Şâfiî

ŞÂFİÎ

Ehl-i sünnetin amelde dört hak mezhebinden olan Şâfi mezhebinin kurucusu ve evliyânın büyüklerinden İsmi, Muhammed bin İdrîs, künyesi Ebû Abdullah'tır Eshâb-ı kirâmdan olan dördüncü dedesi Şâfî'ye nisbetle Şâfiî nisbesiyle meşhûr olmuştur Soyu, Kureyş kabîlesinden olup hem anne hem baba tarafından Peygamber efendimizin soyu ile birleşmektedir Annesi tarafından soyu Fâtıma binti Abdullah el-Mahmûd bin Hasan el-Müsennâ bin Hasan bin Ali bin Ebî Tâlib'e dayanır Babası tarafından ise Peygamber efendimizin üçüncü dedesi olan Abdümenâf, Şâfiî hazretlerinin dokuzuncu dedesidir 767 (H150) senesinde Kudüs civârında Gazze'de doğdu 820 (H204) senesinde Mısır'da vefât etti Kabri Kâhire'deki Kurâfe Kabristanındadır

Şâfiî hazretleri, henüz beşikte iken babası vefât etti Annesi onu iki yaşındayken asıl memleketleri olan Mekke'ye getirdi Çocukluğu orada geçen Şâfiî, zekâ ve olgunluğuyla kendini gösterdi Altı yaşında iken mektebe gitmeye başladı Zâhide bir annesi vardı İnsanlar emânetlerini ona bırakırlardı

Yedi yaşına gelince Kur'ân-ı kerîmi ezberledi Bundan sonra ilim öğrenmeye başladı

Mekke'de bulunan zamanın meşhûr âlimlerinin derslerine ve sohbetlerine devâm etti Kendisi, ilim öğrenmeye başladığı bu ilk günleri için şöyle demiştir: "Kur'ân-ı kerîmi ezberledikten sonra devamlı Mescid-i harâma gidip, fıkıh ve hadîs âlimlerinden pekçok istifâde ettim Fakat çok fakir idik, bir yaprak kâğıt almaya bile gücümüz yoktu Derslerimi ve öğrendiğim meseleleri, kemik parçaları üzerine yazardım"

İmâm-ı Şâfiî, Mekke'deki bu ilk tahsilinden sonra Arapçanın inceliklerini ve edebiyatını öğrenmek için, çölde yaşayan Huzeyl kabîlesinin arasına gitti Orada da bilgisini ilerletip, ok atmayı öğrendi Bu hususta da şöyle demiştir: "Ben Mekke'den çıktım Çölde Huzeyl kabîlesinin yaşayışını ve dilini öğrendim Bu kabîle, Arapların dil bakımından en fasîhi idi Onlarla birlikte gezdim, dolaştım, ok atmayı öğrendim Mekke'ye döndüğüm zaman, bir çok rivâyet ve edebiyat bilgilerine sâhip olmuştum"

İmâm-ı Şafiî daha on yaşında iken, o zamanın en meşhûr âlimi İmâm-ıMâlik'in Muvattâ adlı hadîs kitabını, dokuz gecede ezberlemiştir Gençliğinin ilk yıllarında kendini tamamen ilme verip, Mekke'deki Süfyân bin Uyeyne, Müslim bin Hâlid ez-Zencî gibi fakîh ve muhaddislerden ilim tahsil etti Hadîs, fıkıh, lügat ve edebiyatta çok yükseldiMekkeli gençler arasında, ilimde parmakla gösterilen bir dereceye ulaştı

