Muş

HASKÖY İLÇESİ



TARİH
Hasköy İlçesinin tarihi, Bizanslılar devrine kadar uzanmaktadır 1071 Malazgirt Meydan savaşından sonra İlçenin yerli halkı Basra’dan göç ederek, Batman İli Sason İlçesi ve Bitlis İli Mutki İlçesi üzerinden gelip, İlçeye yerleşmişlerdir

COĞRAFYA
Batı ve Kuzeybatıda Muş, Kuzeydoğuda Korkut İlçesi, Doğu ve Güneyde ise Bitlis İli hudutları ile çevrilidir Yüzölçümü bakımından İlin en küçük ilçesidir İlçenin deniz seviyesinden ortalama yüksekliği 1400 metre civarındadır İlçenin güneyi engebeli bir alana sahip olduğundan, bu kesimde ortalama rakım 1850 metreye kadar çıkmaktadır İlçenin kuzeyinde ise Korkut İlçesi sınırları içersinde kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu Otluk ve Karaçavuş dağları uzanır İlçe alanının büyük bir bölümünü kaplayan Muş Ovası bu iki yükselti arasında yer almaktadır Hasköy İlçesinin en önemli akarsuyu Karasu Irmağıdır Sazlıkbaşı köyünün güneyinden İlçemiz sınırlarına giren Karasu Irmağı, güneydoğu istikametine doğru akar Düzkışla beldesinin batısında İlçe Hudutlarını terk eder Ayrıca İlçenin içersinde geçmekte olan Değirmen deresi Karasu ırmağına dökülmektedir Otluk ve Karaçavuş dağları zirve bölümü ormanlık olup, bu bölümle ovaya doğru uzanan vadi tabanları örtü gizleme yapar İklim Doğu Anadolu’nun karasal iklim özelliklerine sahiptir Kışları çok soğuk ve kar yağışlı, yazları ise sıcak ve kurak geçmektedir

İDARİ DURUM
İlçe köy iken, 1968 yılında kasaba, 19061987 Sayılı Kanunla İlçe durumuna getirilmiştir Kuruluş yılında İlçemize 1 kasaba 47 köy bağlı iken, Korkut beldesinin 1990 yılında İlçe oluşuyla 30 köy Korkut ilçesine bağlanmıştır

İdari yönden İlçemize bağlı 1 belde,17 köy ve 3 yerleşim birimi mevcuttur İlçe merkezinde 3 (Kültür, Sunay, Sayanlar), Düzkışla beldesinde 3 (Yenimahalle, Kültür, Bahçelievler) olmak üzere 6 mahalle muhtarlığı vardır

SOSYAL DURUM
İlçemiz halkı etnik yönden genel olarak bütünlük arz eder Gelenek, görenek, örf –adet ve ananeler sürdürülmektedir

EĞİTİM VE KÜLTÜR
İlçe olmadan önce merkezde 1 lise, 3 ilkokul ile okuma-yazma oranı oldukça düşüktü o, tarihten sonra İlçede ek olarak 1 YİBO, 2 İlköğretim okulunun açılması okuma oranını yükseltmiştir Genelde kızların İlçe merkezinde okuma oranı % 76 Erkeklerin ise % 91 Köylerde ise kızların okuma oranı %67 ve Erkeklerin ise okuma oranı % 78’dir
İlçede 1996 yılında faaliyete giren İlçe Halk Kütüphanesinde 3010 demirbaş kitap bulunmaktadır
İlçemizi Muş Amatör Kümede Hasköy Spor Kulübü, Yıldız Spor Kulübü ve Dağdibi Spor Kulubü temsil etmektedir İlçe Merkezinde 1 kapalı stad bulunmaktadır

EKONOMİ
Tarım ve hayvancılık İlçe ekonomisinde önemli yer tutmaktadır İlçede otobüs işletmeciliği ve yurt dışında işçi olarak çalışan halkın çokluğu İlçenin ekonomik gelişmesine katkıda bulunmaktadır Domates, biber, patlıcan, soğan, fasulye ve kavun-karpuz yetiştirilmektedir Tütün, şeker pancarı ve buğday halkın başlıca geçim kaynağını teşkil etmektedir 3 yerleşim yerinde (İlçe merkezi, Büvetli ve Dağdibi köylerinde) arıcılık yapılmaktadır 450 kovan mevcuttur İlçede Holştain, Brown, Swis ve melez olmak üzere süt ve et hayvancılığı yapılmaktadır İlçemizde yıllık olarak büyük baş hayvanlardan 3950 ton, küçükbaş hayvanlardan 93,5 ton süt elde edilmektedir Hayvansal ürünler genellikle üreticilerin kendi ihtiyaçları için üretilmekte, fazla kısmı ise çevre pazarlarında satılmaktadır


