıllık ortalama sıcaklık 18 °C'nin üzerindedir

Erzurum ve Kars platolarının yüksek kesimlerinde 4 °C'nin altına düşer Sebepleri: Yükseltisinin fazla olması, karasallıktır

Türkiye Ocak Ayı Sıcaklık Dağılışı

En yüksek sıcaklıklar Akdeniz bölgesinin kıyı kesiminde görülür Sebepleri: enlem, deniz etkisi ve Toros kıvrım dağlarının kuzeyden gelen soğuk hava kütlelerini engellemesidir

En düşük sıcaklıklar Doğu Anadolu’da Erzurum-Kars bölümünde görülür Sebepleri: Yükseltinin fazla olması, karasallık, kuzeyden gelen soğuk rüzgarlardır

Kıyı ile iç kesim arasındaki sıcaklık farkı fazladır

Türkiye Temmuz Ayı Sıcaklık Dağılışı

Kıyı ile iç kesim arasında sıcaklık farkı azalmıştır

En yüksek sıcaklıklar Güney Doğu Anadolu’da görülür Sebepleri: Karasallık ve Güneyden gelen sıcak rüzgarların etkisidir

En düşük sıcaklıklar bu dönemde de Erzurum-Kars Bölümünde görülür Sebebi, yükseltisinin fazla olmasıdır

BASIÇLAR

YÜKSEK BASINÇLAR

1)Sibirya Termik YB: Merkezi Sibirya üzeridirTermik kökenlidir60° enlemlerinde oluşmuştur Türkiye’de kışın etkilidir Etkili olduğu dönemlerde kışlar çok soğuk ve kar yağışlı geçer Türkiye’ye Kuzeydoğudan sokulur

2)Asor Dinamik YB : Merkezi Asor adaları civarıdır 30° enlemlerinden kaynağını alır Türkiye’de bütün yıl etkilidir En fazla yazın etkilidir Etkili olduğu yaz mevsiminin kurak olmasının başlıca sebebidir (Alçalıcı hava hareketinden dolayı) Bu basıncın etkisiyle Ege Kıyıları boyunca kuzeyden esen Etezyen rüzgarı oluşur Yurdumuza kuzeybatıdan sokulur Sibirya ile birleşirlerse kışın çok soğuk olur

3)Karadenizin Batısındaki Yüksek Basınç:Yazın etkilidirTermik kökenlidir

ALÇAK BASINÇLAR

1)İzlanda Dinamik AB : Dinamik kökenlidir60° enleminde kaynağını alır Türkiye’de kışın etkilidir Etkili olduğu dönemde kışlar ılık ve yağışlı geçer Kuzeybatıdan sokulur

2)Basra Termik AB: (30° Kuzey) Türkiye’de yazın ekilidir Yurdumuza Güney Doğu Anadolu Bölgesinden itibaren sokulur ve sıcaklığı artırır

3) Karadenizin doğusundaki Alçak Basınç:Kışın etkilidir Termik kökenlidir

4)Akdenizin Doğusundaki Alçak Basınç: Kışın etkilidir Termik kökenlidir

RÜZGARLAR

Türkiye Batı rüzgarının etkili olduğu kuşakta olmasına rağmen yer şekillerinden dolayı fazla etkili değildir Türkiye’nin kuzey yarım kürede olmasından dolayı kuzeyden esenler soğuk eserken,güneyden esenler ise hava sıcaklığını yükseltirler

Soğuk Rüzgarlar:

1Poyraz: Kuzeydoğudan esen rüzgardır

2Karayel:Kuzeybatıdan esen rüzgardır

3Yıldız: Kuzeyden esen rüzgardır

Sıcak Rüzgarlar:

1 Lodos: Güneybatıdan asen rüzgardır

2Keşişleme(Samyeli) Güneydoğudan esen rüzgardır

3Kıble:Güneyden esen rüzgardır

NEM

Kıyı bölgelerinin nemliliği iç kesimlerden daha yüksektir Bundan dolayı kıyı kesimlerde yağışlar fazla ve sıcaklık farkları azdır (Karadeniz)

Bağıl nem en yüksek Doğu Karadeniz Bölümündedir En düşük Güney Doğu Anadolu’dadır

En fazla yağış alan bölge Karadeniz,Bölüm Doğu Karadeniz, il Rize’dir (2400 mm) Rize’nin çok yağış almasında; güneyindeki yüksek dağların hakim rüzgar yönüne dik olması etkilidir

En az yağış alan bölgemiz İç Anadolu Bölgesidir Sebebi; etrafının dağlarla çevrili olmasıdır En az yağış alan il Konya ‘dır (330 mm) Iğdır (300mm)

NOT: En az yağış alan bölge İç Anadolu Bölgesi olmasına rağmen en kurak bölge Güney Doğu Anadolu Bölgesidir Sebebi :buharlaşmanın fazla olmasıdır

Karasal iklim bölgelerinde kışın görülen yağışlar genellikle kar şeklindedir Türkiye’de karla örtülü gün sayısının en fazla olduğu bölge Doğu Anadolu Bölgesidir (Yükseltinin fazla olması)

Türkiye’de kar örtülerinin yerde kalma süresi batıdan doğuya doğru artar (Yükseltinin artmasından dolayı)Kar yağışı ve don olayının en az görüldüğü bölgemiz Akdeniz Bölgesidir

Türkiye’de kışın görülen yağışlar genelde cephesel kökenlidir Bu tür yağış oluşumu en fazla Akdeniz Bölgesinde görülür Orta kuşakta olmamızın buna büyük etkisi vardır

İlkbahar ve yazın görülen yağışlar genelde Konveksiyonel yağış şeklindedir En fazla İç Anadolu Bölgesinde görülür

Oroğrafik (yamaç) yağışları genelde Karadeniz ve Akdeniz Bölgelerinde görülür Fakat en fazla Karadeniz Bölgesinde görülür Dağların denize paralel olmasından dolayı yağış fazla görülür