Şâfiî'nin tahsil hayâtındaki en önemli safha İmâm-ı Mâlik'e talebe olmasıyla başlamıştır Mekke'denMedîne'ye gidip, İmâm-ı Malik'den ders almasını şöyle anlatmıştır: "İlk zamanlar Mekke'de, Müslim bin Hâlid'den fıkıh öğrendim O sırada Medîne'de bulunan Mâlik bin Enes'in büyüklüğünü ve müslümanların imâmı olduğunu işittim Kalbime geldi ki onun yanına gideyim, talebesi olayım Sonra onun meşhûr eseri olan Muvattâ'nın bir nüshasını, Mekke'de birinden tekrar geri vermek üzere alıp ezberledim Mekke vâlisine gidip, birini Medîne vâlisine birisini de Mâlik bin Enes'e vermek üzere iki mektup alıp Medîne'ye gittim Medîne'ye varınca,Medîne vâlisine gidip ona âit olan mektubu verdim ve Medîne vâlisi ile birlikte İmâm-ıMâlik'in yanına gittik İmâm-ı Mâlik dışarı çıktı Uzun boylu ve gâyet heybetli bir görünüşü vardı Medîne vâlisi, Mekke vâlisinin gönderdiği mektubu İmâm'a takdim etti Mektupta; "Muhammed bin İdrîs, annesi tarafından şerefli bir kimsedir Ve hali şöyle şöyledir" diye yazılı olan kısmı okuyunca;"Sübhânallah! Resûlullah'ın sallallahü aleyhi ve sellem ilmi şöyle mi oldu ki, mektup ile yazılıp, sorulup, talep olunur" dedi Ben de durumumu ve ilim öğrenmek istediğimi anlattım Sözlerimi dinledikten sonra bana baktı Adın nedir, dediMuhammed'dir dedim Ey Muhammed! İleride büyük bir şânın olacak, Allahü teâlâ senin kalbine bir nur vermiştir Onu mâsiyyetle söndürme! Yarın birisi ile gel, sana Muvattâ'yı okusun buyurdu Ben de; "Onu ezberledim, ezberden okurum" dedim Ertesi gün İmâm-ı Mâlik'e gelip okumağa başladım Her ne zaman, İmâmı üzme korkusundan okumağı bırakmak istesem, benim güzel okumam onu hayretler içerisinde bırakır, ey genç daha oku derdi Kısa zamanda Muvattâ'yı bitirdim"

İmâm-ı Şâfiî, İmâm-ı Mâlik'in yanına geldiği zaman, yirmi yaşlarında bulunuyordu İmâm-ı Mâlik onu himâyesine alıp, dokuz yıl müddetle ilim öğretti İlimde yüksek bir dereceye ulaşan Şâfiî hazretleri, Mekke'ye dönünce, oraya gelen Yemen vâlisi, onu Yemen'e götürüp kâdılık vazifesi verdi Beş yıl kadar bu görevi yaptıktan sonra, Bağdat'a giderek, ilmini ilerletmek için, İmâm-ı A'zamın talebesi İmâm-ı Muhammed'den ders almaya başladı İmâm-ı Muhammed onu kendi himâyesine alıp, yazmış olduğu kitaplarını okutmak sûretiyle, Irak'ta tedvîn edilen fıkıh ilmini ve Irak'ta meşhûr olan rivâyetleri öğretti İmâm-ı Muhammed ayrıca İmâm-ı Şâfiî'nin annesi ile evlenerek onun üvey babası oldu İmâm-ı Şâfiî onun ilminden ve kitablarından çok istifâde etmiştir Şafiî hazretleri bu hususta şöyle demiştir: "İlimde ve diğer dünyâ işlerinde, İmâm-ı Muhammed kadar bana kimse faydalı olmamıştır" Ebû Ubeyd şöyle demiştir: Şâfiî'den duydum, buyurdu ki: "İmâm-ı Muhammed'den öğrendiğim meselelerle ve ilimle, bir deve yükü kitap yazdım Eğer o olmasaydı ilim kapısının eşiğinde kalmıştım Bütün insanlar ilimde, Irak âlimlerinin, Irak âlimleri de Kûfe âlimlerinin çocuklarıdır Onlar da Ebû Hanîfe'nin çocuklarıdır" Yâni bir babanın çocukları için lâzım olan nafakayı kazanıp, çocuklarını beslemesi gibi, Ebû Hanîfe de kendinden sonrakileri böylece ilimle beslemiş ve doyurmuştur Şâfiî ayrıca Selim-i Râî'nin sohbetine kavuşup, vilâyet (evliyâlık) makamlarına da kavuştu

