Doğum Kontrol Yöntemleri (:Alıntıdır)

Cilt altı kapsülleri


Cilt altı kapsülleri etkili, uzun süreli ve geri dönüşümlü bir doğum kontrol yöntemidir Yapay hormon içeren yumuşak silikondan yapılmış altı ince ve esnek kapsül kadının üst kolunun iç kısmında derinin hemen altında küçük cerrahi bir girişimle yerleştirilir ve vücuda yavaş yavaş hormon salgılar İçinde prefesteron hormonu ovülasyonu (yumurtlama) baskılayarak ve servikal mukusu, sperm geçişini engelleyecek biçimde kalınlaştırıp azaltarak gebeliği önler En etkili doğum kontrol yöntemlerinden biridir Karaciğer hastalığı damarda pıhtılaşması olanlarda meme kanserinde kullanılmaz

Deri altı kapsülleri ( Norplant) doğal kadınlık hormonu olan progesteronun sentetik formunu içeren deri altına yerleştirildikten sonra yavaş salınan ilaçlardır Kadının daha az kullandığı kolunun üst iç kısmın deri altına altı adet olarak yerleştirilirlerGebelikten koruyuculuğu %988'dirUygulandıktan sonra beş yıl süre ile etkilidir Emzirmeyi etkilemez Emziren anneler de kullanabilir

Kapsüller çıkarıldıktan sonra kadın normal adet görmeye başlar ve yeniden hamile kalabilirBazen deri altı kapsülleri çıkarıldıktan sonra doğurganlığın dönüşü gecikebilir

Kanama düzensizliklerine neden olabilir Bazı kullanıcılarda baş ağrısı, huzursuzluk, kilo artışı ve iyi huylu over kistleri görülebilir

Gebelik veya gebelik şüphesi olanlar,aktif karaciğer hastalığı olanlar,tanı konmamış vajinal kanaması olan kadınlar,damar hastalıkları ,meme kanseri veya şüphesi olan kadınlara bu işlem uygulanmaz

Deri altı kapsülleri kullanırken dikkat etmeniz gerekenler:

Kolunuzda şiddetli ağrı varsa,

Uygulama yerinde iltihap veya kanama oluyorsa,

Kapsüllerden birinin yerinden dışarı atılması durumunda,

Adet kanamanız şiddetlenirse,

Şiddetli baş ağrınız olursa,

Karın ve kasığınızda şiddetli ağrınız olursa,

Göğsünüzde şiddetli ağrı ya da nefes darlığı olursa,

İşlemden sonra sarılık gelişmişse,

Uygulamadan itibaren düzenli adet gördükten sonra adet gecikmesinin olması hallerinde,

Mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurunuz

Diyafram uygulaması

Diyafram rahim ağzını örten, kenarları sert, kauçuk bir araçtır ve vaginaya yerleştirildiğinde, bir daire şeklini alır ve serviksin 'girişini' kapatacak şekilde yerleştirilirServikal açıklığa uygulanan spermisit jel ya da krem ile birlikte kullanılır spermisit madde diyafram tarafından fiziksel olarak engellemeyen spermleri öldürür

Servikal başlık şekil olarak diyaframa benzerdir, fakat biraz daha sivridir

Serviksin girişi 'kapatıldığı' için, spermler geçemez Her zaman birlikte kullanılması gereken spermisid jel, spermi öldürür, ya da hareketsiz kılar Serviksiniz için uygun ebatta olup olmadığını anlamak için ilk kullanımda doktor veya hemşire tarafından yerleştirilmesinde fayda vardır En erken olarak, cinsel ilişkiden 6 saat önce yerleştirilmeli ve en erken olarak, cinsel ilişkiden 6-8 saat sonra (en geç 24 saat sonra) çıkartılmalıdır Koruyuculuk oranı % 85'dir

Cinsel ilişkide bulunduğunuz her seferinde kullanılmalıdır, cinsel ilişki sırasında yerinden çıkabilir, yerine yerleştirmesi karmaşık gelebilir, her cinsel ilişkiden önce spermisidin yenilenmesi gerekmektedir, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruyucu değildir, bazı kadınlar spermiside ve latekse karşı alerjiktirlerBu sebeplerden dolayı pek tercih edilen bir yöntem değildir