ULAŞTIRMA VE ALTYAPI


İlçe merkezi; Muş İlimizi Doğu Anadolu’nun diğer illerine bağlayan karayolu ağı üzerinde bulunmaktadır İlçe Merkezi Muş İline 18 Km uzaklıkta olup yol asfaltla kaplıdır Ayrıca İlçemiz sınırları içerisinden Muş-Tatvan demiryolu hattı geçmektedir Köy yollarımızın 1998 yılı içinde Valilikçe yapılan çalışmalarda 14 köyümüze asfalt kaplama tamamlanmış, diğer yollarımız stabilize kaplamadır 1985 yılında faaliyete giren Posta işletmesi merkezde 1300, Gökyazı Köyünde 228, Umurca Köyünde 254 kapasiteli telefon santrali ile hizmet vermektedir

BULANIK İLÇESİ




TARİH
Bulanık ilçesi 1927 yılında Muş’ un il olması sebebi ile Muş’ a bağlı ilçe olmuştur Eski ismi Kop olup daha sonra Bulanık olarak değiştirilmiştir İlçemiz Muş İlinin en büyük ilçesidir

Bulanık ve çevresi tarihi MÖ 3000 li yıllara kadar uzanan oldukça eski bir yerleşim alanıdır MÖ 2500-3000 yıllarında Bulanık ve çevresinde NOBİ’ ler yaşamış ve bu yörede GOBİN adlı bir kasaba kurmuşlardır, daha sonra bölgeye URARTULAR hakim olmuşlardır Bilahare 1071 Malazgirt Zaferine kadar bölgede Bizans hakimiyeti yaşanmıştır Büyük Selçuklu İmparatorluğunun parçalanmasından sonra 1555 yılında Kanuni Sultan Süleyman tarafından Muş’ un Akkoyunlular dan alınmasına kadar bölge Akkoyunluların hakimiyeti altında kalmıştır

Bulanık 1884 yılında Muş Sancağına, Bitlis Vilayetine bağlanmıştır 1927 Yılında Muş’un İl olması İtibarı ile Muş’ a bağlı ilçe olmuştur

Bulanık ilçesi 1 Dünya savaşında bir süre Rus işgalinde kalmış, 6 Nisan 1918’ de işgalden kurtulmuştur İlçe merkez nüfusunun 1995 sayımlarında 32400 olduğu, yapılan son sayımda ise (2000 yılı) şu anki nüfusu 41000 olarak belirlenmiştir İlçe merkezi, Beldeler ve Köylerin toplam nüfusu ise 139000 civarındadır Bulanık halkının geçim kaynağı bitkisel üretim ve hayvancılıktır 105855 hektar tarıma elverişli alanda genellikle buğday, arpa, mercimek, ay çekirdeği, yemlik bitkiler ve son yıllarda artarak devam eden şeker pancarı üretimi yapılmaktadır Ayrıca bu 105855 hektar arazinin 700 hektarı yayla (Hayat, Kazım, Orta Yayla) 17885 hektarı çayır alanı, 24 hektarı Bağ- Bahçe alanı 45 hektarı ihtiyaç dahilinde sebzecilik alanında kullanılmaktadır Hayvancılık son yıllarda fazla gelişmemiş olup, sığır ve koyun yetiştirilir Kışları büyük illere sezonluk çalışmalar için gidip gelenlerde mevcuttur

1950’ li yıllardan sonra bölgenin yapısına bağlı olarak gelip buralara yerleşen göçmenler, tamamen olmasa da Bulanık’ tan eğitim ve iyi yaşam koşulları nedeniyle göç etmişlerdir Bir kısmı ise yine Bulanık’ ta kalmıştır

COĞRAFYA
Bulanık adının ilçe sınırları içerisinde bulunan Kazan Gölünün suyunun bulanık oluşundan kaynaklandığı rivayet olunur Bu göl Bilican Dağından gelen kaynak ve kar suları ile beslenir göle kadar berrak gelen sular göle varır varmaz toprakla karışarak bulanır Gölden çıktıktan sonra Körsu Deresi ismini alır İlçenin coğrafi karakteristikleri; Bilican Dağı, Murat Nehri, Heftrenk Çayı ve Haçlı (Kazan) Gölüdür

İlçemiz; Muş ili ile Ağrı karayolu üzerinde kurulu olup il merkezine uzaklığı 105 km Ağrı iline, 155 km uzaklıktadır İlçe merkezine en yakın ilçe Malazgirt ilçesi olup 25 km mesafelidir ayrıca ilçemiz; güney batısında Varto ile Muş yolu itibarıyla ulaşım kaydederek yaklaşık 160 km uzaklıkta sınır oluşturmakta, Korkut ilçe merkezine ise aynı güzergâh üzerinden ulaşım sağlanmak-ta olup yaklaşık mesafe 70 km dir Hasköy ilçesine uzaklık ise 85 km dir İlçemizin doğusunda Malazgirt, batısında Varto, kuzeyinde Hınıs, güneyinde ise Ahlat ilçeleri yer almaktadır

Arazi yapısı belli başlı birkaç köy dışında düzgün ve engebesizdir Şehir merkezi ve köyler arasında ulaşım kolay olup il yolu dışındaki köyler ile şehir merkezi arasındaki yollar genellikle stabilizedir

