Güney Doğu Anadolu Bölgesi

GÜNEY DOĞU ANADOLU BÖLGESİ




KONUMU, SINIRLARI VE KOMŞULARI:


Ülkemizin güney doğusunda yer alan bölge nüfus ve yüzölçümü en küçük bölgemizdir Akdeniz, Doğu Anadolu Bölgeleriyle, Suriye ve Irak Devletleriyle komşudur


Gerçek Yüzölçümü 59176 km2’dir Alan bakımından ülkemizin % 7,5’ini kaplar en küçük bölgemizdir


Nüfusu 2000 sayımına göre 66 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 112 kişidir Bu Türkiye ortalamasının üstündedir (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi)

BÖLÜMLERİ:


1Dicle Bölümü 2Orta Fırat Bölümü

YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ:


Dağları ve Düzlükleri: Bölgenin yüzey şekilleri sadedir Genellikle platolarla ve ovalarla kaplıdır Yer şekilleri tarıma elverişlidir Batıdan doğuya gidildikçe yükseklik artar İki bölümün ortasında Karacadağ Sönmüş Volkan dağı bulunur Bu bölgenin tek ve en yüksek dağıdır Dicle Bölümünde Gaziantep ve Şanlıurfa Platoları vardır Orta Fırat Bölümünde Diyarbakır Havzası ve Mardin Eşliği (Yüksek bir düzlüktür) vardır


Akarsuları Ve Gölleri: Fırat ve kolları Göksu ve Nizip, Dicle ve kolları Botan, Garzan ve Batman kolları başlıca akarsularıdır


Bölgede doğal göl yoktur Akarsularının hidroelektrik gücü fazladır Bu nedenle bir çok baraj gölü vardır Fırat Nehri’nin üzerinde Atatürk, Karakaya, Hancağız Baraj Gölleri, Dicle nehri üzerinde Kıralkızı, Ilısu, Cizre Baraj Gölleri

İLİM VE BİTKİ ÖRTÜSÜ:


Bölgenin batısında Akdeniz ikliminin etkileri hissedilir Yazları sıcak ve kurak geçer Fakat kışları Akdeniz Bölgesine göre daha serindir Bu bölümde don ve karada rastlanır Yağışların çoğu kışın düşer Yıllık yağış 500-600 mm’dir Yağışın az olmamasına rağmen sıcaklık ve güneyden esen çöl rüzgarları yüzünden buharlaşma meydana gelir ve bu da kuraklığa sebep olur Ülkemizin en yüksek sıcaklıkları bu bölgede ölçülür Tarımda sulama ihtiyacı çok olur Bölgenin doğusuna gidildikçe deniz etkilerinden uzaklaşılır ve yükseklik artar, sıcaklıklar düşer Kar ve don olayları daha çok görülmeye başlar


Bölgenin alçak kesimlerinde ve batısında bozkır görülür Dağ yamaçları, yüksek yerler ve akarsu kenarlarında orman ve çalılık ağaçlara da rastlanır


TARIM VE HAYVANCILIK:


Bölgenin ekonomisi tarıma dayanır Ülke ekonomisine katkısı da bu alandadır Tarıma elverişli tarım alanları ve düzlüklere sahip olmasına rağmen yaz kuraklığı ve sulama ihtiyacı nedeniyle tarım zorlaşır GAP Projesinin yapılması ile birlikte artan sulama imkanları bölgenin tarımını artırmaya başlamıştır


Bölgenin tarıma karasal iklim ürünlerine daha çok elverişlidir En çok yetiştirilen ürünler şunlardır


Mercimek: Türkiye üretiminde ilk sırada yer alır


Buğday, Keten, Pamuk, Çeltik (Pirinç), Nohut ve Susam yetiştirilen bazı ürünlerdir


Gaziantep Platosunda Antepfıstığı, Zeytin ve Üzüm yaygıdır


Siirt’te Antepfıstığı üretimi başlamıştır


Akarsu kenarlarındaki sulanabilen ovalarda sebze ve meyvede (Başta Karpuz olmak üzere) yetiştirilmektedir


Bölgede platolar ve bozkırlar çok görüldüğü için küçükbaş Hayvancılık (Koyun, Keçi) çok yapılır Keçi daha çok yüksek alanlarda yaygındır Bu sayede bölgede hayvansal ürünler ticareti de yapılmaktadır

YER ALTI KAYNAKLARI:


Fosfat: Mardin-Mazıdağı, Doğalgaz: Mardin-Çamurlu


Petrol: Batman- Beşiri ve Batman, Siirt-Kurtalan-Baykan ve Barzan, Adıyaman-Kahta ve Diyarbakır


Linyit: Adıyaman-Gölbaşı, Manganez: Kilis


NÜFUS VE YERLEŞME:


Nüfusu 2000 sayımına göre 66 milyondur Nüfus yoğunluğu Km2’ye 112 kişidir Bu Türkiye ortalamasının üstündedir (Türkiye ortalaması Km2’ye 83 kişi) Yoğunluk bakımında en yoğun 2 bölgedir Nüfus artış hızı %o 25’tir (Türkiye %o 1834) Bölgede kentsel nüfus % 62’dir (Türkiye ortalaması %65) Bölgede toplu yerleşme ve kerpiç evler yaygındır Nüfus batı kesiminde, dağ etekleri ve akarsu boylarında yoğunlaşmıştır

TURİZM:


Adıyaman-Nemrut Dağı, Şanlıurfa- Balıklı Göl ve Tarihi Eserler

TÜRK EKONOMİSİNE KATKISI:


Türkiye Petrolünün 1/7’si bu bölgeden sağlanır Geri kalanı dış ülkelerden ithal edilir Batman’da Petrol Rafinerisi vardır GAP Projesinin bitirilmesi ile tarımdaki su ihtiyacı karşılanacak ve bölge ekonomisi daha zenginleşecektir Bunun ülke ekonomisine büyük katkısı olacaktır

BÖLGENİN GENEL ÖZELLİKLERİ:


Ø Alan bakımından en küçük bölgedir


Ø Nüfus bakımından sonuncu olmasına rağmen alanı küçük olduğu için yoğunluk fazladır


Ø Orman bakımından % 1 ile son sırada yer alır


Ø Ekili-Dikili alan bakımından % 20 ile 4 Sıradadır


Ø Ekonomisi tarıma dayanır Hayvancılık 2 Sırada yer alır


Ø Antepfıstığı, mercimek ve karpuz üretiminde ilk sırada yer alır


Ø Fosfat ve Petrol üretiminde ilk sıradadır


Ø Buharlaşma ve yaz kuraklığının en fazla olduğu bölgedir


Ø Hiç doğal gölü yoktur


Ø En yüksek yeri Karacadağ Sönmüş Yanardağıdır


Ø GAP Projesi bölgede halen sürmektedir


Ø Türkiye’nin en büyük ve önemli baraj gölleri bölgede yer alır