İmâm-ı Şâfiî, Bağdat'taİmâm-ı Muhammed'den aldığı dersleri tamamlayıp, Mekke'ye döndü Burada bir müddet inceleme ve araştırmalar yapıp, ayrıca talebelere ders verdi Bilhassa hac mevsiminde çeşitli İslâm beldelerinden gelen ilim adamları ondan ilim öğrenirlerdi Mekke'deki bu ikâmeti dokuz yıl kadar sürdü Sonra tekrar Bağdat'a gitti Bu sırada Bağdat, İslâm âleminin önemli bir ilim merkezi idi Burada bulunan âlimler, Şâfiî'ye hürmet göstermiş ve ilim talebeleri onun etrafında toplanmıştır Bağdat âlimleri dahi ondan ders almışlardır Daha önceMekke'de Şâfiî ile görüşen ve ondan hadîs dinleyen Ahmed bin Hanbel talebe olmuş, onun üstünlüğüne hayran kalmıştır Yine Şâfiî ile emsâl olan İshâk bin Râheveyh ve başkaları ondan ilim tahsil etmiştir Herkes onun dersine koşuyor ve verdiği fetvâlara hayran kalıyordu Ders ve fetvâ vermekte uyguladığı usûl, geniş olarak açıkladığı istinbat (kaynaklardan hüküm çıkarma) usûlü olan, usûl-i fıkıh ilmi idi O buna göre açıklamalarda bulunuyordu Güzel ve açık konuşması, ifâde ve izah tarzı, münâzara kuvveti ve tesir bakımından çok güçlüydü Şafiî hazretleri Bağdat'ta bulunduğu sırada El-Kitâb-ül-Bağdâdiyye adını verdiği eserini yazdı Şâfiî'nin üstün şahsiyetine ve yüksek ilmine hayranlık duyarak, ondan ders alıp ilim öğrenen talebelerinden bir kısmı şunlardır: Ahmed bin Hanbel, İshâk bin Râheveyh, ez-Za'ferânî, Ebû Sevr İbrâhim bin Hâlid, Ebû İbrâhim Müzenî, Rebî' bin Süleymân-ı Murâdî Daha sonraki asırlarda, Şâfiî mezhebinde yetişmiş âlimlerden meşhûr olanlardan bâzıları da şunlardır: Hadîs âlimlerinden İmâm-ı Nesâî, kelâm (akâid) âlimlerinden Ebü'l-Hasan-ı Eş'arî, İmâm-ı Mâverdî, İmâm-ı Nevevî, İmâm-ül-Haremeyn Abdülmelik bin Abdullah, İmâm-ı Gazâlî, İbn-i Hâcer-i Mekkî, Kaffâl-ı Kebîr, İbn-i Subkî, İmâm-ı Suyûtî vb

Şâfiî hazretleri ilim, zühd, mârifet, zekâ, hâfıza ve neseb bakımlarından zamânındaki âlimlerin en üstünü idi On üç yaşında iken, Harem-i şerîfde; "Bana istediğinizi sorunuz?" derdi On beş yaşında iken fetvâ verirdi Zamânının en büyük âlimi olan ve üç yüz bin hadîs-i şerîfi ezbere bilen İmâm-ı Ahmed bin Hanbel, ondan ders almağa gelirdi Çok kimse, İmâm-ı Ahmed'e; "Böyle büyük bir âlim iken, kendi çocuğun gibi bir genç karşısında nasıl oturuyorsun?" dediklerinde; "Bizim ezberlediklerimizin mânâlarını o biliyor Eğer onu görmeseydim, ilmin kapısında kalacaktım O, dünyâyı aydınlatan bir güneştir, ruhlara gıdâdır" derdi Bir kere de; "Fıkıh kapısı kapanmıştı Allahü teâlâ, bu kapıyı, kullarına İmâm-ı Şafiî ile tekrar açtı" dedi Bir kerre de; "İslâmiyete, şimdi Şâfiî'den daha çok hizmet eden birini bilmiyorum" dedi İmâm-ı Ahmed, yine buyurdu ki: "Allahü teâlâ her yüzyılda bir âlim yaratır, benim dînimi, herkese onun ile öğretir" hadîs-i şerîfinde bildirilen âlim, İmâm-ı Şâfiî'dir Hadîs-i şerîfte; "Kureyş'e sövmeyiniz Zîrâ Kureyşli bir âlim, yeryüzünü ilimle doldurur" buyuruldu İslâm âlimleri bu hadîs-i şerîf, İmâm-ı Şâfiî'nin geleceğini bildirmiştir, demişlerdir

Ahmed bin Hanbel'in oğlu Abdullah, babasının İmâm-ı Şâfiî'ye çok duâ ettiğini görerek sebebini sorunca; "Oğlum, İmâm-ı Şâfiî'nin insanlar arasındaki yeri, gökteki güneş gibidir O, ruhların şifâsıdır" demiştir

Süfyân-ı Sevrî şöyle demiştir: "İmâm-ı Şâfiî'nin aklı, zamanındaki insanların yarısının akılları toplamından fazladır" Abdullah-i Ensârî buyurdu ki: "İmâm-ı Şâfiî'yi çok severim Çünkü evliyâlıkta hangi makâma baksam, onu herkesin önünde görüyorum"

Az yer, az uyurdu "On altı senedir, doyasıya yemek yemedim" buyurdu Sebebi sorulunca "Çok yemek bedene ağırlık verir, kalbi zayıflatır, anlayışı, idrâki azaltır, çok uyku getirir ve böylece insanı ibâdetten alıkor Kulluğun başı az yemektir" buyurmuştu