İlçemiz Doğu Anadolu’ya özgü iklim yapısına sahip olup; yazları sıcak ve kurak,kışları soğuk ve kar yağışlıdır İlçemiz 1706 km 2 yüzölçümüne sahip olup deniz seviyesinden yüksekliği 1480 m dir

NÜFUS
2000 yılı Ekim ayında yapılan Nüfus Sayımı sonuçlarına göre İlçemiz nüfusu:

Merkez Nüfus: 41503
Beldelerin Nüfusu: 55041
Köylerin Nüfusu: 42479
Toplam Nüfus: 139023 olup; nüfusun büyük çoğunluğu henüz köy özelliği gösteren merkez dışındaki mahallelerden oluşmaktadır

Beldelerin nüfusu 55041 olup yapılanma ve gelişme aşamasında ilerleme kaydetmektedirler
Köylerin nüfusu 42479 olup il dışına ve ilçeye sürekli göçlerden dolayı azalma göstermektedir
Halk daha çok batı ve güney illerine yerleşim eğilimindedir

İlçe merkezinden ve köylerden göç edenler başka illerde ikamet edip arazi ve aile bağlarını sürdürmektedirler

İlçemiz nüfusu genel anlamda dağınık bir yerleşim şekli kaydetmektedir Köylerde aynı yapıya sahip olup çoğu tarımla uğraşmaktadır Nüfus çoğunluğu genç kesimden oluşup çeşitli sebeplerden dolayı yapılan dışarı göç ile bu oran düşmektedir

İlçemizde yoğun oranda dışarı göç yaşanmaktadır Merkezden dışarı giden göçleri köylerden merkeze yapılan göçler takip etmektedir, Bu olay ilçeyi sosyoekonomik olarak olumsuz etkilemek-tedir

İlçede mevcut nüfusun yaklaşık olarak

% 60 Çiftçi
% 5 Esnaf
% 4 Memur
% 30 İşsiz
% 1 Yurt Dışındadır

İlçemizde nüfusun dağılımından da görüldüğü gibi nüfusun çoğunun geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır


İDARİ YAPI
İlçe merkezine bağlı 9 mahalle , 8 Belde olmak üzere beldeler 22 mahalleye ayrılmışlardır Ayrıca 53 köy ve bu köylere bağlı 35 Mezra 17 adet Kom bulunmaktadır

SOSYAL YAPI
İlçemizde evler genellikle betonarme olup yer, yer kenar mahallelerde yığma evlere de rastlanmaktadır İlçede ilk yapılanmalarda evler müstakil olup ahırlarla birleşik yapılırken bunların yerini katlı ve müstakil evler almıştır, Doğuanadolu iklim tipine uygun sert taşlardan yapılan evlerdir

İlçe merkezinde 4 adet (1’i gençler için, 2’ si aileler için 1’ i ise çocuklar için) park ve dinlenme yeri (Çay Bahçesi) mevcuttur Ayrıca kahvehanelerde bulunmaktadır

İlçede mevcut bulunan Bulanık Spor Kulübüne gereken önem gösterilerek futbol dalında spor faaliyetlerini sürdürülmektedir Ayrıca her yıl geleneksel hale getirilmeye çalışılan Kaymakamlık Voleybol Turnuvası tüm kamu kurum ve mahalli takımların katılımıyla şenlik havası oluşturulup halkla bütünleşme şeklinde devam etmektedir


EĞİTİM
İlçede eğitim durumu normal düzeydedir Halk çocuklarının okumasından taraftar olup üniversite okuyan kişi fazladır Nüfusun % 85’ i okur yazardır İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü 1983 yılı itibariyle faaliyetlerine başlamıştır

İlçemizde 1 Lise, 1 İmam-Hatip Lisesi, 2 YİBO, 2 PİO, İlçemize bağlı Erentepe Beldesinde 1 Çok Programlı Lise, 1 Erentepe PIO, 1 75Yıl Karaağıl PLO ile birlikte Rüstemgedik Beldesindeki okullarımızda hizmete açılmıştır Merkezdeki İlköğretim okulları ve köylerdeki okullar dâhil toplam 88 okul mevcuttur

EKONOMİ
İlçemizde ekilebilir alan mevcut boş arazinin yarıya yakınını oluşturduğundan genellikle tarımla uğraşılmaktadır Yine arazinin diğer kısmının çayır ve niteliğindeki arazi olduğundan ikinci planda hayvancılık yapılmaktadır İlçe merkezi ve köylerde yapılan hayvancılıktan elde edilen süt; ihtiyaçlarının giderilmesi dışında ilçemizde bulunan özel bir mandırada değerlendirilmektedir İlçe sınırları içerisinde toplam arazi 162500 Hektar olup; Devletçe sulanan arazi: 37600 dekar, Halkça sulanan alan: 76300 dekar, sulanmayan arazi ise: 412485 dekardır Ayrıca Meraya ayrılan arazi: 522560 dekar, yayla: 250000 dekar, çayır: 175435 dekar, Bağ- Bahçe: 11131 dekar, orman: 27025 dekar, yerleşim alanı ise: 112464 dekardır Arazi yapısı ve iklim şartları dolayısıyla tarımsal olarak buğday, arpa, ayçiçeği, az miktarda mercimek, yemlik baklagiller ve son yıllarda artarak devam eden şeker pancarı tarımı yapılmaktadır Ayrıca yemlik baklagiller ve yonca yetiştirilmektedir