4 Diyafram


İnce plastikten yapılmış, rahmin vajene açılan kısmına yani rahim ağzına yerleştirilen bir kapaktır Spermlerin rahme geçişini engelleyerek gebelikten korur Kadın, her cinsel ilişki öncesinde diyaframı kendi yerleştirir, cinsel ilişki sonrasında ise çıkarır


Diyafram, hekimin muayenesi ve rahim ağzının ölçüsünün alınmasından sonra sipariş verilir ve her kadın için rahim ağzına uygun boyutta özel yapılır Bu yöntemi kullanmaya başlamadan önce danışmanlık alınarak daha etkili yöntemler hakkında bilgi sahibi olunması kullanmak isteyen kişiye uygun bir yöntem olup olmadığına karar verilmesi için bir sağlık kuruluşuna (sağlık ocağı, ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezleri ve hastanelerde) başvurulması daha uygun olur


Olumlu Yönleri

• Kadın kendi kendine uygulayabilir

• Cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşmasını engeller

• Erkek Döl Hücrelerini Öldüren Tablet ve fitiller ile birlikte kullanıldığında, hem gebeliği önleme hem de cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların bulaşmasını engelleme etkisi artar



Olumsuz Yönleri

• Diğer gebeliği önleyici modern yöntemler kadar etkili değildir

• Cinsel ilişkiyi kesintiye uğratır

• Cinsel ilişki sonrasında etkili olması için 6 saat daha rahim ağzında kalması gerekmektedir

• Kadının doğum yapması, üreme organlarından ameliyat olması veya fazla kilo alması/vermesi gibi durumlar söz konusu ise tekrar rahim ağzının ölçüsü alınarak yeni bir diyafram yaptırılması gerekir

• Kolay bulunmayabilir, pahalıdır


Nasıl Kullanılır?

• Kadın, bir sağlık kuruluşuna başvurarak diyafram kullanmasını engelleyecek herhangi bir durumun olup olmadığı saptanır ve rahim ağzının ölçüsü alınır Kadının rahim ağzına uygun boyutlarda bir diyafram yaptırılır

• Doğru uygulama öğretilir ve ilk kez kadın, diyaframı, hekimin yanında rahim ağzına yerleştirir

• Diyafram, cinsel ilişki sonrasında 6 saat vajenden çıkarılmamalıdır

• Tekrarlayan cinsel ilişki (6 saat içinde) söz konusu ise, son cinsel ilişkiden sonra 6 saat beklenmelidir Ancak, 24 saatten fazla rahim ağzında bırakılmamalıdır

• Diyafram çıkarıldıktan sonra yıkanır, kurulanır ve özel saklama kabına yerleştirilir


Kullanılmaması Gereken Durumlar

• Rahmi geriye dönük olan kadınlara,

• Mesanesi ve rahmi aşağı sarkmış kadınlara,

• Sık sık idrar yolu enfeksiyonu geçiren kadınlara uygun değildir

• Erkekte veya kadında nadiren alerji görülebilir Alerjide yanma, kızarıklık, kaşınma gibi belirtiler görülür

Cilt bantları sentetik hormonlar içerip doğal doğum kontrol hapları gibi etki göstererek gebeliği engellemektedirlerDoğum kontrol hapları ile aynı etkidedirlerDoğum kontrol bantları haplarından daha risklidirBazı marka doğum kontrol bantları, kan pıhtılaşmasına yol açarak ölüm riskini artırıyor Bu bantların yan etkileri doğum kontrol haplarından üç kat fazla , bunun sebebide bant kullanımı sırasında doğum kontrol haplarına oranla yüzde 60 oranında daha fazla östrojenin kana karışması Doğum kontrol hapları ve bantların aynı oranda östrojen içermesine rağmen bantların hormonu emme kapasitesi yüzde 50 fazla Bu da kadında kan pıhtılaşması riskini artırıyor

[

Düşük iğnesi diye adlandırılan iğneler aslında adet söktürücü iğnelerdir ve gebeliği sonlandırmayı sağlamazBu tür iğneler östrojen ve progesteron hormonunu beraberce içerirler ve geciken adetin başlamasını sağlarlar

