Diyarbakır (Merkez) Camiler, Kiliseler Ve Sinagoglar

Camiler, Kiliseler ve Sinagoglar

Ulu Camii


Çok sağlam, kara taştan yapılmış, Anadolu'nun en eski camiilerindendir MS 639 yılında islam orduları Diyarbakır'ı fethedince Mar-Toma Kilisesi'nin camiiye çevrilmesiyle kurulmuştur islam aleminde 5 Haremşerif olarak tanınmaktadır Duvarlarında birçok uygarlığın kitabesi bulunmaktadır

Safa Camii

Palu (Parlı) Camii ismi de verilen yapı 1532 yıÂ*lında yapılmış bir Akkoyunlu eseridir Çini ve motiflerle süslenÂ*miş çok zarif olan minaresinin son zamanlara kadar kılıfla muhafaza edildiği söylenmektedir Batısında büyük Hekim Muslihiddin-i Lari'nin mezarı vardır

Behram Paşa Camii


Behram Paşa Camii, 1572 yılında Diyarbakır Valisi Behram Paşa tarafından Mimar sinan'a yaptırılmış Osmanlı eseridir camiinin yapımına kapısı üzerindeki kitabesine göre 972 (1564-65) yılında başlamış ve 980 (1572) tarihinde tamamlamıştır Ayrıntılarıyla Diyarbakır'ın yerel mimarisini yansıtan yapı, boyutlarıyla İstanbul'daki sadrazam camilerinden geri kalmıyor Caminin çok süslü minberi bir sanat harikasıdır Tamamen kesme taştan yapılmıştır tek kubbeli bir yapıdır Sakıflı son cemaat yeri, aynı üslupta yapılmış önündeki şadırvanı ile sütunlu bir saray girişini anımsatmaktadır Bu tip sakıflı girişlere Osmanlı Dönemi yapılarında rastlanmakla birlikte burada olanakların sonuna kadar zorlandığını görüyoruz Güneye özgü taş işçiliğinin eklenmesi, yerel özelliklerin katılmasıyla Osmanlı Mimarisinin ana şemalar kalmakla beraber bulunduğu yerlerde yerli geleneklerle beslenerek, az da olsa değişik bir karaktere büründüğünü izlemekteyiz Giriş kapısının üstündeki sağ ve sol sahanların ters düzeninin bugünkü inÂ*şaatlarda kullanılan modern sıkıştırma usulünün günümüzden 400 sene önce taş inşaatına tatbiki suretiyle yapılması fen adamlarıÂ*nın dikkatini çekmekte ve takdirini kazanmaktadır 5 Mayıs 1828'de Behram Paşa Camisi minaresine yıldırım düştü ve ancak 1930'da onarılabildi

Nebi Camii

Akkoyunlu eseri olup, 15 yüzyıldan kalma taşla örtülü tek kubbeli bir camiidir Minaresinde Muhammed'den (Kaalen Nebiye) diye bahseden kitabelerin çokluğundan dolayı Nebi veya Peygamber Camii denildiği sanılmaktadır 1530 yılında Hacı Hüseyin adlı bir kasap tarafından yaptırılan minareÂ*si 1960 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü'nce yeri değiştirilerek onarılmıştır

Fatihpaşa Camii

Kurşunlu Camii'de denilmektedir 1516-1520 yılları arasında şehrin ilk Osmanlı valisi Diyarbakır'lı Bıyıklı Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır ilk Osmanlı eseriÂ*dir Duvarları çok güzel Osmanlı çinileri ile kaplıdır Mihrabı ve minÂ*beri görkemli bir sanat yapıtı olan camii'nin ayrıntıları Selçuklu tarzındadır Cumhuriyet devrinde onarılan camii'nin yanında bir de türbe vardırDaha once çok geniş olan cami havlusu doksanlarin ortasinda bölunmusturCami bunyesinda bir kûmbette bulunmaktadir



Hüsrevpaşa Camii

Osmanlı devri Diyarbakır ValileÂ*rinin ikincisi olan Hüsrevpaşa tarafından 1512-1528 tarihleri araÂ*sında yaptırılmıştır Bina önce Üsreviye Medresesi adı ile yaptırılmıştır Kesme taştan yaptırılmış olan minaresi Selçuklu tarÂ*zında olup, sarkıtlarla süslüdür