Hayvancılık alanında ağırlıkta büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır Ticaretten çok ihtiyaçların karşılanmasını sağlamak amacıyla hayvan yetiştirilir İhtiyacın fazlası elde edilen hayvansal ürün fazlası süt olarak ilçeye yakın bin alanda bulunan mandırada değerlendirilerek bu şekilde cüzi miktarda gelir elde edilir Küçükbaş hayvancılıkta bu amaçla yapılır Yetiştirme itibariyle 60000 adetle ilk sırayı sığır yetiştiriciliği alırken, 300000koyun ve keçi, 2058 adetle tek tırnaklılar ve miktar olarak fazla olup hemen her evde yetiştirilen kanatlılarda yer almaktadır Ayrıca ilçemize bağlı köylerde arıcılık artış kaydederek devam etmektedir

ULAŞTIRMA VE ALTYAPI
İlçemiz Muş ili ile Ağrı ili kara yolu üzerinde kurulmuş olup her iki ilden Muş’ a 105 km Ağrıya 155 km uzaklıktadır Arazi yapısının engebesiz olması sebebi ile ilçeden her yöne ulaşım kolaydır İlçemize bağlı 8 Belde ve 53 köy vardır bu belde ve köylere ulaşımda, il merkezine giden yol güzergâhı üzerinde olan köylerin yolları asfalt yol olduğundan ulaşımda güçlük yaşanma-maktadır Bunun dışında stabilize ve engebeli yola sahip olan köylere ise ulaşım pek güçlük arz etmemektedir

MAHALLİ İDARELER
İlçemizde Özel İdare Müdürlüğü kendi hizmet binasında 3 personeli ile hizmet vermektedir

Köylere Hizmet Götürme Birliği ise 1979 yılında kurulmuş olup çalışmaları devam etmektedir

VARTO İLÇESİ




TARİH
Varto adının Urartulardan geldiği binmektedir Bu da İlçenin Urartular döneminden bu yana var olduğunu göstermektedir Varto zaman, zaman işgallere uğramıştır En son kurtuluş savaşı ile birlikte Varto İlçesi Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisine alınmıştır İlçe köklü bir geçmişe sahip İlçeye 1840 yılından itibaren Kaymakam ataması yapıldığı tarihi kaynaklardan anlaşılmaktadır Buda 1840 yılından itibaren Varto ilçesinin ilçe statüsünde olduğunu ispatlamaktadır

COĞRAFYA
Muş İlinin kuzeyinde yer alan Varto İlçesi, doğusunda Bulanık İlçesi, kuzeyinde Tekman ve Hınıs İlçeleri ile batıda Solhan ve Karlıova İlçeleri ile çevrilidir Yüzölçümü 1418 Km2’dir Rakımı ise 1650'dür Bingöl dağlarının eteğinde uzanan ovamsı bir düzlüğe kurulmuştur İklim yapısı tipik karasal iklimine sahiptir Yazları kurak ve sıcak kışları ise soğuk ve kar yağışlı geçmektedir Bingöl, Şerafettin ve Hanşeref dağları olmak üzere üç büyük dağ ilçe sınırları içerisinde bulunmaktadır Hanşeref dağları üzerinde hamurpet adıyla krater göl bulunmaktadır Hamurpet büyük ve küçük olmak üzere iki gölden müteşekkildir İlçede seferek çayı, bingöl çayı ve koşkar suyu adı altında üç önemli akarsu mevcuttur İlçe de 7 mahalle, 93 köy ve 50 mezra bulunmaktadır

NÜFUS
2000 Yılı Genel Nüfus sayımı kesin olmayan sonuçlarına göre İlçemizde 46 178 nüfus mevcudu vardır Bu nüfusun 21 084'i şehir merkezinde 25 094'ü ise köylerde yaşamaktadır

İDARİ YAPI
İlçede Varto Belediyesi adıyla bir adet Belediye mevcuttur 7 mahalle 93 köy olmak üzere toplam 100 yerleşim yeri bulunmaktadır

SOSYAL DURUM
İlçe 1966 yılında geçirdiği deprem afeti sonucunda konut yönünden büyük bir tahribata uğramıştır İlçe Merkezi ve köylerde mevcut konutlar tamamen yıkılmış ve kullanılamaz bir duruma gelmiştir Ancak Bayındırlık Bakanlığı bu konuda büyük bir çaba göstermiş ve halkın konut ihtiyacını önemli ölçüde gidermiş olmasına rağmen konut sorunu halende güncelliğini koruyan ve halledilmesi gereken önemli bir sorun olarak devam etmektedir

