Matbaa Nedir? Matbaa Tanımı Nedir ? Matbaa Hakkında Bilgi

Matbaa Nedir? Matbaa Tanımı Nedir ? Matbaa Hakkında Bilgi

matbaa

isim Arapça maµba¤a


* Basımevi:


"Belki bu matbaanın işi ama dergiler elimize ulaşmazsa sizi sorumlu tutarız"- A Ümit

Bilindiği gibi matbaa Johann Gutenberg tarafından icat edilmiştir Gutenberg tek tek metal harflerle yüksek baskı tekniğini geliştirmiş Gutenberg’in bu buluşundan sonra matbaacılık yaygın ve hızlı gelişen bir sektör olmuştur Matbaanın ilk kez kullanılması Uzakdoğu’da başlamıştır Bilinen ilk baskı VIII yy’da Japonya’da yapılmıştır İmparatoriçe Shotoko Budizm’in kutsal metinlerini Sanskrit dilinde Çin alfabesiyle bastırmıştır

İlk kez tek tek harfler dökerek baskı yapmayı Pi Sheng (960-1297) adında bir Çinli denemiştir Pi Sheng porselenden harfler kullanarak matbaanın gelişimine hız kazandırmıştır Ancak çok harfli Çin alfabesinde tek tek harfler kullanarak baskı yapma nedeni hala anlaşılamamıştır Matbaa Çinlilerden Uygurlara geçmişlerdir Uygurların IX yy’dan itibaren baskı yaptığı bilinmektedir (Tun-Huang mağarasındaki buluntular)

Avrupa’da matbaacılık özellikle XV yy’da gelişme göstermiştir Avrupa’da matbaacılığın üssü Hollanda olmuştur Burada ki basım tekniği tahta kalıplarla yapılmaktadır Hattatlarca yazılan tahta kalıplar Hakkaklarca kazınmaktadır Kalıplar bu yönetemle üretilmektedir Harlem kentinde ilk kez tek tek harflerle baskı denemelerini 1430 yılında Lourens Janszoon Coster’in yaptığı sanılmaktadır

Johann Gutenberg ise çırağı Fust ile birlikte Mainz şehrinde metal harflerle basım tekniğini uygulamıştır Gutenberg bu çaılşmalara bilgi ve birikimlerini, Fust ise sermayesini katmıştır İlk çalışmaları olan 42 satırlık İncil’i 1455 yılında basmışlardır Fust ve Gutenberg işlerin yolunda gitmemesi neticesinde ortaklıklarına son vermiştir 1462’de Nassau başpsikoposunun askerleri Mainz şehrine saldırdı Kaçan basımcılar Avrupa’nın her yanına dağıldı

Türkiye’de Matbaacılık

İlk Türk matbaacısı İbrahim Müteferrika’dır Lale devri olarak bilinen dönemde 1726 yılında ilk Türk Matbaası kurulmuştur Ülkemize matbaanın bu kadar gecikmesinin nedenleri dinsel tutuculuktan ziyade toplumun bu yönde bir isteğinin olmayışı, okur yazar oranının yüksek olmayışı, okuma alışkanlığının kazanılmamış olması, hattatlığın yaygın bir meslek oluşu ve matbaa için gerekli alt yapının hazır olmayışıdır (Avrupa’da bir psikoposun askerlerine şehir bastırdığı düşünüldüğünde matbaanın gecikmesinin temel nedeninin dinsel tutuculuk olmadığı daha net anlaşılacaktır)

Osmanlı matbaasında basılan ilk kitap Kitab-ı Lügat-ı Vankulu (Vankulu sözlüğü)’dur Mütefferika yaşamı boyunca 17 farklı eser basmıştır Ancak kitapların maliyetlerinin ve buna bağlı olarak fiyatlarının çok yüksek olması matbaacılığın yaygınlaşmasını engellemiştir Mütefferka’nın ölümünden sonra matbaa zaman zaman atıl kalsa da çalışmaya devam etmiştir Matbaanın başına 1754 yılında İbrahim ve Ahmet Efendiler, 1783 yılından sonra Beylikçi Raşid Mehmed Efendi ve Vak’a-nüvis Vasıf Efendi geçmişlerdir

1796 yılında Abdurrahman Efendi Mühendisane matbaasını kurmuştur Daha sonra Üsküdar matbaası(1802) ve sonrasında Takvimhane-i Amire adında bir matbaa daha açıldı (1831) Bu sırada Mısır’da Kavalalı Mehmet Ali Paşa Bulak matbaasını kurdu (1822) 1833 yılında ülkede 54 matbaa (15’i litografi) 1948 yılında 509 matbaa ve 1983 yılında 3537 matbaa bulunmaktaydı

Günümüzde Türk matbaacılığı teknolojik gelişmelere bağlı olarak gelişimini sürdürmektedir Basım sektörü Avrupa’daki emsalleriyle aynı kalitede ürünler üretebilmektedir Hazır teknoloji üretici ülkelerden alınmakta ülkemizde başarı ile uygulanmaktadır Ancak Türkiye bazı istinalar hariç teknoloji üretmekten uzak, fakat iyi bir teknoloji takipçisi durumundadır