Şâfiî hazretleri hikmetli sözleri ve gönül alıcı nasîhatleriyle insanların kurtuluşlarına vesîle oldu

Biri İmâm-ı Şâfiî'den nasîhat isteyince buyurdu ki: "Senden daha çok malı ve parası olan kimseyi kıskanma O malına ve parasına hasretle ölür İbâdeti ve tâatı çok olan kimselere gıpta et Yaşayanlar da sonunda ölecekleri için, onların dünyâlıklarına özenmeye değmez"

Hiçbir kimse yoktur ki, dostu ve düşmanı olmasın Mâdem ki böyledir, o halde Allahü teâlâya itâat edenlerle berâber bulun, onları sev

İlim, ezber edilen şey değil, ezber edilen şeyden temin edilen faydadır

Resûlullah'ın ve Eshâbının yolunda olmayanı havada uçar görsem, yine doğruluğunu kabûl etmem

Herkese akıllı denmez Akıllı kimse, kendisini her türlü kötülükten koruyandır

Dünyâda zâhit ol, dünyâ malına bağlanma! Âhireti isteyici ol, onun için çalış! Her işinde Allahü teâlâyı hatırla Böyle yaparsan, kurtulmuşlardan olursun Ruhsat ve teviller ile uğraşan âlimlerden fayda gelmez"

Kendisini sevenlerden bir cemâate şöyle buyurdu:

"Kalbine ilâhî bir nûr penceresinin açılmasını isteyen şu dört şeyi yapsın:

1) Günün belli bir vaktinde yalnız kalsın ve huzûra dalsın

2) Mîdesini pek fazla doldurmasın

3) Sefih kimselerle düşüp kalkmağı bıraksın, kötü kimselerle düşüp kalkmasın

4) İlimleriyle yalnız dünyâlık arzu eden kimselere yaklaşmasın"

"Hiç bir vakit yoktur ki, ilim mütâlaası, hüzün ve kederi yok etmesin İlmî mütâlaa, kalbin en ince ve en gizli noktalarını harekete geçirir, insanda yüce duygular uyandırır"

"Sâdık dost, arkadaşının hüzün ve sevinçte ortağı olandır"

"İki kişinin, darıldıktan sonra birbirinin ayıplarını ortaya çıkarması, münâfıklık alâmetidir"

"Haksız sözleri tasdik eden, dalkavuk ve iki yüzlüdür"

"Sâdık dost, arkadaşının ayıplarını görünce ihtar eder, ifşâ etmez"

"İbret almak istersen, hatâ sâhibi kişilerin âkıbetlerine bak da kalbini topla"

"Kendisine faydası olmayanın, başkasına da faydası yoktur"

"Dünyâ sevgisi ileAllah sevgisini bir arada toplarım iddiâsında bulunmak, yalandır"

"Âlimlerin güzelliği, nefslerini ıslah etmeleridir İlmin süsü, şüpheli şeylerden sakınmak, yumuşak olup, sertlik göstermemektir"

İnsanları tamamen râzı ve memnun etmek çok zordur Bir kimsenin, bütün insanları kendinden hoşnut etmesi mümkün değildir Bunun için kul, dâimâ Rabbini râzı etmeye bakmalı, ihlâs sâhibi olmalıdır

İlmi, kibirlenmek, kendini büyük görmek için isteyenlerden hiçbiri felâh bulmuş değildir Ama ilmi tevâzu için, âlimlere ve insanlara hizmet için isteyen, elbette felâh bulur, kurtulur"

İmâm-ı Şâfiî hazretlerinin rivâyet ettiği hadîs-i şerîfler, Sahîh-i Müslim'de, Sünen-i Ebî Dâvûd, Sünen-i Tirmizî, Sünen-i Nesâî, Sünen-i İbn-i Mâce ve Sahîh-i Buhârî'nin ta'likâtında yer almıştır Kendisinden hadîs-i şerîf işitip rivâyet ettiği zâtlar; Müslim bin Hâlid ez-Zencir, Mâlik bin Esed, İbrâhim bin Sa'd, Saîd bin Sâlim, Abdülvehhâb es-Sakafî, İbn-i Aliyye, İbn-i Uyeyne ve diğer hadîs âlimleridir İmâm-ı Şâfiî'den de Ahmed bin Hanbel, Süleymân bin Dâvûd el-Hâşimî, Ebû Bekir Abdullah bin Zübeyr el-Hâmidî, İbrâhim bin Münzir, Ebû Sevr İbrâhim bin Hâlid, Ebû Yâkûb Yûsuf bin Yahyâ ve diğer birçok zât hadîs-i şerîf rivâyet etmişlerdir İmâm-ı Şâfiî'nin rivâyet ettiği hadîs-i şerîflerden biri şudur:

"Kendisine yumuşaklık verilen kimseye, dünyâ ve âhiret iyilikleri verilmiştir Yumuşaklıktan mahrûm olan kimse, dünyâ ve âhiret iyiliklerinden mahrûm olur"

İmâm-ı Şâfiî hazretleri ikinci defâ Bağdat'a gidişinden sonra, Bağdat'taki siyâsî ve fikrî kargaşalıklar sebebiyle Mısır'a gidip, ömrünün sonuna kadar orada kalmıştır İmâm-ı Şafiî, İmâm-ı Mâlik'in ve İmâm-ı A'zamın talebesi İmâm-ı Muhammed'in derslerine devam ederek, İmâm-ı A'zamın ve İmâm-ı Mâlik'in ictihad yollarını öğrenip, bu iki yolu birleştirdi ve ayrı bir ictihad yolu kurdu Kendisi çok beliğ, edîb olduğundan, âyet-i kerîmelerin ve hadîs-i şerîflerin ifâde tarzına bakıp, kuvvetli bulduğu tarafa göre hüküm verirdi İki tarafta da kendi usûlüne göre kuvvet bulamazsa, o zaman kıyas yolu ile ictihad ederdi Böylece müslümanların ibâdetlerinde ve işlerinde uyacakları bir yol göstermiştir Onun kendi usûlüne göre şer'î delillerden çıkardığı hükümlere, yâni gösterdiği bu yola "Şâfiî Mezhebi" denildi Ehl-i sünnet îtikâdında olan müslümanlardan, amellerini yâni ibâdet ve işlerini, bu mezhebin hükümlerine uyarak yapanlara "Şâfiî" denir

Şâfiî mezhebinin reisi olan İmâm-ı Şâfiî, usûl-i fıkıh ilmindeki meseleleri ilk defâ tasnif edip, kitaba yazan kimsedir Bu ilimdeki eserinin adı Er-Risâle fil- Usûl'dür

Şâfiî mezhebi, Hanefî mezhebinden sonra en çok yayılan bir mezhebdir Mısır, Mekke, Medîne'de, Endonezya'da, Aden'de, Filistin'de, Âzerbaycan'da ve Semerkant'ta, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da ve diğer yerlerde yayılmıştır

İmâm-ı Şâfiî'nin simâsı, gâyet güzel ve sevimli idi Üstün bir zekâya ve kâbiliyete sâhipti Peygamber efendimizin sallallahü aleyhi ve sellem sünnetine son derece riâyet ederdi İlmi, tevâzusu, heybet ve vekarı ile kalblere tesir ederdi Kur'ân-ı kerîm okurken dinleyenler kendinden geçerdi

Orta halli giyinirdi Heybetli bir görünüşü vardı O bakarken, yanındakiler su dahi içemezlerdi Yüzüğünde, (el-bereketü fîl-kanâ'ati= Bereket, kanâat etmektedir) yazılı idi

Bir kere ders verirken, ders esnasında on defâ ayağa kalktı Sebebini sorduklarında, buyurdu ki: "Seyyidlerden bir çocuk, kapının önünde oynuyor Kapının önüne gelip, kendisini gördüğüm zaman, ona hürmeten ayağa kalkıyorum Resûlullah'ın torunu ayakta dururken oturmak revâ değildir"

Talebelerinden biri anlatır: Bir bayram günü İmâm-ı Şâfiî hazretleri ile berâber mescidden çıktık Bir mesele hakkında sohbet ediyorlardı Evlerinin kapısına gelince, bir hizmetçi kendisine bir kese altın getirip, efendisinin selâmı olduğunu ve bunu kabûl buyurmasını ricâ etti İmâm-ı Şâfiî hazretleri keseyi kabûl etti Biraz sonra biri gelip, "Hanımım bir çocuk doğurdu Yanımda hiç param yok Sizden Allah rızâsı için biraz para istiyorum" dedi İmâm-ı Şafiî hazretleri keseyi hiç açmadan, olduğu gibi o şahsa verdi Halbuki biliyordum ki, kendisinin de hiç parası yoktu

İmâm-ı Şâfiî hazretleri Yemen'e bir sefer yapmıştı Dönüşünde on bin dirhemle gelip, çadırını Mekke'nin dışına kurdurarak, ziyâretçilerini orada kabûl etti Halk topluluklar hâlinde İmâm-ı Şâfiî'ye gelerek müşkillerini hallediyordu Ziyâretçiler arasında bulunan fakirlere de para dağıtıyordu Böylece, Yemen'den getirdiği on bin dirhemin hepsini fakirlere dağıttı ve ondan sonra da; "Oh şimdi rahatladım" buyurdu