İlçemiz Merkezi ve köylerinde yaşayan halkın büyük bir bölümü hayvancılıkla ve ondan sağladığı gelirler ile geçim ve yaşantısını sürdürmektedir Sosyal yaşam ve ilişkilerde söz konusu olan yeniliklere kolayca uyum sağlamaktadır

İlçemizde iş ve çalışma hayatını etkileyebilecek işyerleri bulunmadığından yaz aylarında hayvansal ürünleri değerlendiren ve İlçe Merkezinde kurulu olan bir adet kaşar peyniri üreten küçük tip mandıra mevcuttur Yurt dışında çalışan büyük ölçüdeki işçi potansiyeline rağmen İlçede klasik konut tipleri ve işyerleri dışında konut ve işyeri bulunmamaktadır

EĞİTİM
Eğitim hizmetleri 1 Adet Halk Eğitimi Merkezi Müdürlüğü, 3 Adet Ortaöğretim Okulu (Varto Lisesi, Endüstri Meslek Lisesi ve İmam-Hatip Lisesi), 2 Adet Yatılı İlköğretim Bölge Okulu ve 77 adet İlköğretim Okulu ile yürütülmektedir

İlçemizde eğitim öğretim oranı %93'dür İlköğretim Okulu bitirenlerin nüfusa oranı %45, Lise mezunlarının %33 ve Yüksek Okul mezunlarının ise %15'dir

EKONOMİ
Varto İlçesi hayvancılığa dayalı ekonomik bir yapıya sahiptir Genelde sürü hayvancılığı yapılmaktadır Ayrıca büyük çapta gezginci arıcılık yapılmaktadır 5 700 - 6 000 civarında arı kovanı vardır Bunun da ilçe ekonomisine katkısı çok büyüktür Biri ilçe merkezinde biri Tuzlu Köyü Ozankent Mezrasında olmak üzere 2 adet alabalık üretim tesisi vardır Bu iki tesisin yıllık ortalama üretim kapasitesi 12 ton dolaylarındadır Çevre il ve ilçelerden ilçeye insan akımını sağlayarak ekonomiye girdi temin etmektedir Tarım alanında yem bitkileri ekimi ve meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır Ancak bu işle iştigal eden aileler kendi ihtiyaçlarını karşılamaktadır Ticari bir üretim yoktur

ULAŞTIRMA
İlçenin Muş’a uzaklığı 60 km dir Yılın her mevsiminde ulaşım kolaylıkla sağlanmaktadır İlçenin toplam 469 km lik köy yolu ağının 8 km’ si asfalt 461 km’ si ise stabilizedir İlçeye bağlı 93 köy ile ulaşım dört mevsim kolaylıkla sağlanmaktadır

MAHALLİ İDARELER
İlçemizde 1 adet Varto Belediyesi ismi ile Belediye mevcuttur 93 adet köy ve 7 adet mahallemiz vardır Ayrıca 1 Adet Varto İlçesi Köylerine Hizmet Götürme Birliği vardır

MALAZGİRT ADI



Van Gölü havzasına hâkim olmuş ve buradan büyük bir alana yayılmış olan Urartuların başlarında MENUAS adlı bir kral bulunuyordu Malazgirt adının bu kralın adıyla ilgili olduğu ansiklopedi bilgilerinde mevcuttur Bu hükümdara ait bir kitabeden anlaşıldığına göre Adı geçen kral MENUAHİNA (Menuas'm şehri) isimli bir şehir kurmuş WBelek'e göre Malazgirt civarında kral Menuas'a ait birçok kitabelere rastlanmış ve bunlara göre bu şehrin eski Ermenicede adı MANAVAZAKERT -manazkert olarak geçmekte dir Bu şekiller daha sonra Arap Kaynaklarında MANAZCİRD olarak geçer Ortaçağdaki Bizans kaynaklarında ise o zamanki Harkh ve Apahunileh Nahi yeri üzerinde yer alan şimdiki Malazgirt'in ismi MALAZGERT -MA*NAZKERT olarak İstihkak ettiği (L) harfli şekli daha sonra ortaya çıkmıştır Yani MANAZGİRT MALAZGERT-MALAZGİRT olarak değişmeye uğramıştır Yerli halk dilindeki eski İsmi ise Muhteşem kalesinden dolayı (KELE) olarak söylenir ve tanınır