Düşük hapı ise gebeliğin en erken dönemlerinde etki ederek gebeliğin sonlanmasını sağlıyor Aslında ilacın düşük yaptığını söylemek biraz hatalı olur Çünki gebeliğin en erken aşamasına etki ederek yumurta hücresiyle spermin birleşmesinden oluşan embriyonun uterusta (rahim içinde) yerleşmesini önleyerek gebeliği engelliyor Embriyo yerleştikten sonra ise gebelik daha ileri aşamalara geldiğinde düşüğü gerçekleştirmek için mizoprostol adı verilen başka bir ilaçla kombine ediliyor Bu kombinasyon sonucunda erken gebelik döneminde kürtaj gerekmeksizin düşük gerçekleşebiliyor

Şu an için gebeliğin sonlandırılması ülkemizde yasal olarak 10 gebelik haftasına kadar ve kürtaj yoluyla gerçekleşiyor Bu gebelik haftasından sonra gebeliğin sonlandırılması ise kadının isteğine göre değil, anne adayının hayati gebeliği devam ettirmesini engelleyen hastalıkları olduğunda, veya bebekte ciddi gelişim kusurları olduğunda bir kurul onayıyla mümkün oluyor


2 İğneler (aşı, enjekte edilen hormonlar)


İğneler, hormon içerir Her ay ve 3 ayda bir yapılan iki türü vardır Yapıldıktan sonra kana yavaş yavaş hormon salınır Hapa benzer şekilde yumurtanın oluşumunu engeller Ayrıca rahim ağzındaki salgıları kalınlaştırarak spermin geçip rahme ulaşmasını önler Daha önce hiç gebe kalmamış kadınlar da rahatlıkla kullanabilir


İğneler, eczanelerden ve sağlık kuruluşlarından (sağlık ocağı, ana çocuk sağlığı ve aile planlaması merkezleri ve hastaneler) alınabilir Ancak, iğneleri kullanmaya başlamadan önce danışmanlık alınarak kullanmak isteyen kişiye uygun bir yöntem olup olmadığına karar verilmesi kan basıncının ve vücut ağırlığının ölçülmesi gibi bazı işlemlerin yapılması gerekmektedir Bu nedenli, iğneleri kullanmaya başlamadan önce ve kullanırken belirli aralıklarla bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır


Olumlu Yönleri


• Gebeliği önlemede etkili bir yöntemdir (%99)

• Kullanımı çok kolaydır

• Adet kanamsı sırasında olan ağrı ve sancılar ile adet öncesi gerginliği azaltır

• Adet kanaması miktarını azaltarak, kansızlığın önlenmesine yardımcı olur

• Kadını yumurtalık ve rahim kanserine karşı korur

• İyi huylu meme kistlerini azaltır

• Dış gebeliği önler

• Rahim ve tüplerde iltihap oluşmasını engeller


Olumsuz Yönleri


• Bırakıldığında doğurganlığın dönüşü 6-9 ay gecikebilir

• Enjeksiyonlar için sağlık kuruluşuna gitmek gerekir

• İlk kullanımda 1-2 kilo artışı yapabilir Bu daha ziyade su tutulumu şeklindedir Daha az tuzlu yenmesi, hareketin artırılması ile düzelir

• Memelerde dolgunluk yapabilir Bu etkisi ilk 3 ay içinde düzelir

• Kadınların bazılarında kan basıncı (tansiyon) yükselebilir Bu nedenle, ilk kullanıldığında ve daha sonraki kontrollerde kan basıncı ölçülmelidir

• Bazı ilaçlarla etkileşimi vardır

• Aylık yapılan iğneler, sigara içen kadınlarda dolaşım bozukluklarına neden olabilir:

• Özellikle 3 aydan bir yapılan iğneler adet düzensizliklerine neden olabilir Bu adet miktarının azalması hatta kesilmesi, ara kanamalar, lekelenmeler, nadiren de aşırı kanama şeklinde olabilir Bu düzensizlikler 9-12 ay içinde büyük ölçüde düzelir


Nasıl Kullanılır?