Mısır'ın ileri gelenlerinden birinin hanımı, bir münâkaşada kocasına; "Ey Cehennemlik!" dediBu cevap karşısında bu şahıs, hanımına; "Ben Cehennemliksem, seni boşadım" dedi, fakat hanımını da çok seviyordu Âlimleri toplayıp bu meseleyi sordu Kimse cevap veremedi "Senin Cehennemlik olup olmadığını Allah bilir" dediler Âlimler arasından henüz daha genç yaşta olan İmâm-ı Şâfiî kalkıp; "Ben senin meseleni çözerim" dedi Oradakiler şaşırdılar Bu kadar âlimin cevap veremediğine, nasıl cevap verecek diye merak ettiler

İmâm-ı Şâfiî dedi ki: "Önce sen benim sorularıma cevap ver!" Ve devâm etti: "Bir günah işleyeceğin vakit, Allah korkusundan bu günahı terk ettiğin oldu mu?" dedi "Allahü teâlâya yemîn ederim ki çok oldu" "Bu hâlinle Cennetlik olduğun anlaşılmaktadır" buyurdu

Orada bulunan âlimler, hangi delîl ile bu hükmü verdiğini sordular:

"Kur'ân-ı kerîmde; "Bir kimse Allah korkusundan nefsini günahlardan men ederse, onun yeri elbette Cennet'tir" buyurulmaktadır Hükmümü bu âyet-i kerîmeye göre verdim" buyurdu Oradakiler susup kaldılar

Talebeleriyle ve sevenleriyle olan çeşitli sohbetleri sırasında buyurdu ki:

Dünyâ işlerinde bir darlığa ve sıkıntıya düşen kimse, ibâdete yönelmelidir

Gururlanıp böbürlenmek, âdi ve bayağı kimselerin vasfıdır

Hizmet edene, hizmet edilir

Dostlar ile yapılan sohbetten sevimli bir hareket yoktur Dostların ayrılığı kadar da gam ve keder veren şey yoktur

İlmi sevmeyende hayır yoktur Böyle kimselerle dostluk ve bağlılığını kes Çünkü, ilim kalblerin hayâtı, gözlerin aydınlığıdır

Sâdık dost ve hâlis kimyâ

Az bulunur, hiç arama!

Bütün düşmanlıkların aslı, kötü kimseler ile dostluk etmek ve onlara iyilik yapmaktır

İlim öğrenmek, nâfile ibâdetten üstündür

Kendini bilmeyene ilim öğreten, ilmin hakkını zâyi etmiş olur Lâyık olandan ilmi esirgeyen de, zulmetmiş olur

Resûlullah'tan sallallahü aleyhi ve sellem sonra insanların en üstünü hazret-i Ebû Bekir, sonra hazret-i Ömer, sonra hazret-i Osman, sonra hazret-i Ali'dir (ranhüm)"

İlim öğrenmek için üç şart vardır: Hocanın mehâretli, talebenin zekî olması ve uzun zaman

İlim iki kısımdır; birincisi ilm-i edyân (naklî ilimler), din bilgileri İkincisi ilm-i ebdân (aklî ilimler), fen bilgileridir

Kimin düşüncesi, arzusu, maksadı yemek içmek (dünyâ) ise; kıymeti, barsaklarından çıkardığı kazûrat kadardır

Dünyâda en huzursuz kimse, kalbinde hased ve kin taşıyanlardır

Başkalarını senin yanında çekiştiren, senin bulunmadığın yerde de seni çekiştirir

Kanâatkâr olmak, rahatlığa kavuşturur

Sırrını saklamasını bilen, işinin hâkimidir

İmâm-ı Şâfiî şöyle anlatmıştır: Bir gece rüyâmda Peygamber efendimizi görmekle şereflendim Bana buyurdu ki; "Sen kimdensin?" Cevâbımda, "Ben senin kabîlendenim" dedim Bana yaklaş buyurdular Yanına gittim Mübârek ağzının suyunu dilime, ağzıma ve dudaklarıma sürüp; "Hadi, Allahü teâlâ sana bereket versin" buyurdular

Kendisi anlatır: Çocukluk zamanında,Mekke'de rüyâmda Peygamber efendimizi gördüm Tam bir heybetle Mescid-i harâmda insanlara imâmlık yapıyorlardı Namaz bitince yanlarına gidip, bana da ilim öğretiniz, dedim Bunun üzerine kaftanının altından bir terâzi çıkarıp: Bu senin içindir, buyurup bana hediye ettiler Bu rüyâmı tâbir ettirdim Dediler ki: "Sen, ilimde imâm olursun ve sünnet üzere olursun Terâzi ise, hakîkat-ı Muhammediyyeye kavuşacağına alâmettir"

