19.Yüzyılda Yerküre’Nin Yaşını Belirleme Çalışmaları

Yerküre’nin yaşı konusunda 19yüzyıl jeologlarının sadece tahminde bulunduklarını görürüzBu jeologlar kayaç ve fosilleri yaş sırasına sokabildikleri halde bu yaşları Yerküre’nin tüm tarihi içindeki yerine koyamıyorlardıÖrneğin William Buckland,bir iskeletin yaşını söylerken, ait olduğu hayvanın on bin yıl öncesi ile on bin kere on bin yıl öncesi arasındaki zamanda yaşamış olduğunu önermek zorunda kalıyorduO günlerde tarihlendirme konusunda güvenilir bir yöntem olmadığı halde,bunu denemek isteyenlerin sayısı çoktu

*

Yerküre’nin yaşı konusunda ilk ve ciddi bir girişim 1650 yılında İrlanda Kilisesi’nden Başpiskopos James Ussher tarafından yapıldıKendisi Kutsal Kitap’ı ve diğer tarihi kaynakları inceledikten sonra Yerküre’nin İÖ 23 Ekim 4004 tarihinde yaratılmış olduğunu açıklamıştıTarihçilerin bir yorumuna göre Ussher ‘in bu açıklaması 19yüzyılın başına kadar doğru olarak kabul edilmiştiDolayısı ile hemen hemen herkes Yerküre’nin bir hayli genç olduğunu varsayıyorduBir başka grup tarihçinin yorumuna göre de ciddi çalışmalarda bulunan jeologlar, Kutsal Kitap’ın zaman ölçeği konusundaki tefsirini dikkate almamıştı Gerçekten de Papaz William Buckland bile Kutsal Kitap’ın hiçbir yerinde Tanrı’nın yeri ve göğü ilk gün yarattığı izlenimi vermediğini,sadece ‘başlangıçta’ sözünü kullandığına dikkat çekmiştiKendisine göre bu başlangıç milyonlarca ve milyonlarca yıl sürmüş olabilirdiAslında herkes Yerküre’nin yaşlı olduğu konusunda aynı fikirde idiAma ne kadar yaşlıydı?

*

Gezegenimizin tarihlendirilmesi konusundaki ilk ciddi önerilerden birisini Edmond Halley yaptıDünya denizlerindeki toplam tuz miktarının,her yıl eklenen tuz miktarına bölünmesi ile elde edilecek sayının okyanusların yaşını ortaya çıkaracağını ileri sürmüştüBöylece Yerküre’nin yaşı konusunda kabaca bir fikir edinebilirdikAncak o tarihlerde ne denizlerde ne kadar tuz olduğu,ne de her yıl eklenen tuz miktarını bilen yoktuBöyle bir araştırma yapma olanağı da bulunmuyordu

*

Bilimsel olarak ele alınabilecek ilk ölçüm girişimi Georges-Louis Leclerc tarafından 18yüzyılın son çeyreğinde gerçekleşti Yerküre’nin çok miktarda ısı yaydığı biliniyorduÖyle ki bir madene inen herkesçe malum olan bir olaydıAma ısının ne hızla kaybolduğu ölçülemiyordu Leclerc,bir takım küreleri akkor haline gelinceye dek ısıtmış,sonra soğumaya bırakmıştıBu küreler soğudukça onlara dokunmuş ve ısı kaybını bu şekilde ölçmüştüBu ölçümden yola çıkarak Yerküre’nin yaşını 75000ile 168000 yıl olarak tahmin etti1770 yıllarında öne sürdüğü bu tahmin için Leclerc aforoz edilme tehdidi ile karşı karşıya kaldıDüşünmeden konuştuğu ve dinsel öğretiye aykırı düştüğü için özür dilediAncak sonraki yazılarında iddiasını hep tekrarladı

*

19yüzyılın ortalarında bilimsel çevreler Yerküre’nin yaşı için en az birkaç milyon yıl,hatta belki on milyonlarca yıl gibi fikir taşıyorlardıAncak daha fazlası için öngörüleri yoktuBu nedenle CDarwin,1859 yılında ‘Türlerin Kökeni’ kitabını yayımlayınca herkes büyük bir şaşkınlığa düştü CDarwin’in hesaplarına göre İngiltere’nin güneyindeki Weald bölgesini yaratan jeolojik süreçlerin tamamlanması 306662400 yıl sürmüştüBu rakam çok büyük itirazlara neden olduZira bilim çevrelerinin Yerküre’nin yaşı konusunda genel kabul gören anlayışına ters düşüyorduBunu üzerine CDarwin bu rakamı kitabının üçüncü baskısından çıkardıAma bu öneri unutulmadı

*

Yerküre’nin yaşı konusunda tahmin yapanlar arasında Lord Kelvin de vardıYazdığı makalelerde 98 milyon sayısını veriyor,ama bu rakamın 20 milyon yıl düşük,400 milyon yıl yüksek olabileceğini de söylüyorduHer makalesinde bu sayı sürekli olarak değişiyorduNihayet 1897 yılında bu yaşı 24 milyon yıl olarak belirledi Lord Kelvin’in böyle tutarsız rakamlar vermesinin nedeni o dönemdeki fizik biliminin bilimsel seviyesi ile ilgiliydiGüneş büyüklüğünde bir cismin en fazla birkaç on milyon yıldan uzun sürede,yakıtını tüketmeden ve durmadan nasıl yanmaya devam ettiğini anlayacak bilgi yoktuBöylece ister istemez hem Güneş’in hem de gezegenlerin genç olması gerektiği kabul ediliyordu

Yerküre’nin yaşı konusunda kesin bilgi, ileriki yıllarda fosil kanıtları ve astronomideki gelişmeler ile elde edilecekti

KAYNAK:

A Short History of Nearly Everything