• Adet kanamanızın ilk günü (ya da ilk 5 gün içinde) enjeksiyon koldan veya kalçadan yapılır Gebe kalmak istediğiniz döneme kadar hiç ara vermeden (hatta yıllar boyunca) iğneleri kullanabilirsiniz

• Diğer enjeksiyon için verilen randevu tarihinden önceki 7 gün içinde başvurabilir ve enjeksiyon yapılabilir Ancak, enjeksiyonun yapılması için verilen tarihten 1 gün bile gecikilmemelidir

• Bazı kadınlarda özellikle kullanımın ilk 3 ayında bulantı, ara kanaması, lekelenme, memelerde dolgunluk ve 1-2 kilo artışı yapabilir Bu belirtiler 3 ayın sonunda tamamen geçer

• Bu iğnelerle birlikte bazı ilaçlar kullanılmamalıdır Bu ilaçlar etkisini azaltarak gebeliğe neden olabilir Eğer düzenli ilaç kullanılıyorsa mutlaka hekime danışılarak kullanılan ilaçların iğnelerle birlikte kullanılıp kullanılmayacağı öğrenilmelidir


Kullanılmaması Gereken Durumlar


• Adetleri düzensiz olanlar (düzensizliğin nedeni belirleninceye kadar)

• Şeker hastaları

• Karaciğer bozukluğu olanlar (siroz, sarılık gibi)

• Tansiyonu yüksek olanlar

• Damar tıkanıklığı, bacaklarında kızarıklık, şişme ve ağrı ile belirti veren damar hastalığı olanlar

• Özellikle bulantı, kusma ile birlikte şiddetli baş ağrıları olanlar kullanmamalıdır

Yakında evlenecek kişiler doğum kontrol haplarını nasıl kullanmalıdır?


Doğum kontrol yöntemi olarak hap kullanmayı planlıyorsanız, evlenmeden en az bir ay önceki adetinizin ilk günü hap almaya başlamalısınız


Kusma ve ishal durumlarında ne yapılması gerekir?


Hapı aldıktan sonraki 3-4 saat içindeki kusmalar ve ciddi ishaller hapın emilimini önlediği için koruyucu etkinliğini azaltabilir Bu durumda son tableti başka bir kutudan tamamlayıp diğer tabletleri zamanında alarak devam etmelisiniz 12 saatten çok süren kusma ve ishal durumlarında doktorunuza danışmalısınız


Doğum sonrası ve süt verme döneminde hap kullanımı nasıl olmalıdır?


Çocuğunuzu emziriyorsanız hap kullanmayı bebek altı aylık oluncaya dek ertelemelisiniz Emzirmiyorsanız doğumdan sonraki ilk adet kanamasının birinci günü doktorunuza danışarak hap kullanmaya başlayabilirsiniz

Düşük ve kürtajlardan sonra hap kullanmaya nasıl başlanmalıdır?


Gebeliğin üçüncü ayından önceki düşük ve kürtajlarda tıbbi bir engel yoksa doktorunuza danışarak hemen hapa başlanabilir


Gebe kalmaya karar verdiğimde ne yapmalıyım?


Kullandığınız paketi sonuna kadar tamamlayıp hap almayı bırakmanız yeterlidir Hamile kalma yeteneğinizi hemen kazanırsınız


Doğum kontrol hapı kullanırken sigara içebilir miyim?


Sigara kalp hastalıkları için bir risk faktörüdür 35 yaşından sonra hapa devam edilecekse sigaranın bırakılması önerilir


Merak ettikleriniz


Haplar kilo almaya neden olur mu?


Özellikle düşük miktarlarda hormon içeren hapların kiloda değişikliğe neden olmadığı saptanmıştır


Doğum kontrol haplarının sivilceye olan etkisi nasıldır?


Yapılan araştırmalar doğum kontrol haplarının çoğu kez sivilceyi olumlu yönde etkilediğini belirtmektedir


Doğum kontrol hapları adet kanamamı etkiler mi?


Hap kullanımı sırasında görülen adet kanaması normale göre daha hafif ve daha kısa sürelidir


Hap kullanırken ara kanamalar olağan mıdır?