"Bir gün rüyâmda, hazret-i Ali efendimizi gördüm Parmağından yüzüğünü çıkardı, parmağıma taktı Bu hareketi, kendi ilminin ve Resûlullah'ın ilminin bana geçmesi alâmeti idi"

İmâm-ı Şâfiî hazretleri, dîn-i İslâma hizmet uğrunda tükettiği hayâtının son anlarını, Kur'ân-ı kerîmi dinleyerek geçirmiştir Ömrünün sonuna kadar her gün bir hatim olmak üzere, ayda otuz hatim okurdu Ramazân-ı şerîfte ise gece ve gündüz birer hatim olmak üzere, altmış hatim okurdu 820 (H204) senesinde Mısır'da bir Cumâ gecesi vefâtının yaklaştığı sırada tâkatsız düşmüştü Önceki gibi okuyacak durumda değildi Fakat okuyan birinden dinlemek arzu ediyordu O bu hâlde iken, talebesi Ebû Mûsâ Yûnus bin Abdüla'lâ yanına girmişti Ona; "Ey Ebû Mûsâ bana Kur'ân-ı kerîmden Âl-i İmrân sûresinin yüz yirminci âyet-i kerîmesinden sonraki âyetleri yavaş yavaş oku!" dedi O da okumaya başladı İmâm-ı Şâfiî, okunan âyet-i kerîmelerin mânâlarına dalmış, derin bir huşû içinde dinliyordu Son nefeslerini vermek üzere iken, hâlini sordular "Dünyâdan göçüyorum Artık ondan ayrılıyorum Ümit şerbetini içiyorum Kerîm olan Rabbime gidiyorum" buyurdu Vefâtı İslâm âlemi için büyük bir kayıp oldu Duyulduğu her yerde, derin üzüntü ve gözyaşları ile karşılandı Kabri kazılırken etrafa misk kokusu yayıldı Orada bulunanlar bu kokunun tesirinde kalıp, kendilerinden geçtiler Kahire'de el-Mukattam Dağının eteğinde Kurâfe Kabristanına defnedildi Daha sonra kabri üzerine bir türbe yapılmıştır Türbesi üzerindeki şimdiki muhteşem kubbe, Eyyûbî sultanlarından el-Melik el-Kâim tarafından; 1211 yılında yapılmıştır Selahaddîn Eyyûbî tarafından da, türbesinin yanına büyük bir medrese yaptırılmıştır

Şâfiî hazretlerinin yazmış olduğu kıymetli eserler şunlardır:

1) Ahkâm'ül-Kur'ân Matbûdur 2) İhtilâf-ül-Hadîs, 3) Müsned-üş-Şâfiî Matbûdur 4) Risâle fi'l-Usûl: Usûl-i fıkha dâirdir Usûl-i fıkhın kitap hâlinde yazıldığı ilk eserdir Matbûdur 5) El-Mevâris, 6) El-Ümm: Fıkıh ilmine dâir olup, İmâm-ı Şâfiî'nin ictihad ederek bildirdiği meseleleri içine alan bir eserdir Yedi cild hâlinde basılmıştır 7) Kitâb'üs-Sünen ve'l-Müsned: Hadîs ilmine dâirdir 8) El-Emâli El-Kübrâ, 9)El-İmlâ'es-Sagîr, 10) Edeb'ül-Kâdî, 11) Fedâil-i Kureyş, 12) El-Eşribe, 13) Es-Sebkû ve'r-Remyü, 14) İsbât-ün-Nübüvve ve Redd-i ale'l-Berâhime, 15) Dîvân

GİT ARKADAŞINI GETİR

Bir gün İmâm-ı Şâfiî hazretlerinin annesine iki kişi gelip, bir bohça verdiler Daha sonra biri gelip bohçayı istedi Gelene bohçayı verdi Biraz sonra diğeri gelip, bohçayı istedi Bohçanın arkadaşına verildiğini söyleyince; "Biz ikimiz beraber gelmeyince bohçayı vermeyin demiştik Bohçayı niçin verdiniz?" dedi

Annesi üzüldü Bu sırada İmâm-ı Şâfiî geldi Annesinin üzüntülü olduğunu görünce sebebini sordu Annesi olanları anlattı Bunun üzerine annesine;

"Sen üzülme, ben şimdi bohçayı isteyenle konuşurum" dedi Bohçayı isteyen şahsın yanına gelip dedi ki: "Sizin bohçanız olduğu yerde durmaktadır Git arkadaşını getir" Adam aldığı cevap karşısında şaşırıp, geri dönüp gitti Bir daha da gelmedi

İYİ Kİ BURAYA GELMEDİ!