TARİH

(Malazgirt Savaşı) Büyük Selçuklu Sultanı Sultan Alparslan 1063 yılında hükümdar olduktan sonra kardeşi Melik Yakuti 1064 yılında Van Golü çevresindeki havza*ya kuvvetleri ile birlikte yerleştirir Daha sonra 1065–1067 yıllarında da büyük kumandanlarından Afşin Bey'i Anadolu’nun birçok şehirlerine sefere gönderir Afşin Bey 1068 de Önce Tiflis'i arkasın*dan Kars ve Ani'yi fetheder Akıncıların bir kısmını da Trabzon yakınlarına yollayarak oradaki Gürcülerin Müslüman olmalarını sağlar Bu durum Bizans İmparatorluğunu dehşete sokar Ve bunun üzerine dünyanın en büyük ordularından biriyle Anadolu’daki yeni başlamış Türk fetihlerini dur*durmak ve Türkleri ortadan kaldırmak için bir Bizans ordusu meydana getirerek sefer hazırlıkları*na İstanbul'dan başlanır Hazırlanan bu orduda Bizanslardan başka Oğuz ve Peçenek Türkleri, Normanlar, F renkler - Almanlar- İskandinav'lar ve daha birçok Milletlerden oluşan paralı askerler vardı Bizans Ordusu Kayseri yakınlarına geldi*ğinde Afşin Bey'in İdaresindeki Türk akıncı Kuvvetlerinin başlıca kumandanları Ahmet Sah, Uvakoğiu Adsız Çavhoğhi Arslantaş, Türkmen Dilmaşoğlu Mehmet Sanduk Bey Artuk Beş Gevherayin, Tarakoğlu Mansur ve Yakuti Bey'ler bulunuyordu

Askerliği ve yönetimi ile tanınmış bulunan Romenos Divogenes zeki ve cesaretli bir hükümdar olarak Bizans ordusunun başında bulunmaktadır Kayseri önlerinde Bizans ordusundan geri çekil*mek zorunda kalan Türk akıncıları Malatya'da Ermeni General Fileteros'un yönetimindeki Bizans ordusunu imha ettiler Bu sırada Sultan Alparslan Mısır seferi hazırlıkları içerisinde olup, toplamış olduğu ordu ile Önce Halep'i Kilikya'yi ve daha sonra da Mısır'ı fethetmek üzere 1070 yılında Azerbaycan üzerinden Van Gölü havzasından sefere karar verdi, ayni yılda Bizans ordularının başkomutanı General Komnahos Afşin Bey'in yönetimindeki 10000 kişilik akıncı Türk Ordusuna Feci bir şekilde yenilerek geri çekilmek zorunda kaldılar Gelişen olaylar İmparator Romenos Diyo-genes'i daha da kızdırıyordu 1070 yılında Sultan Alparslan Anadolu'ya gelerek amcası Tuğrul Bey'*in olmadığı çok Müstahkem Malazgirt Kalesini almak için Savaş Plânları yapıyordu Alparslan'ın ordusu Mısır seferinde iken Halep yakınlarında İmparator Romenos Diyogenes'in Malatya'yı ge*çerek Malazgirt'e doğru 200000 kişilik ordusuyla hareket ettiğini duyunca Halep seferinden vazge*çerek Diyarbakır, Bitlis üzerinden Ahlât dolayları*na gelerek Bizans Ordusunu Malazgirt ovasında karşılamayı düşünen Sultan Alparslan ordusunu geri çevirir 13 MART 1071 yılında Halep'ten Malazgirt'e hareket eden Alparslan’ın idaresindeki Türk Ordusu sırasıyla Dicle, Fırat Diyarbakır Urfa, Sürt ve Bitlis'i geçtikten sonra Ahlât’a gelir Ordu karargâhını Ahlât’ın Kuzey yamaçlarındaki tepeler üzerine kurmuştu Sultan Alparslan bütün komutanlarını toplayarak Savaş planını hazırlama*ya başlar

Sultan Alparslan atının kuyruğunu bağlar ve beyaz kaftanım giyer, ordusunu bir hilâl şeklinde savaş düzenine sokar Sağ ve sol kanatlarında en güvendiği yağız komutanlar Savtekin, Afşin Bey, Gevheraym, Tarnakoğlu gibi değerli Komutanla'-Ağustos ayının 26 ncı günü şafağın sökmesiyle birlikte iki ordu, dünyama bir kere daha şahit, olmayacağı bir şekilde çetin bir muharebeye tutuşurlar Bizans Ordusunun ön saflarında 50000 zırhlı asker bulunmaktadır

Alparslan'ın ordusu önce hücum eder ve daha sonra savaş planının gereği olarak orta cenah geri çekilmeye başlar Alparslan'ın yenilip kaçtığını sanan Bizans ordusu dağınık bir şekilde hücuma geçerken sağ ve sol uçlardaki Türk komutanlar; Bizans Ordusunu Büyük bir çember içerisine alarak imha hareketine girişir

Bizans Ordusunda mevcut Oğuzlar Kıpçaklar Peçenekler ve Türkmenlerden oluşan paralı Asker*lerde Alparslan'ın ordusunun saflarına geçince İmparator, Romen Diyojen'in en çok güvendiği Ermeni asıllı General Tarakanyotez askerleri ve birlikte İmparatoru yalnız bırakarak kaçar Diğer taraftan Bizans ordusunun Başkomutanı Generaj Kommenos esir düşmüştür 200000 kişilik dev bir ordu gün batmadan tamamen yok olmuştur Frenklerden, Almanlardan ve İskandinavlardan oluşan paralı askerlerde canlarım kurtarmak için Malazgirt'in Güneydoğusundaki o zaman bataklık halde olan Zehva Ovasına doğru kaçmaya başlar