Evet Hapı ilk kullandığınız zamanlarda normal adet kanaması dışında lekelenme tarzında ya da daha şiddetli düzensiz kanamalar görülebilir Hapı normal olarak almaya devam etmek gerekir Bu kanamalar 3-4 ay sonra kaybolur Eğer devam ederse doktorunuza danışmanız gerekir


Hap kanser riskini arttırır mı?


Hayır Tersine hap kullanan kadınlarda yumurtalık ve rahim kanserinde yüzde 50 ila 60 oranında azalma olduğu ve hap kullanımına son verilse bile bu etkinin onbeş yıl boyunca devam ettiği saptanmıştır Ayrıca yaşamlarının herhangi bir döneminde hap kullanmış kadınlarda kalınbarsak kanserine de daha az oranda rastlandığı bulunmuştur


Hap kısırlığa neden olur mu?


Hayır, hap kısırlığa neden olmaz Hap kullanmayı bıraktığınızda hamile kalmanız mümkündür


Hap kalp hastalıklarına neden olur mu?


Hap ile kalp ve damar hastalıkları arasındaki ilişki değişik hormonların dozuna ve cinsine bağlıdır Günümüzde kullanılan düşük dozlu doğum kontrol hapları ile bu risk en aza indirilmiştir Bu tür hastalıklara eğiliminiz varsa doktora danışmanız gerekir

Halk arasında bu yöntem “çekilme, “dikkatli olma”, dışarı boşama” gibi pek çok isim verilmiştir Cinsel ilişki sırasında, erkeğin cinsel organının boşalmadan (meninin gelmesi) önce vajenden çıkarılarak meninin vajen dışına boşaltılmasına dayanan bir yöntemdir Başarı oranı %75’dir


Bu yöntemi kullanırken sıklıkla yapılan hata, spermlerin yalnızca ejakulasyon sıvısında (yani meni sıvısında) bulunduğunun sanılmasıdır Halbuki ejakülasyon öncesi dönemde penisten dışarı salınan az miktardaki şeffaf ve kaygan sıvıda da spermler az miktarda da olsa bulunmaktadırlar Bazı durumlarda bu az sayıda spermler bile gebeliği başlatmak için yeterli olabilmektedir

Gerçek bir birleşme olmaksızın da gebe kalmak mümkündür Bu, oldukça düşük bir ihtimal olmasına karşın, özellikle vajinanın giriş kısmına yakın olan boşalmada, spermler ejakulasyon esnasında penisten belli bir hızla dışarı "fışkırma tarzı" atıldıklarından spermlerin bir kısmının vajinaya girmesi ve buradan genital kanalın içine doğru ilerleyerek gebeliği başlatması mümkündür

Bu yöntemle korunan çiftlerin 1/3’ünde gebelik görüldüğü bildirilmiştir Ayrıca, kadında ve erkekte psikolojik sorunlara yol açabilir

İnce poliüretan malzemeden yapılmış kadın prezervatifinin görünümü iki ucu esnek halkalardan oluşan çorap gibidir Sondaki halka kılıfı tutar ve vajinanın arkasında yer alır; ön halka ise vajinanın dışında kalır Kılıf tüm spermi toplar ve vajinaya girmesini önlerDış halka cinsel ilişki sırasında vajinanın içinde bulunur; penisin prezervatifin kenarlarına kaymamasına dikkat edilmelidir İlk kullanımı zor gelebilir; İlişki sonrası kalkmadan önce meninin sızma yapmasını önlemek için doğru çıkarılmalıdırDoğru ve düzenli kullanılan kadın prezervatifi HİV virüsünün ve en yaygın olan STD'lerin bulaşma riskini en aza indirir; reçetesiz alabilirsiniz Eğer sizin ya da partnerinizin latex'e alerjisi varsa, polüretan prezervatif bunun için iyi bir alternatiftirNormal kullanımda bir yılda 100 kadından 21'i hamile kalmakta; hatasız kullanımda bir yılda 100 kadından 5'i hamile kalmaktadır

Sterilizasyon (tüplerin bağlanması)


Uterusun sağında ve solunda birer adet olmak üzere iki adet fallop tüpü bulunurYandaki resimde görülmektedirSterilizasyon, fallop tüplerinin geçirgenliğinin cerrahi yöntemlerle kalıcı olarak bozulması işlemidir

