Aksaray Ortaköy İlçesi

Aksaray Ortaköy ilçesi

Ortaköy ve çevresinde, şimdiye kadar tarih öncesi ve sonrası devirlere yönelik kapsamlı bir tarihi ve arkeolojik araştırma yapılmamıştır Var olan belgeler de şuursuz ve cahil define arayıcıları vasıtasıyla yok edilmiştir

Aksaray ve çevre illerde yapılan (Acemhöyük, Alişar, Boğazköy) kazılarda elde edilen belgeler de buraların İlk Tunç Çağı’na uzanan tarihini ortaya çıkarmıştır Ortaköy çevresindeki Kalehöyük, Koçhasan Höyüğü ve Muratlı höyük gibi birden fazla kültür katları bulunan yerleşim merkezlerinde yapılacak arkeolojik kazı ve araştırmalar Hitit’ler dönemi için yeni belgeler verebilecektir


Hititlerden sonra (MÖ VII yy)’da Frig’lerin hakim olduğu bölgede Ortaköy de yer almaktadır Frig kültüründe görülen “ölü gömme” usullerinden, oyulmak suretiyle yapılan “Kaya mezarlar”’a, bölgelerin jeolojik yapısı itibariyle rastlanılmamaktadır Buna karşın Frig soylularının gömüldüğü Tümülüslere sıkça tesadüf edilmektedir

MÖVyy’da Pers İstilası ile birlikte Pers yönetimine giren yöreye, Makedonya Kralı Büyük İskender’in Asya seferi sırasında, Makedonyalılar hakim olmuşlardır MÖ 323’de Bİskender’in ölümü üzerine, Pers soyundan Arırarat tarafından kurulan Kapadokya Krallığı bölgeye hakim olmuştur Kapadokya Krallığı MÖ 17 yy’da Roma İmparatorluğun’a katılmıştır

Aksaray, Kapadokya Kralı Arkhelais tarafından kurulmuştur Krala izafeten şehir Archelais adını almış, bir müddet Kapadokya Kral’lığına başşehir olmuştur Bu dönemlerden kalma küçüklü büyüklü yerleşim merkezlerine, tarım faaliyeti ve kaçak kazılarda mermerden tanrıçalar, madeni paralar İshaklı, Karapınar, Sarıkaraman, Namlıkışla köyleri arazilerinde sıkça rastlanılmaktadır

Hristiyanlığın ilk yıllarında, Kapadokya bölgesinde bu din hızla yayılmıştır İdareciler hristiyanlığı yasaklamışlardır Bilhassa İmparator Dıocletianus (284-305) döneminde bu yasak çok daha katılaştırılmıştır Adeta bir katliama girişilmiştir Hıristiyan halk bu vahşetten kurtulmak, daha serbest ibadet edebilmek için, yeraltı şehirleri kurmuşlardır Kapadokya’da görülen bu galerialardan biri de Çatin Köyü ile Ozancık Köyü yakınlarındaki “ERSELE”’dir

Roma İmparatorluğunun 395’de ikiye bölünmesiyle Kapadokya yöresinde Bizans hakimiyeti başlamıştır Ortaköy ve çevresinde bu dönemden kalan madeni paralar, pişirilmiş toprak kaplar, içme suyu şebekeleri, harçlı mesken kalıntıları, mezarlar ve çeşitli maden işletmeleri vardır Ozancık (Ersele), Sarıkaraman, Harmandalı, Gökkaya gibi köy ve kasabalarda bu eserlere sıkça rastlanmaktadır

Ortaköy ve çevresi 7 yy başlarından itibaren önce Sasani, sonra sık sık Arap istilalarına uğramıştır Bu istilalara karşı koymak ve korunmak maksadıyla güneydeki stratejik noktalar ve derbentler Bizanslılar tarafından özenle korunmuş, Ereğli (Heraklia), Niğde, Aksaray (Arkhelais) ve Ortaköy’e yakın mesafede geçitler tutulmuş ve yeni kaleler inşa edilmiştir Ortaköy Ekecik dağları batısındaki “Küçük Sımandı Kalesi”’nin bu döneme ait olması muhtemeldir

1071 Malazgirt Zaferi ile Anadolu’ya giren Büyük Selçuklu devleti komutanlarından Melik Ahmet Danişmend Gazi, Aksaray ve çevresini fethederek buraları bir Türk yurdu haline getirdi Konya’nın Anadolu Selçuklu başşehri olmasının (1116) ardından Anadolu Türk Birliği’ni sağlamaya çalışan II Kılıçarslan, harabe halindeki Arkhelais kalıntıları üzerine Aksaray’ı kurdu Azerbaycan’dan getirttiği Türkmen oymaklarının çevre köylere yerleşmeleri sağlandı Göçebe alanlarda hayvancılıkla uğraştılar Bunun neticesi çevredeki mera ve çayırlarda atlar yetiştirilmeye başlandı

Danişmend’ liler ve Anadolu Selçukluları döneminde, doğudan Anadolu’ya gelen Türkler, buralardaki Bizanslıları sürmüşlerdir Türkmen aşiretleri, hem Bizanslardan kalan meskenlere hem de meralara yeni bir yerleşim merkezi kurdular Bunlardan biri de “Eyüp” ili dir Ortaköy bu köyün kalıntıları üzerine kurulmuştur

Anadolu Selçuklu Devleti’nin son yıllarında, devletin birliği için çalışan büyük Türk mutasavvıf’ı Yunus Emre’nin türbesi Ortaköy’ ün Sarıkaraman kasabası yakınlarındaki Ziyaret Tepesindedir

(1243) Karadağ bozgunu ile Moğollar’ın Anadolu’ya yerleşmeleri sonucu Anadolu Selçuklu hükümdarlarının hiç bir fonksiyonları kalmamıştı Bunun neticesinde meydana gelen devlet otoritesi boşluğu sebebiyle Ortaköy ve çevresi de Selçuklu Eratna oğulları, Kadı Burhaneddin ve Karamanoğulları arasında el değiştirdi 1470’de İhsak Paşa’nın Şereflikoçhisar ve Aksaray çevresini Osmanlı

hakimiyetine almasıyla birlikte, Ortaköy ve çevresi de Osmanlı yönetimine girdi 1477’de Aksaray ve çevresinin nüfusu yazılmış, tahrir defterleri tutulmuş, emlak ve vakıfları belirlenmiştir

Bu dönemde Aksaray, Karaman Eyaletine bağlı bir sancak merkezidir Aksaray’a, Hasandağı, Bekir, Eyübeli, Sahra, Ova, Eyyup nahiyelerinin yanı sıra ŞKoçhisar da nahiye olarak bağlanmıştır Ortaköy halkı, Aksaray’lılar gibi IIBeyazıd dönemindeki Cem Sultan isyanında, Sultan Beyazıd tarafını tutmuşlardır Kurtuluş Savaşı sırasında, vatanın kurtuluşu için her türlü fedakarlıkta bulunmuşlardır İlçe, Aksaray iline 55 km uzaklıkta olup Doğusunda; Nevşehir İline bağlı Gülşehir, Batısında; Aksaray İline bağlı Ağaçören ilçesi, Güneyinde; Aksaray İli ve Kuzeyinde; Kırşehir İli ile çevrilidir Nüfusu; 27003’dür Yüzölçümü 750 km² olup denizden yüksekliği; 1140 m’ dir