Bu arada Alparslan'ın büyük komutanlarından Savıekmile veziri Nizamülmülk'ü Malazgirt Kalesi etrafında ve Malazgirt Ovasında karargâh kurmuş Bizans İmparatoruna elçi olarak gönderip boş yere kan dökülmemesi ve bir Sulh yapılarak her iki komutana ait orduların kendi topraklarına çekil*mesi teklifinde bulunur
Ancak Romen Diyoien, Sultan Alparslan'ın barış teklifini reddetiği gibi elçilerini de hakaretler*le kovmak ister Bu arada elçi Saftettin İmparator Romen Diyojen'e "Bizans'ın yenilgi görmemiş komutanını Mert bir Asker olarak tanırdık Yoksa bize yanlış mı anlattılar," demesi üzerine İmparator Romen Diyojen Türk komutanı Savtekin'i bu sözlerinden dolayı kutlar Bunun berine Romer Diyojen "Sultanınıza söyleyin, ben kendisi ile barışı ancak Rey Şehrinde kabul edeceğim Ordum İslahan'da hayvanlarında Hemedan'da kışlaya-çaktır" şeklinde mübalağalı konuşması üzerine Alparslan'ın elcisi Komutan Saftekin cebaber, şöyle söyler, "hayvanlarınızın Hemedan'da kışlayacağından eminim, ama sizin nerede kışlayacağınızı bilemem"

Sultan Alparslan Savtekin'in ve büyük Vezir Nizamül Mülk'ün bu şekilde dönmesini zafer bekliyordu Son bir Kez daha beylerini ve komutan*larını toplayarak savaş planım ve ordunun moral aurumunun gözden geçirir Bir tarafta 50000 kişilik ölümü koltuğuna alan Selçuklu ordusu, diğer taraftan para karşılığında canını verecek 200000 asker ve bir o kadar da yedek yardımcı kuvvetler Malazgirt ovasında savaşın son hazırlıklarını tamamlarlar

İmparator da kaçan bu paralı askerler arasındadır Alparslan'ın komutanlarından Afşin Bey ve idaresindeki ordu sürekli olarak onları takip ederler Bu arada Bağdat tan gönüllü olarak Alparslan m saflarında savaşa katılan genç köle Sadi Bizans'ın mağrur İmparatorunu Zehva ova sında bataklıklar arasında kaçarken esir olarak yakalar

COĞRAFYA
Malazgirt İlçesi Muş îline bağlı bir ilçe olup, yüzölçümü 1534 Km2'dir İlçenin Muş îline karayolu uzaklığı 137 Km kadardır

İlçenin arazisi üçüncü jeolojik zamanında çeşitli tektonik hareketlere maruz kalmış olup, daha sonraki zamanlarda akarsuların etkisiyle çeşitli yarılmalara ve kırılmalara uğrayarak bugünkü şeklini almıştır 1900 yılından itibaren birçok depremlere sahne olan Malazgirt birinci deprem kuşağı üzerinde bulunmasından dolayı 1903 yılın*da geçirmiş olduğu şiddetli bir depremin etkisiyle Merkezin ve Köylerin birçoğu yerle bir olmuştur Bunu İ'çe Merkezinde yapılan derin hafriyatlar neticesinde görülen tandır ve ev kalıntıları doğru*lamaktadır Jeolojik zamanlardaki tektonik kırımlarla yer yer küçük depremler, geniş tabanlı Malazgirt Ovasını meydana getirmiştir İlçenin Güneydoğu ve Güneyini kuşatan ova yüksek bir plato görünümündedir Bu plato gerek Süphan dağının gerekse eteğindeki küçük volkanların çıkarmış oldukları lavlarla yer yer kaya yığınlarıyla kap anmıştır

Malazgirt ilçesi Doğu Anadolu Bölgesinde Türkiye'nin en büyük gölü olan Van Gölünün kuzeyinde Muş İlinin en büyük ilçesidir Kuş uçuşu olarak 99 Km İran ile Türkiye arasındaki gümrük kapısı olan Kapıköye 156 Km bunun Kuzeyinde bulunan Doğubayazıt-Bakü'yû birbirine bağlayan Gürbulak sınır kapısına 156 kmdir Van Gölüne en yakın yer Bitlis ilinin Ahlat ilçesidir Malazgirt Ahlât arasındaki mesafe kuş uçuşu olarak 34 Km'dir
Fırat Nehrinin bir kolu olan Murat nehri hemen ilçenin kuzeyinden geçer