Tüplerin geçirgenliği yakma, bağlama ya da tüplerin etrafına halka takılması suretiyle bozulduğunda yumurta ile sperm hiçbir şekilde karşılaşamadığından gebelik ihtimali ortadan kalkarBu yöntem tüplerde ciddi hasar oluştuğundan tüplerin tekrar eski haline getirilmesi çok zordurSterilizasyon yöntemin koruyuculuk oranı %100'e yakın olmakla beraber uygulanan cerrahi işlemin niteliği (yakma veya bağlama gibi) ve bazı bireysel özellikler sebebiyle çok ender durumlarda gebelik oluşabilir Koruma süresi ömür boyudurYeniden çocuk sahibi olmak istediğinde tekrar operasyon gerektirir Tüplerin geçirgenliğinin tekrar sağlanması başarı şansları düşük ve maliyetleri yüksek operasyonlardır

Gelişmiş ülkelerde, üreme çağındaki çiftlerin yaklaşık %24'ü doğum kontrol yöntemi olarak cerrahi sterilizasyonu seçiyor Güvenilirliği %998 olan tüplerin bağlanması yönteminin kadının cinsel yaşamına ve ruh sağlığına olumsuz hiçbir etkisi yok

Rahim İçi Araç (Spiral)

Değişik şekil ve boyutlarda olabilen rahim içi araçlar, saf plastik veya bakırlı olabilir Uzun bir süre için gebelikten korur Bakır Rahim İçi Araçlar 10 yıldan fazla; progestorone Rahim İçi Araçlar bir yıl korurSon zamanlarda hormon salan tipleride üretilmiştir Adet kanamasının 3 veya 4 günü rahme yerleştirilmelidir Bu dönemde rahim ağzı açıktır, kasılmalara bağlı ağrı azdır, ve gebelik riski yoktur Eğer vajinal enfeksiyon varsa uygulama tedaviden sonra yapılır

Jinekolojik muayene sonrasında vajen antiseptik solüsyonla temizlenir, rahim boynu serbestleştirilerek rahmin büyüklüğü ölçülür ve uygun büyüklükteki rahim içi araç yerleştirilir HIV'i içeren STD'lerin bulaşmasını engellemez İçerdiği bazı yan etkiler; regl zamanlarında düzensizlik, ağır regl dönemleri ve kramplarda artmadır Kadın hastalıklarına karşı korunmasız ise daha sonra kısırlığa yol açabilir PID olma riskini taşır


Olumlu Yönleri


• Gebeliği önlemede etkili bir yöntemdir (%99)

• Bakırlı olanlar, gebelikten 10-12 yıl boyunca etkili bir şekilde korur

• Cinsel ilişkiyi etkilemez


Olumsuz Yönleri


• Özellikle, ilk 3 ayda adet günü sayısını ve kanama miktarını 2 katına kadar arttırabilir Bu durum, daha sonra normale döner

• Adet döneminde ağrı olabilir Bunun için ağrı kesici kullanılabilir

• Cinsel yolla bulaşan hastalık riski olanlar için uygun değildir

• Rahimden hazneye doğru kayabilir Özellikle haznesinin içini yıkayanlarda sıklıkla görülen bir durumdur Eğer yerinden oynarsa koruyuculuğu azalır





Kullanılmaması Gereken Durumlar


• Son 3 ay içinde veya halen rahim ağzında, rahimde veya tüplerinde iltihap/yara olan kişilere uygulanamaz

• Birden fazla kişi ile cinsel ilişkisi olanlara uygun değildir Bu kişilerin kesinlikle kondom kullanması gerekir

• Düzensiz adet kanamaları olanlar

• Adet kanamaları 7 gün ve daha uzun sürenler

• Bir adet kanaması döneminde (tamamen ıslanmış) 10 ped/bez değiştirenler

• Adet dönemlerinde ağrısı fazla olanlar

• Kansızlığı olanlar

• Doğuştan üreme organlarında şekil bozukluğu olanlar





Spiral (RİA) yada halk arasında yaygın şekilde kullanılan adıyla rahim içi araç tüm dünyada en fazla tercih edilen geri dönüşümlü doğum kontrol yöntemidir

