Proteinler Ve Karbonhidratlar

Proteinler Ve Karbonhidratlar

Sağlıklı beslenmenin besin öğeleri dediğimiz proteinler, karbonhidratlar, yağlar, vitaminler ve minerallerin yeterli ve dengeli bir şekilde vücuda alınması ile mümkün olduğunu artık biliyoruz Peki ya bunları tanıyor muyuz? Bunlar hakkında bilgilerimiz yeterli mi?

İlk olarak proteinler ve karbonhidratları daha yakından tanıyalım

PROTEİNLER:

Proteinler vücudumuzun tuğlaları gibidir Vücudu ayakta tutan besin öğesidir Vücut organlarının temelidir Hücrelerin yapılmasında ve yenilenmesinde büyük rol oynarlar Bebeğin anne karnında bütün organları tamamlanmış bir vücut haline gelmesi, annenin aldığı proteinin bebeğin vücut organlarına dönüşmesi ile mümkün olmaktadır

Proteinler başka neler yaparlar?

Gerek çocuklarda, gerek yetişkinlerde büyüme ve gelişme için çok önemlidir

-Bir kısım doku ve organlarını yapar ve onarırlar

-Yeterli karbonhidrat ve yağ bulunmadığında enerji üretiminde kullanılırlar

-Vücudun savunma mekanizmasında önemli ölçüde rol oynarlar Vücudun mikroplara karşı koruyucu öğelerini yani antikorları meydana getirirler

-Vücudun sıvı dengesini sağlarlar

-Vücudun düzenli çalışmasını sağlayan bir kısım hormonları proteinler meydana getirir

Proteinler yiyeceklerdeki bulunma durumuna göre üstün kalite ve düşük kalite protein olmak üzere 2’ye ayrılırlar

Üstün kalite olanlar hayvansal ürünlerde olan proteinlerdir Düşük kalite olanlar ise bitkisel yiyeceklerde olan proteinlerdir Proteinlerin bulunduğu yiyecekler şunlardır:

Et, tavuk, balık, sakatat, süt, peynir, yer fıstığı, yoğurt, yumurta, soya fasulyesi, kuru fasulye, fındık, fıstık, badem, buğday unu, ceviz, tahıllar ve patateste bulunur Yumurta ve süt en iyi protein kaynağıdır Tahıllarda da buğday özünde protein fazladır

Protein yetersizliğinde meydana gelen hastalıklar:

Yetersizliğin ilk belirtisi büyümenin yavaşlaması ve zamanla durmasıdır

Özellikle çocuklarda “kuvaşiorkor” hastalığının ortaya çıkması görülür Kuvaşiorkor hastalığı; vücutta su toplanması(ödem), karaciğer yağlanması, dalak büyümesi, cilt yaraları ve saçlarda renk değişikliği belirtileriyle kendini gösterir

Protein yetersizliğinde vücut çok kolay hastalanır Ayrıca karaciğer çalışamadığı için siroz hastalığı fazla görülür

KARBONHİDRATLAR:

Mutlaka, herkesin başına gelmiştir Durup dururken birden canımız baklava, pasta, yemek ister Bir parça tatlı yedikten sonra da bu isteğimiz sönüverir Peki bu niye olmaktadır? Tatlıya olan daha doğrusu şekere olan bu ilgi nereden kaynaklanıyor? Bu ilginin kaynağı vücudun çok önemli enerji deposu olan karbonhidrata duyulan gereksinimden, yani enerjiye olan ihtiyaçtan meydana geliyor Çünkü şeker ve nişasta tamamen karbonhidrattır Karbonhidratlar vücudumuzun ana enerji kaynağıdır Aslında bütün besinler vücuda enerji sağlayabilirler Fakat değerleri farklıdır

Karbonhidratlar çok çeşitlidir: Glukoz, fruktoz, galaktoz, sakkaroz, laktoz, maltoz, nişasta, selülöz, glikojen Bunlar hakkında çok kısa bilgilere sahip olmamızda fayda vardır

-GLİKOZA üzüm şekeri de denir En çok bulunduğu yiyecekler üzüm ve üzümden yapılan içecekler ve ayrıca baldır

-FRUKTOZUN diğer adı meyve şekeridir Pekmez, incir, dut gibi meyvelerde ve balda bulunur

-GALAKTOZDA glikozla birleşmiş olarak süt şekeri içinde bulunur

-SAKKAROZ en çok şeker pancarı ve kamışında bulunur Günlük kullandığımız çay şekeridir

-LAKTOZ anne sütünde ve memelilerin sütlerinde bulunur

-MALTOZ arpa ve baklagillerde bulunan karbonhidrattır

-NİŞASTA çok sayıda glikozun birleşmesi sonucu oluşur Bir çok bitkinin tohumlarında ve yumrularında depo edilir

-SELÜLÖZ 3000 tane glikozun moleküllerinin birbirine yapışmasıyla oluşan ve bitkilere desteklik veren karbonhidrattır

-Karbonhidratlar vücudun enerji deposudur Vücudun çalışması için gerekli olan enerjiyi verirler Ağır beden hareketleri için en elverişli enerji kaynağıdır

-Vücudun su ve elektrolit kaybını önler Kalın bağırsakları çalıştırarak zararlı artık maddelerin bağırsaklarda uzun süre kalmasını önler

-Proteinin enerji olarak kullanılmasını önleyerek proteine olan gereksinmeyi azaltır

-Karbonhidratlar vücuda alınmadığı veya çok az alındığı durumlarda (şeker hastalığında olduğu gibi) vücut enerjiye olan ihtiyacını yağ ve proteinden karşılar Bu durumda kanı asit yapan maddeler gereğinden çok oluşur, vücudun çalışma düzenini bozar İşte karbonhidratlar bu durumu önler

Karbonhidratlar çoğunlukla bitkisel yiyeceklerde bulunur İhtiyaçtan fazla alınan karbonhidratlar, yağa çevrilerek şişmanlığa neden olduklarından, çok çabuk kilo alan insanlar için nişasta, şeker ve tahıldan yapılan yiyecekler fazla alınmamalıdır Ayrıca fazla alınan karbonhidrattan dolayı diş çürümeleri olmaktadır Bilhassa çocuklarda fazla şeker alımından dolayı dişler çok kolay çürüyebilir