Melik Ahmet Camii

Melik Ahmet Paşa tarafından 17 Yüzyılda yaptırılmıştır Tümü çiniden yapılmış mihrabı çok ilgi çeÂ*kicidir Minaresine yarıya kadar birbirini görmeyen iki merdivenÂ*le çıkılır, yarıda bu iki merdiven birleşir Kaidesinin süslemeciliği oldukça inceliklidir Çini mozaiklerle süslü kabartmalar ince ve ustalıklı bir beğeni örneğidir

İskender Paşa Camii (Merkez)

Diyarbakır'da İskender paşa Mahallesi'nde bulunan bu camiyi Diyarbakır'da 14 yıl valilik yapan İskender Paşa 1551 yılında yaptırmıştır Bazı yazmalarda bu caminin Mimar Sinan eseri olduğuna dair bilgiler bulunuyorsa da Mimar Sinan'ın eserlerini derleyen Tuhfetûl Mimarin'de ismi geçmemektedir

Osmanlı mimarisinde belirli bir plan tipinin uygulandığı bu caminin önünde şadırvanı, doğusunda da türbesi bulunmaktadır Son cemaat yeri dört sütun ve köşelerdeki L şeklinde ayakların taşıdığı beş bölümden meydana gelmiştir Sivri kemerlerle birbirine bağlanmış olan sütunların başlıkları oldukça sadedir

Kare planlı, 14,76 x 14,76 m ölçüsündeki ibadet mekanının üzeri merkezi bir kubbe ile örtülüdür Buradaki tromplar da çok aşağıdan başlamakta ve ortası bir çizgi ile ikiye ayrılmaktadır Trompların arası da birer kemerle birbirlerine bağlanmıştır Bu tromplara dayanan kubbe dışarıdan onaltıgen bir kasnağa oturmaktadır

Mihrap taştan olup mukarnaslıdır Osmanlı mihraplarının bir benzeridir Minber orijinalliğinden uzaklaşmış ahşap bir eserdir

İskender Paşa Camisi Erken Osmanlı devri mimarisinin özelliklerini taşımasına rağmen, bir bakıma da Diyarbakır camilerinin etkisinde kalarak yapılmıştır Caminin sol tarafına silindirik gövdeli, tek şerefeli taş minare eklenmiştir

Dört Ayaklı Minare

Akkoyunlu Kasım Han tarafından yaptırılan Şeyh mutahhar CaÂ*mii'sinin dört ayaklı minaresi yekpare dört sütun üzerinde inşaa edilmiş ilginç anıtlardandır Minarenin sütunları altından yedi defa geçenin her dileğinin yerine geldiğine inanılır

Mes'udiye Medresesi

Ulu Camii'nin kuzeyinde ve camiÂ*i'ye bitişiktir 1198 yılında Artuklu Melikül Mesut Kutbudin Ebu Muzaffer Sokman zamanında inşaasına başlandığı üzerindeki kiÂ*tabeden anlaşılmaktadır Motif ve kitabeleriyle çok değerli bir sanat eseri olan medresenin avlusundaki mihrabın iki yanına ustaca yerÂ*leştirilmiş döner taş sutünlar binanın herhangi bir yerinde meyÂ*dana gelecek çökmeyi veya kaymayı tespit için konulmuştur Bina kesme taştan iki katlı olarak yapılmıştır Mesudiye medresesi içinde öğrenim yapılan Anadolu'nun ilk üniversitesidir

Zenciriye Medresesi

Sincariye Medresesi'de denilir Bina 1198 yılında yapılmış olup, mimarının adı isa Ebu Dirhem'dir


Meryemana Kilisesi

3 Yüzyıldan kalmadır Zamanla birÂ*çok onarım görmüş olup, Bizans devrinden kalma mihrabı, RoÂ*ma biçimi kapısı ilginçtir Kilisede bazı azizlerin türbesi bulunmaktadır Şehrin en güzel Süryani Kadim Yakubi mezÂ*hebi kilisesidir Diğer bir kilisede Keldani Kilisesidir

Diğer Önemli Camiler

Ömer Şaddat Camii, Kadı Camii, Hacı Büzürk Camii, Arap Şeyh Camii, Lala Kasım Camii, Kurt İsmail Paşa Camii şehrin diğer önemli camileridir


Kaynak : Wikipedia