Rahim içi araç geri dönebilir doğum kontrolü sağlayan ve ana yapısı kıvrılabilir polietilen olan küçük bir araçtır Yapısı T harfine benzer Polietilen gövde üzerinde bakır tel sarılıdır Bu bakır zaman içinde yavaş yavaş salınarak RİA'nın etki mekanizmalarından birini oluşturur Günümüzde kullanılan modern spirallerlerin önerilen kullanım süreleri değişkendir Üretici firmalar 3 yıl ile 8 yıl arasında değişen kullanım süreleri belirtmekle birlikte yapılan klinik deneysel çalışmalarda bunların hemen hepsinin 10 yıl süreyle sorunsuz kullanılabileceği gösterilmiştir

Temel yapı T şeklinde olmakla birlikte piyasada değişik marka ve yapılarda pek çok RİA bulunmaktadır Bunların etkinlik açısından birbirlerine üstünlükleri yoktur Toplumumuzda ithal spiral şeklinde bir tabir bulunmaktadır Hastalar kendilerine ithal spiral takılmasını talep etmektedirler oysa Türk malı bir spiral zaten piyasada yoktur

Yüz yıla yakın bir zamandır istenmeyen gebeliklerin engellenmesinde güvenle ve yüksek etkinlikle kullanılmasına rağmen RİA'nın gebeliği nasıl engellediği hala daha tam anlamıyla anlaşılamamıştır

RİA tüm doğum kontrol yöntemleri içinde etkinliği en yüksek olanlardan birisidir Koruyuculuk araç takıldığı andan itibaren başlar Kullanımın ilk yılı içinde 1000 kadından sadece 6-8'i istenmeyen bir hamilelikle karşı karşıya kalır Spiralin koruyuculuğu çıkarıldığı anda biter Yumurtlama üzerinde bir etkisi olmadığından kişi aynı ay hamile kalabilir

RİA'nın cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı hiçbir koruyuculuğu yoktur Bu nedenle bu hastalıklar açısından yüksek risk grubunda olan kadınlar (birden fazla partneri olan ya da, partneri birden fazla kişi ile ilişkisi olan kadınlar) mutlaka prezervatif kullanmalıdırlar

Nadiren RİA yerindeyken de gebelik oluşabilir Böyle bir durumda oluşan gebeliğin düşükle sonlanma olasılığı %50'dir Ancak gebelik fark edildiği anda spiral çıkartılırsa bu oran %25'e düşmektedir Gebelik devam ettiği halde spiralin çıkartılmaması ise anne adayının hayatını tehdit edebilecek düzeyde ve şiddette bir enfeksiyon riskini de beraberinde taşır Bu nedenle eğer spiralin ipi görülemiyorsa ya da ultrasonda yeri saptanamıyorsa kürtaj düşünülmesi gereken bir yaklaşım olmalıdırBir yılda bakır rahim içi araç kullanan 100 kadından birden azı; progestoron rahim içi araç kullanan 100 kadından 2'si hamile kalmaktadır

Poliüretan veya latex prezervatif erkek cinsel organını kaplar ve spermi toplar Bu sayede spermin kadın vajinasına girmesini önler


Olumlu Yönleri

Gebeliği önlemede etkili bir yöntemdir Doğru kullanıldığında, gebeliği %90-95 önler Eğer beraberinde, spermisit denen krem, köpük, tablet şeklinde olan Erkek Döl Hücrelerini Öldüren Tablet ve fitiller kullanılırsa etkililiği %99’a çıkar

Erken boşalmayı önler

AIDS, bel soğukluğu, frengi gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara karşı her iki cinsel eşi de korur

Kadınları rahim ağzı kanserine karşı korur

Olumsuz Yönleri

Cinsel ilişkiyi kesintiye uğratır

Nasıl Kullanılır?