Hârun Reşîd, her sene Bizans İmparatorundan vergi olarak çok para ve mal alırdı Bir sene imparator, âlimlerle münazara etmek için ruhbanlar gönderdi; "Eğer bizi yenerlerse onlara vergilerimizi vermeye devam edeceğiz Yok biz yenersek vermeyiz" dedi

Dört yüz hıristiyan geldiHalîfe, bütün âlimlerin Dicle kenarında toplanmasını emretti İmâm-ı Şâfiî'yi çağırarak, hıristiyan ruhbanlara sen cevap ver! dedi Herkes Dicle kenarında toplandı İmâm-ı Şâfiî seccâdeyi omuzuna alıp nehre doğru gitti Seccâdeyi nehre atıp üzerine oturdu ve; "Benimle münâkaşa etmek isteyenler buraya gelsin" dedi

Bu hâli gören ruhbanların hepsi müslüman oldu Bizans İmparatoru, adamlarının İmâm-ı Şâfiî'nin elinde müslüman olduğunu öğrenince; "İyi ki, o buraya gelmedi Yoksa buradakilerin hepsi müslüman olurdu, kendi dinlerini bırakırlardı" dedi

ABDESTİ TAM AL

Abdullah bin Muhammed Bekrî şöyle anlatmıştır: "İmâm-ı Şâfiî ile Bağdat'ta nehir kenarında oturuyorduk Bir genç gelip abdest almaya başladı Fakat abdesti yanlış aldı İmâm-ı Şâfiî o gence; "Abdesti tam al Allahü teâlâ sana dünyâ ve âhiret saâdeti versin" buyurdu Genç tekrar abdest alıp, yanımıza geldi ve bana nasîhat et, öğret deyince, İmâm-ı Şâfiî şöyle buyurdu: "Allahü teâlâyı bilen, necât (kurtuluş) bulur Dîninde titizlik gösteren, kötülüklerden kurtulur Nefsini ıslah eden, saâdete kavuşur Biraz daha ister misin?" dedi Genç evet deyince, şöyle devâm etti: "Kim şu üç şeyi yaparsa îmânı kâmil olur:

1) Emr-i bil-mârûf yapmak, yâni Allahü teâlânın emirlerini yapmak ve yaymak

2) Nehy-i anil-münker yapmak, yâni Allahü teâlânın yasaklarını yapmamak ve yapılmaması için uğraşmak

3) Her işinde Allahü teâlânın dinde bildirdiği hudutlar içinde bulunmak" buyurdu Sonra, "Biraz daha ister misin?" deyince, genç; "İhsân ediniz efendim" dedi Şöyle buyurdu: "Dünyâya bağlanıp, ona düşkün olma, âhireti iste Bütün hâl ve hareketinde Allahü teâlâyı hatırla ki, kurtulanlardan olasın" Bu nasîhatleri dinleyen genç, son derece memnun olup, benim yanıma yaklaşarak, bu zât kimdir, dedi Ben de İmâm-ı Şâfiî olduğunu söyleyip tanıttım Bunun üzerine genç; bugün ne bahtiyârım ki, böyle büyük zâtı görüp, nasîhatını dinledim" dedi"

1) Menâkıb-ı İmâm-ı Şâfiî (Beyhekî)
2) Hilyetü'l-Evliyâ; c9, s63
3) Tabakâtü'ş Şâfiiyye; c1, s2, 3
4) Tehzîbü't-Tehzîb; c9, s25
5) Tezkiretü'l-Huffâz; c1, s361, 369
6) Câmiu Kerâmâti'l-Evliyâ; c1, s97
7) Şezerâtü'z-Zeheb; c2, s9
8) Tabakâtü'l-Kübrâ; c1, s50
9) Kâmûsü'l-A'lâm; c4, s2820
10) Tezkiretü'l-Evliyâ; s133
11) Miftâhü's-Seâde; c2, s221
12) Tam İlmihâl Seâdet-i Ebediyye; (49 Baskı) s1147
13) Eshâb-ı Kirâm; (6 Baskı) s393
14) İslâm Ahlâkı; (13 Baskı) s57
15) Menâkıb-ı İmâm-ıŞâfiî (Râzî)
16) Kıyâmet ve Âhiret; (5 Baskı) s23
17) Fâideli Bilgiler; (6 Baskı) s14,40,44, 48,140,152
18) Ravdü'l-Fâik; s164