Batısında sulunan, Muş'un diğer ilçesi Bulanı*ğa kuş uçuşu uzaklığı 25 Km Doğusunda bulunan Ağrı ilinin Patnos İlçesine olan uzaklığı yaklaşık 38 Km'dir Malazgirt düz bir alana kurulmuş Orta büyüklükte bir ilçedir Doğusunda Patnos, batı*sında Bulanık, Güneyinde Ahlat ve Kuzeyinde Murat nehri ile çevrilidir

KORKUT İLÇESİ



TARİH
Yerleşim yeri olarak 1000 yıllık bir geçmişi bulunduğu tahmin edilmektedir Korkut’un ilkçağlarda urartu devletinin sınırları içinde olduğu bilinmektedir

1071 Malazgirt zaferinden sonra Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan’ın komutanlarından Seyit İbrahim yöreyi Selçuklu topraklarına katmıştır1964 yılında Korkut adını alan yöre 09051990 tarih ve 3644 sayılı Kanun ile ilçe statüsüne kavuşmuştur

COĞRAFYA
Korkut ilçesi kısmen kuzey ve kuzeybatısında Muş il merkezi, kuzeyde Bulanık ilçesi, doğuda Bitlis ili Güneyde ise Hasköy ilçesi bulunmaktadır İlçe Muş ovasının Doğusunda Van Gölü çöküntüsüne komşu bir yerdedir Rakımı 1300 metredir

İKLİM
İlçede şiddetli karasal iklim mevcuttur Yıllık sıcaklık ortalaması 187 derecedir Yıllık yağış ortalaması 37 kg’dır

NÜFUS
1997 nüfus sayımına göre Korkut merkez ve Köy nüfusları toplamı 30040 dır Kadın nüfus 20894 erkek nüfus ise 22140 dır İlçe merkez nüfusu 5389’dur

İDARİ DURUM
Korkut ilçesi 2 kasaba 26 köy ve 13 mezradan teşkil etmiştir İlçe merkezi 3, Altınova kasabası ise 4 mahalleden oluşmuştur Yeni kurulan Karakale beldesinde ise henüz mahalle teşkil edilmemiştir

SOSYAL DURUM
İlçede evler genellikle tek katıl kerpiçten veya taştan yapılmıştır Çok çocuklu kalabalık aile yapısı hakimdir Halk oyunları Aşırma, Koçeri, Botani ve Gerandi dir

Evlilik öncesi evliliğe aile büyükleri karar verir Kız isteme töreninden sonra “Şerbet İçme” de denilen nişan merasimi yapılır Düğün ise genellikle Çarşamba günü erkek tarafının evinde toplanmayla başlar, Perşembe sabahı gelin alınmasıyla sona erer

Ölüm olaylarında, cenazeyi defin işlemini müteakip ertesi gün cenaze evinde taziye kabul edilir Erkek ve kadın taziyeleri ayrı yerlerde yapılır Kur’an dan ayetler okunur ve başsağlığı dilenir Kadınlar arasında “Sadu” denilen ağıtlar yakılır

EĞİTİM VE KÜLTÜR
İlçe genelinde okuma-yazma oranı % 70 tir İlçede Yarı Açık Cezaevinden okula dönüştürülen 1125 kapasiteli Kümbet Yunus Emre YİBO, Korkut YİBO ve Altınova beldesinde hizmet veren Altınova YİBO okul sorununa büyük oranda çözüm getirmiştir İlçe genelinde branş öğretmeni 31, sınıf öğretmeni 128’dir Toplam öğrenci mevcudu ise 6125 tir

EKONOMİ
Ekonominin temeli tarım ve hayvancılıktır Sulu tarım olanakları az olduğundan gelir seviyesi düşüktür 4000 dekar tarım alanını sulanmasını sağlayacak olan Korkut göleti ve sulama kanallarının bitmesi halinde tarım alanında gelir seviyesi yükselecektir 109108 dekar tarım alanından 18926 dekar alan sulanmaktadır 88000 büyükbaş, 65000 küzükbaş hayvan mevcuttur İlçe de yetiştirilen başlıca ürünler buğday, arpa, nohut, fasulye, şekerpancarı, yonca, korunga, patates ve lahanadır

ULAŞIM VE ALTYAPI
İlçede Posta işleri Merkez Müdürlüğünce hizmet verilmektedir İlçe Merkezde 808 kapasitede Dicle, Altınova Beldesinde 504 kapasite deElifitre 11, Karakale Beldesinde 304 kapasitede Dicle, Güneyik Köyünde 504 kapasitede Dicle, Güven Köyünde 304 kapasitede Levent ve Taşlıca Köyünde 504 kapasitede Dicle santrali bulunmaktadır 26 köyün 9 unda şebekeli sistem diğerlerinde ise çeşme sistemi ile su verilmektedir 8 köyün yolu asfalt diğerlerinin stabilizedir

MAHALLİ İDARELER
Mahalli İdareler İlçe Özel idaresi Merkez, Altınova ve Karakale belediyeleri ile 26 köy, 13 mezra ve toplam 7 mahalleden oluşmaktadır