Penis setleştikten sonra, vajene hiç temas etmeden takılır

Kondomun ucunda 1-2 cm kadar bir boşluk bırakılır Erkek boşaldığında, meni bu boşluğa dolar, Eğer boşluk bırakılmazsa, kondom yırtılabilir

Kondom sertleşme kaybolmadan çıkarılmalıdır

Çıkarıldıktan sonra, mutlaka delik veya sızıntı olup olmadığı kontrol edilmelidir Eğer böyle bir durum söz konusu ise, hemen bir sağlık kuruluşuna başvurulması gerekir İlk 72 saatte başvurulursa, gebelik oluşmadan engellenebilir

Her kondom sadece bir kere kullanılır Her cinsel ilişkide, yeni bir kondom kullanılmalıdır

Kondomlar sıcak ve nemli yerlerde saklanmamalıdır Güneş ışığında bırakılmamalıdır Bu durumlarda, yırtılma olasılığı artar Bazen gözle görülemeyecek kadar küçük delikler oluşur Bu da gebeliğe neden olur

Üzerindeki tarih, üretim tarihidir Son kullanma tarihi, üretim tarihinden 5 yıl sonradır

Kondom kullanırken kayganlaştırmak için vazelin ve yağlı tablet ve fitiller kullanılmaması gerekir Bunlar da kondomun yırtılmasına neden olabilir Özel su bazlı tablet ve fitiller (KY jeli gibi) kullanılabilir

Kullanılmaması Gereken durumlar

Eğer kadın ya da erkeğin kauçuk alerjisi varsa kullanılmamalıdır Bu çok nadir görülen bir durumdurNormal kullanımda bir yılda 100 kadından 14'ü hamile kalmakta; hatasız kullanımda bir yılda 100 kadından 3'ü hamile kalmaktadır

Ertesi gün hapı doğum kontrol yöntemi değildir Korumasız cinsel ilişkiden sonra, sürdürülmesi kesinlikle istenmeyen gebeliklerin, döllenmiş yumurtanın rahim yüzeyine yerleşmesinden önce önlenmesidir Korunmadan girilen cinsel ilişki sonrasında olabilecek istenmeyen gebeliği, ilişkiden sonraki 72 saat içerisinde alacağınız “Ertesi gün hapı” ile önleyebilirsiniz Reçete ile satılan bu hapların fazla beklenmeden alınması gereklidir Çünkü haplar ne kadar erken alınırsa, etkisi o kadar fazla olur “Ertesi gün hapı”, levonorgestrel hormonu (bir gestajen türü) içeren iki tabletten oluşur Son derece etkili olan bu hapın neredeyse hiçbir yan etkisi yoktur“Ertesi gün hapı” zamanında alındığında güvenilirlik oranı son derece yüksektir ve yaklaşık on vakanın dokuzunda istenmeyen gebeliği önler “Ertesi gün hapı” ne kadar erken alınırsa, etkisi o kadar fazla olacaktır“Ertesi gün hapı”, düzenli korunma yolu olarak kullanıma uygun değildir Nedeni: Doğum kontrol hapı ve spiral gibi korunma yöntemlerinin etkisi daha fazladır, kısa süre içerisinde sık sık alındığı takdirde “ertesi gün hapı”nın etkisi azalmaktadır, uzun süreli kullanımda yan etkisi diğer doğum kontrol araçlarına oranla daha fazladır ve “ertesi gün hapı” diğer doğum kontrol araçlarından daha pahalıdır

Vajinal spermisitler, spermlerin servikse ulaşmadan etkisiz hale getirilmeleri için vajinaya konur Köpük, tablet, krem şeklinde bulunurlar Diğer doğum kontrol yöntemlerine göre etkinliği daha azdır Etkinliğini artırmak için kondom veya diyafram ile birlikte kullanılmalıdır

Fitil, köpük, tablet ve benzeri sperm öldürücüler, hazneye konularak erkek tohum hücrelerini öldüren kimyasal maddelerdir Bu yöntem her kadın için uygundur Yöntemin güvenilirliği doğru kullanıma bağlıdır Her cinsel ilişkide ve doğru olarak kullanıldığında koruyuculuğu yüksek (% 97) bir yöntemdir Cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı kısmen koruyucudur Bu maddeleri kadınlar kendileri uygular Bu yöntemi kullananlar, her cinsel ilişkiden 15 dakika önce hazneye bir adet fitil koymalı, köpük ilişkiden sonra 6-8 saat haznede kalmalı, hazne temizliği daha sonra yapılmalıdır Her cinsel ilişkide yeni bir fitil uygulanmalıdır